Niềm lạc quan thận trọng

Chính trường Nê-pan vừa đạt bước đột phá khi bốn chính đảng lớn nhất trí trên nguyên tắc đối với bản Hiến pháp mới, chấm dứt bảy năm xung đột và chia rẽ sâu sắc về vấn đề này. Mặc dù có ý nghĩa quan trọng, góp phần ổn định tình hình mọi mặt tại Nê-pan, song để bản Hiến pháp mới ra đời, các bên còn phải vượt qua nhiều rào cản và thách thức lớn.

Tin tốt lành nói trên được đưa ra khi Nê-pan đang phải vật lộn khắc phục hậu quả của hai trận động đất kinh hoàng hôm 25-4 và 12-5 vừa qua, làm gần 9.000 người chết, hàng triệu người mất nhà ở, nhất là ở những vùng nông thôn nghèo. Bộ trưởng Thông tin nước này M.Ri-gian nói rằng, chính những khó khăn và thách thức đang chồng lên như núi mà hai trận động đất để lại đã “đánh thức” ý chí chính trị của các đảng, trở thành động lực để các bên “đối địch” cùng ngồi lại và thỏa thuận với nhau về các điều khoản trong bản Hiến pháp mới từng gây chia rẽ chính trường Nê-pan suốt nhiều năm qua. Trong cuộc họp mới đây, Đảng Đại hội Nê-pan (NC) đứng đầu liên minh cầm quyền, Đảng Cộng sản Nê-pan Mác-xít Lê-nin-nít thống nhất (CPN-UML), Đảng Cộng sản Nê-pan Mao-ít thống nhất (UCPN) và Mặt trận Ma-đê-xi dân chủ thống nhất (UDMC) đã đồng thuận trên nguyên tắc đối với bản Hiến pháp mới. Theo đó, Nê-pan sẽ được cơ cấu theo mô hình nhà nước liên bang gồm tám bang; ranh giới giữa các bang sẽ do một ủy ban liên bang quyết định; tên của các bang sẽ được quyết định theo hai phần ba số phiếu bầu của các hội đồng bang này.

Các bên cũng nhất trí về số nghị sĩ của quốc hội lưỡng viện, với hạ viện sẽ gồm 275 thành viên và thượng viện có 45 thành viên. Về mô hình bầu cử, các chính đảng thống nhất tổ chức một hệ thống bầu cử hỗn hợp, với 60% số ghế của cơ quan lập pháp sẽ được bầu trực tiếp và 40% số ghế còn lại được bầu theo tỷ lệ đại biểu; thủ tướng sẽ được đa số phiếu trong hạ viện bầu, còn tổng thống sẽ đóng vai trò nghi lễ. Cũng theo thỏa thuận, sau khi Hiến pháp mới có hiệu lực, Thủ tướng Nê-pan X.Côi-ra-la sẽ từ chức và CPN-UML, đảng lớn thứ hai ở Nê-pan và là một đối tác trong liên minh cầm quyền, sẽ lên nắm quyền theo thỏa thuận đạt được với Thủ tướng Côi-ra-la hồi năm ngoái.

Đã có hai cuộc bầu cử và sáu chính phủ được thành lập tại Nê-pan trong gần một thập kỷ qua nhưng chưa một chính phủ nào thông qua được Hiến pháp mới. Sau khi kết thúc nội chiến năm 2006, năm 2008, Nê-pan chính thức chuyển từ chính thể quân chủ lập hiến sang chính thể cộng hòa liên bang. Việc thông qua Hiến pháp mới là phần quan trọng của Thỏa thuận Hòa bình toàn diện (CPA) giữa các phe phái, đánh dấu thời điểm kết thúc tiến trình hòa bình ở quốc gia Nam Á này. Tuy nhiên, Hội đồng lập hiến thứ nhất (tức Quốc hội) được bầu năm 2008 và bị giải thể năm 2012 đã không thể ban hành một hiến pháp mới vì còn bất đồng về mô hình lãnh đạo và nền tảng thành lập thể chế liên bang. Tháng 11-2013, Nê-pan đã bầu Hội đồng lập hiến thứ hai với nhiệm vụ chính là soạn thảo bản Hiến pháp mới, song cũng không hoàn thành nhiệm vụ. Tháng 1 năm ngoái, Tòa án Tối cao Nê-pan đã phán quyết, nhiệm kỳ của tổng thống và phó tổng thống ở nước này sẽ tiếp tục hoạt động cho tới khi Hội đồng lập hiến ban hành một Hiến pháp mới.

Chỉ cách đây nửa năm, Quốc hội Nê-pan đã vài lần không thể thông qua bản dự thảo Hiến pháp mới theo đúng hạn chót do phe đối lập chống đối quyết liệt văn bản này. Liên minh 30 đảng đối lập còn phát động biểu tình chống chính phủ, đốt hàng chục phương tiện đi lại, buộc nhiều trường học, cửa hàng và trung tâm vận tải phải đóng cửa. Chính phủ Nê-pan phải tiến hành nhiều biện pháp cứng rắn, nhằm ngăn biểu tình biến thành bạo lực. Nguyên nhân chính là do các bên không thỏa thuận được các vấn đề then chốt, như chế độ liên bang, cơ cấu chính phủ, hệ thống tư pháp và bầu cử.

Nhiều nhà phân tích bày tỏ niềm lạc quan thận trọng đối với sự ra đời của bản Hiến pháp mới, sớm nhất dự kiến là trong tháng 7 tới, nhằm góp phần ổn định tình hình mọi mặt tại Nê-pan. Có ý kiến khẳng định, do hậu quả quá nặng nề của các trận động đất vừa qua nên các bên liên quan đã tạm gác những bất đồng “thâm căn cố đế” để tập trung sức ổn định tình hình hiện tại của đất nước, nhất là khi mùa mưa đang đến gần. Những trắc trở trong quá khứ dự báo chặng đường phía trước để hoàn tất lộ trình hòa bình, ổn định lâu dài cho Nê-pan sẽ không đơn giản.

Hạnh Vũ

Theo_Báo Nhân Dân