Những đứa trẻ ‘trưởng thành’

‘Con nghĩ rằng’, ‘con cho là’, ‘con không đồng ý’… là những ‘phát ngôn’ đầy tự tin và có chính kiến của không ít trẻ em nhờ được thụ hưởng cách giáo dục hiện đại của cha mẹ.

Nhiều phụ huynh cho con tham gia các chương trình trải nghiệm từ nhỏ để rèn luyện tính độc lập, tự tin – ẢNH: THANH THẢO

Bày tỏ chính kiến trước vấn đề “ nóng” của xã hội

Vũ Thái An, 10 tuổi, con của ca sĩ Thái Thùy Linh, có nhiều clip bày tỏ quan điểm trước những vấn đề “nóng” liên quan đến trẻ em.

Năm 2018, khi vụ án ông Nguyễn Khắc Thủy, 77 tuổi (tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) xâm hại 4 trẻ em gây phẫn nộ trong xã hội, An lúc đó học lớp 3 cùng với Vân Khánh – học sinh lớp 4 đã tham gia chương trình “Con muốn nói” số đầu tiên. Trong chương trình, An và Khánh đã cùng đưa ra những suy nghĩ, quan điểm về nạn ấu dâm rất chững chạc và có kiến thức.

Không chỉ An, rất nhiều em bé khác từ nhỏ đã được ba mẹ khuyến khích độc lập trong tư duy, suy nghĩ, bày tỏ chính kiến của mình.

Chị Nguyễn Thúy Kim đang làm việc cho một tổ chức phi chính phủ về giáo dục ở Hà Nội, có 2 con đang học lớp 8 và 5. Chị Kim cùng nhóm bạn của mình tổ chức vào TP.HCM chơi, cho tất cả con đi chung. Khi phụ huynh lên kế hoạch gặp gỡ thì con trai lớn của chị nói: “Con nghĩ ba mẹ và các cô chú cứ đi theo kế hoạch đó, còn tụi con có kế hoạch của riêng mình. Đi chung sẽ làm vướng chân ba mẹ, mà tụi con lại không được đến nơi mình thích”. Thì ra, con của chị và nhóm trẻ gồm chục bé từ lớp 3 đến lớp 9 đã bàn nhau sẽ tham quan dinh Thống Nhất, Thảo Cẩm Viên, Nhà thờ Đức Bà… “Chúng tự lên Google Map tìm hiểu đường đi, rồi lên lịch trình, dự toán chi tiêu gồm tiền taxi, tiền ăn trưa, tiền uống nước…”, chị Kim chia sẻ với phóng viên Thanh Niên trong một dịp dẫn con du lịch ở TP.HCM.

Con của anh Lê Hải Bình (chủ tịch hội đồng quản trị một công ty về công nghệ) hiện đang học lớp 6 tại TP.HCM, được ba tạo thói quen độc lập từ khi còn rất nhỏ. Anh Bình cho con tự đặt xe đi xem phim với bạn, cho con phản biện, bày tỏ quan điểm khi trao đổi, để con tự quyết định những vấn đề đơn giản liên quan cuộc sống thường ngày. “Tất nhiên chúng tôi đã dạy con rất kỹ về các tình huống có thể xảy ra để con tự xử lý. Con cũng được tôi cho đi du lịch, trải nghiệm rất nhiều để có kiến thức và kỹ năng”, anh Bình cho biết.

Con ngoan “gọi dạ, bảo vâng” không còn phù hợp nữa?

Anh Hoàng Anh Tú, phụ huynh sống tại Hà Nội, có 3 con đang học tiểu học và THCS, nhìn nhận: “Tôi dạy con độc lập trong mọi tình huống xảy ra với chúng. Độc lập trong cảm xúc, quan điểm, cách phản ứng và cả cách con đưa ra quyết định”.

Lý giải vì sao mình lại dạy con theo cách ngược lại với cách dạy truyền thống, anh Lê Hải Bình cho biết: “Một đứa trẻ, lớn lên trong môi trường “gọi dạ, bảo vâng”, luôn được dạy dỗ rằng phải luôn nghe lời cha mẹ, ông bà, người lớn mới là trẻ ngoan thì lớn lên sẽ không còn được là chính chúng nữa. Ngày xưa chúng ta vẫn được dạy rằng, người lớn luôn đúng, cha mẹ luôn luôn đúng. Lối dạy này khiến nhiều trẻ cam phận bị đối xử bạo lực trong một thời gian rất dài”. Anh Bình kể ngày xưa bản thân thuận tay trái nhưng “đã bị tước đoạt cái quyền được viết tay trái” từ hơn 30 năm trước để bây giờ, anh Bình làm gì cũng tay trái trừ viết. Chính vì thế, khi con mình đi học không viết bằng tay phải, anh Bình đã đề nghị trường cho con mình được viết tay trái như con thích. Theo anh Bình, khái niệm “con ngoan” nghĩa là “gọi dạ, bảo vâng” không còn phù hợp trong bối cảnh hiện nay nữa.

Cha mẹ thế hệ 8X – 9X thường chọn phương pháp giáo dục mới

Ngày nay, khả năng tiếp cận thông tin cũng như phương pháp nuôi dạy trẻ rất dễ dàng và đa dạng. Mỗi phương pháp đều có đặc điểm riêng biệt, lợi thế và hạn chế riêng, nhất là khi so sánh với đặc điểm văn hóa truyền thống của người Việt.

Sở dĩ nhiều bạn trẻ chọn phương pháp nuôi dạy con khác với cách mà mình được dạy khi còn nhỏ có lẽ là do họ nhận thấy được những hạn chế của phương pháp truyền thống: đề cao tính tôn ti khiến đứa trẻ thiếu tự tin, thụ động trong giao tiếp; kỷ luật bằng roi vọt khiến đứa trẻ tuân thủ nhưng có thể tạo nên căn tính bạo lực cho đứa trẻ nếu đòn roi quá mức; áp đặt khiến đứa trẻ thiếu tính sáng tạo và có xu hướng rập khuôn… Các phương pháp giáo dục mới du nhập vào VN tránh được những hạn chế này, giúp trẻ tự tin, tự lập, tư duy độc lập và khả năng hội nhập nhanh. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng cần dạy thật tốt cho trẻ bản sắc văn hóa và ngôn ngữ VN để những đặc điểm văn hóa của dân tộc và giá trị xã hội tiếp tục được truyền đạt đến những đứa trẻ.

Thạc sĩ xã hội học Trần Nam (Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, ĐH Quốc gia TP.HCM)

Theo Thanh niên