Những thay đổi về gan liên quan đến t.uổi tác
Khi già đi, cơ thể chúng ta trải qua nhiều thay đổi khác nhau và gan – một cơ quan quan trọng chịu trách nhiệm cho nhiều chức năng thiết yếu, cũng không ngoại lệ.
Do đó việc hiểu những thay đổi về gan và các biện pháp hỗ trợ chức năng gan ở người lớn t.uổi là rất quan trọng để duy trì sức khỏe tổng thể.
Những thay đổi về gan liên quan đến t.uổi tác
Gan bao gồm các tế bào gọi là tế bào gan, đóng vai trò chính trong việc giải độc, tổng hợp protein và tiêu hóa.
Khi một người già đi, tế bào gan sẽ mất dần dần, dẫn đến kích thước gan giảm. Sự giảm kích thước gan này đi kèm với lưu lượng m.áu giảm, có thể làm giảm khả năng thực hiện các chức năng của cơ quan một cách hiệu quả. Hơn nữa, tình trạng xơ hóa hoặc sự dày lên và sẹo của mô liên kết có xu hướng gia tăng theo thời gian, ảnh hưởng thêm đến chức năng gan.
Một thay đổi đáng kể khác ở gan lão hóa là sự thay đổi men gan, chịu trách nhiệm chuyển hóa thuốc. Những thay đổi này dẫn đến quá trình chuyển hóa thuốc chậm hơn hoặc khó dự đoán hơn, làm tăng nguy cơ xảy ra các tác dụng phụ.
Ngoài ra, việc giảm sản xuất mật, vốn cần thiết cho quá trình tiêu hóa, có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ chất béo và vitamin tan trong chất béo của cơ thể, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng tiềm ẩn.
Khi một người già đi, tế bào gan sẽ mất dần dần, dẫn đến kích thước gan giảm
Hỗ trợ chức năng gan ở người lớn t.uổi
Để hỗ trợ chức năng gan ở người lớn t.uổi, việc áp dụng lối sống lành mạnh là điều tối quan trọng. Do đó việc chú ý vào chế độ ăn uống cân bằng giàu ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau và thực phẩm nguyên chất là điều cần thiết.
Những thực phẩm này cung cấp các chất dinh dưỡng và chất chống oxy hóa giúp bảo vệ gan và phát huy chức năng của nó. Ví dụ, ngũ cốc nguyên hạt có nhiều chất xơ, hỗ trợ tiêu hóa và giúp ngăn ngừa các bệnh về gan như bệnh gan nhiễm mỡ.
Video đang HOT
Ngoài ra, việc giữ nước là một khía cạnh quan trọng khác của sức khỏe gan. Nước giúp gan thải độc tố và hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Người lớn t.uổi nên cố gắng uống nhiều nước trong ngày để duy trì chức năng gan tối ưu.
Tham gia tập thể dục thường xuyên cũng quan trọng không kém. Hoạt động thể chất giúp cải thiện lưu thông m.áu, bù đắp lượng m.áu đến gan bị giảm do lão hóa. Tập thể dục cũng hỗ trợ duy trì cân nặng khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc các bệnh như bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), có thể làm suy giảm thêm chức năng gan.
Những điều cần lưu ý để bảo vệ gan
Có hai thông điệp chính cần nhớ khi nói đến việc hỗ trợ sức khỏe gan ở người lớn t.uổi:
Tránh uống rượu: Rượu là chất độc tác động trực tiếp đến gan. Càng lớn t.uổi, khả năng chuyển hóa rượu của gan càng giảm, khiến gan dễ bị tổn thương hơn. Uống rượu trong thời gian dài có thể dẫn đến các bệnh về gan như xơ gan, do đó người lớn t.uổi phải tránh uống rượu hoàn toàn.
Quản lý bệnh tiểu đường: Bệnh nhân cao t.uổi mắc bệnh tiểu đường lâu năm có nguy cơ cao mắc bệnh gan mãn tính. Đây chính là một nguy cơ thường bị bỏ qua. Nhiều người chỉ biết rằng bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến thận nhưng lại không biết rằng nó cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến gan, không phụ thuộc vào các bệnh khác. Vì vậy, điều cần thiết là phải kiểm soát bệnh tiểu đường bằng thuốc, chế độ ăn uống hợp lý và theo dõi thường xuyên.
Đối với người lớn t.uổi có chức năng gan bất thường, việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên là cần thiết. Trong trường hợp nghi ngờ tổn thương gan, nên tiến hành các xét nghiệm để đ.ánh giá mức độ xơ hóa hoặc các tình trạng gan khác.
Làm gì để tránh tổn thương gan do thuốc gây ra?
Gan là cơ quan chính chuyển hóa thuốc trong cơ thể nhưng nhiều loại thuốc có thể gây tổn thương gan ở các mức độ khác nhau.
1. Vì sao thuốc có thể gây tổn thương gan?
Các tổn thương gan do thuốc có thể từ nhẹ như tăng chỉ số chức năng gan không có triệu chứng đến nghiêm trọng như viêm gan nguyên bào và suy gan...
Tổn thương gan do thuốc có 2 loại:
- Loại thứ nhất là độc tính trực tiếp trên gan của chính thuốc hoặc các chất chuyển hóa của nó. Mức độ tổn thương gan thường liên quan đến liều lượng của thuốc và hầu hết có thể dự đoán được. Ví dụ, thuốc giảm đau thông thường paracetamol rất an toàn, nhưng nếu dùng quá liều có thể gây tổn thương gan.
- Loại thứ 2 là phản ứng dị ứng hoặc bất thường về chuyển hóa do đặc điểm thể chất của từng cá nhân gây ra, không liên quan chặt chẽ đến liều lượng và tổn thương gan nghiêm trọng thường không thể đoán trước.
Nhiều loại thuốc được biết là gây tổn thương gan ở các mức độ khác nhau.
Tổn thương gan do thuốc cũng có thể được chia thành tổn thương gan cấp tính do thuốc và tổn thương mạn tính tùy theo diễn biến của bệnh:
Tổn thương gan cấp tính do thuốc: Các triệu chứng tương đối rõ ràng, chủ yếu bao gồm mệt mỏi, buồn nôn, nôn, vàng da, phát ban, sốt... Thời gian ủ bệnh từ vài ngày đến vài tháng, trường hợp nặng có thể dẫn đến suy gan cấp tính hoặc bán cấp và thậm chí t.ử v.ong.
Tổn thương gan mạn tính do thuốc gây ra: Các triệu chứng tương đối âm ỉ và chủ yếu biểu hiện là men gan tăng nhẹ trong thời gian dài và lặp đi lặp lại. Hầu hết bệnh nhân sẽ không cảm thấy khó chịu rõ ràng nên dễ bị bỏ qua và khó phát hiện cũng như chẩn đoán.
2. Các loại thuốc có nguy cơ gây tổn thương gan
Các loại thuốc có thể gây tổn thương gan bao gồm:
- Thuốc chống lao: Các loại thuốc chống lao phổ biến có thể gây tổn thương gan bao gồm isoniazid, rifampicin, pyrazinamide, streptomycin...
- Thuốc chống khối u: Hầu hết tất cả các loại thuốc hóa trị đều có thể gây tổn thương gan do thuốc với nhiều dòng hóa trị, liều lượng thuốc hóa trị. Tỷ lệ mắc cao hơn ở người lớn t.uổi, những người mắc bệnh gan tiềm ẩn, người nghiện rượu, bệnh nhân ung thư suy dinh dưỡng vừa phải và những người dùng nhiều thuốc đồng thời.
- Thuốc chống co giật: Thường gặp là oxcarbazepine, carbamazepine... những loại thuốc này thường được sử dụng trong thời gian dài và được sử dụng với nhiều cách kết hợp và dễ gây tác dụng phụ đến chức năng gan.
- Thuốc tim mạch: Thường thấy trong các thuốc hạ lipid m.áu (atorvastatin, rosuvastatin), thuốc hạ huyết áp (captopril, proponel, metoprolol), thuốc chống loạn nhịp tim (mexiletine, amiodarone).
- Thuốc giảm đau: Thuốc giảm đau hạ sốt paracetamol cũng có nguy cơ gây tổn thương gan khi dùng liều cao.
Ngoài ra, cần cảnh giác với một số thuốc không kê đơn khác như thực phẩm chức năng và thảo dược không rõ nguồn gốc, xuất xứ...
Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và sử dụng thuốc hợp lý là chìa khóa để ngăn ngừa tổn thương gan do thuốc.
3. Nhóm người có nguy cơ cao bị tổn thương gan do thuốc
- Người cao t.uổi mắc bệnh mạn tính cần dùng thuốc lâu dài: Người cao t.uổi mắc bệnh mạn tính có thể cần điều trị nhiều loại thuốc cùng lúc. Khi t.uổi tác tăng lên, quá trình chuyển hóa ở gan chậm lại và thời gian lưu giữ của thuốc trong m.áu tăng lên. Nguy cơ tổn thương gan do thuốc cao hơn và đặc biệt đáng lo ngại.
- T.rẻ e.m: Gan của trẻ sinh trưởng và phát triển chưa hoàn thiện nếu sử dụng thuốc không hợp lý thì nguy cơ tổn thương gan cũng cao hơn.
- Phụ nữ: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng phụ nữ có thể nhạy cảm hơn với một số loại thuốc và có nguy cơ cao hơn bị tổn thương gan do thuốc.
- Có t.iền sử bệnh gan: Nếu bệnh nhân có t.iền sử bệnh gan như viêm gan B hoặc gan nhiễm mỡ, khi xảy ra tổn thương gan cấp tính do thuốc, nguy cơ tiên lượng bất lợi về mặt lâm sàng do tổn thương gan có thể tăng lên.
4. Cách để hạn chế tổn thương gan do thuốc
Mục đích của việc sử dụng thuốc là để điều trị hoặc phòng ngừa bệnh tật. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc tổn thương gan vẫn có thể xảy ra do nhiều yếu tố phức tạp như đặc tính của thuốc hoặc thể chất của người sử dụng. Vì vậy, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và sử dụng thuốc hợp lý là chìa khóa để ngăn ngừa tổn thương gan do thuốc.
Trước khi sử dụng thuốc nên tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ và các chuyên gia y tế để hiểu những rủi ro khi sử dụng thuốc, chủ động thông báo với bác sĩ kê đơn về tất cả các loại thuốc (bao gồm cả thuốc thảo dược), t.iền sử dị ứng thuốc, t.iền sử bệnh và các thông tin quan trọng khác.
Sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ hoặc nhãn thuốc cụ thể. Thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ để theo dõi các xét nghiệm liên quan đến chức năng gan.
Không uống rượu trong khi dùng thuốc và chú ý đến phản ứng của cơ thể với thuốc. Những bất thường về thể chất trong quá trình dùng thuốc như buồn nôn, chán ăn, khó chịu ở bụng, mệt mỏi, ngứa da, thậm chí cả sốt nhẹ, lòng trắng của mắt và da vàng, nước tiểu có màu sậm, phân màu xám - trắng... rất có thể là dấu hiệu cảnh báo tổn thương gan và nên đi khám càng sớm càng tốt.
Ai có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ ? Hầu hết các trường hợp bị gan nhiễm mỡ không có triệu chứng và chỉ được phát hiện qua khám sức khỏe định kỳ. Vậy ai có nguy cơ mắc phải căn bệnh này? Gan nhiễm mỡ do đâu? Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ chất béo dư thừa trong gan. Gan vốn có chứa một lượng nhỏ chất béo. Khi...