Những câu thành ngữ theo ta cả đời

Lê Bích Bụng Phệ10:16 10/10/2023

“Dục tốc bất đạt”, “Tích tiểu thành đại”, “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”… là những câu thành ngữ đi theo ta cả đời.

- Quảng cáo -

Video đang HOT

Những câu thành ngữ theo ta cả đời – Tranh: Lê Bích Bụng Phệ

Câu đố tiếng Việt: Vì sao nói 'Phận gái mười hai bến nước'?

Đố bạn biết được nguồn gốc của thành ngữ 'Phận gái mười hai bến nước'?

Trong kho tàng tiếng Việt, chúng ta bắt gặp nhiều thành ngữ, tục ngữ được sử dụng rộng rãi nhưng ít ai biết được nguồn gốc sâu xa của nó. Ví dụ như chúng ta thường hay nghe câu hát: "Mẹ ơi, phận gái mười hai bến nước, biết bến nào trong, biết sông nào đục". Vậy thành ngữ "Phận gái mười hai bến nước"? bắt nguồn từ đâu và tại sao lại là "mười hai" chứ không phải một số khác?

Có ý kiến cho rằng "mười hai bến nước" chính là mười hai con giáp trong tử vi. Tuy nhiên, không có tài liệu chính thống nào ghi nhận điều này.

Cũng có người cho rằng, "mười hai" ở đây là mười hai cương vị trong xã hội xưa. Tác giả Lê Văn Đức và Lê Ngọc Trụ trong Việt Nam tự điển cũng giảng: "Mười hai bến nước: Mười hai hạng người trong xã hội, sang hèn khác nhau, mà dầu muốn dầu không, mỗi người con gái đều phải nhận một người để làm chồng" , bao gồm:

1. Sĩ - học trò.

2. Nông - người làm ruộng.

3. Công - người thợ.

4. Thương - người buôn bán.

5. Ngư - người đánh cá.

6. Tiều - người đốn củi.

7. Canh - người trồng tỉa.

8. Mục - người nuôi con vật.

9. Công - quan tước có công.

10. Hầu - quan tước có hầu.

11. Bá - quan tước có bá.

12. Tử- quan tước có tử.

Cách giải thích này thoạt nghe có vẻ xuôi tai, hợp lý nhưng thực tế lại không phù hợp vì các hạng người này đã bao hàm lẫn nhau. Chẳng hạn, "người trồng tỉa" cũng có nét bao gồm "người làm ruộng". Và "công, hầu" thì cũng là "kẻ sĩ".

Học giả An Chi thì cho rằng "mười hai bến nước" này tương ứng với thập nhị nhân duyên trong nhà Phật, bao gồm vô minh, hành, thức, danh sắc, lục nhập, xúc, thọ, ái, hữu, thủ, sinh, lão tử. Tuy nhiên, khó có thể đồng tình được rằng tác giả dân gian lại sử dụng những khái niệm mang tính "chuyên môn" như vậy.

Còn trong Đại Nam quốc âm tự vị của Huỳnh Tịnh Của lại giải thích như sau: "Con gái mười hai bến nước: Thân con gái như chiếc đò, hoặc gặp bến trong, hoặc mắc bến đục, hoặc đưa người tốt, hoặc đưa người xấu. May thì được nhờ, rủi thì chịu, tiếng nói mười hai bến nước là nói cho vần" . Như vậy, theo quan điềm này, con số "mười hai" thực chất chỉ là để cho vần "phận gái - mười hai" mà thôi. Cách giải thích này có phần hợp tình, hợp lý hơn cả.

Trong kho tàng Tiếng Việt còn nhiều câu thành ngữ có nguồn gốc thú vị như:

- "Nuôi ong tay áo, nuôi cáo trong nhà": Nhằm chỉ việc giúp đỡ, tạo điều kiện cho người xấu phản chủ, rắp tâm hãm hại người trong gia đình. Câu thành ngữ là lời cảnh báo, nhắc nhở chúng ta cần cẩn trọng trước người ngoài, đừng vì lòng thương mà sẵn sàng giúp đỡ người khác để bị họ lợi dụng, hãm hại.

- "Rồng đến nhà tôm": Sở dĩ có yếu tố "rồng" và "tôm" xuất hiện vì thành ngữ này vốn bắt nguồn từ một câu chuyện dân gian từ xa xưa. Đây là một câu chuyện ý nghĩa về tình bạn. "Rồng" ở đây chỉ cá chép, sau khi đã đỗ đạt, ở vị thế cao sang nhưng vẫn nhớ tình xưa nghĩa cũ. Còn "tôm" thì không hề tự ti, mặc cảm về xuất thân hay hoàn cảnh mà vẫn trân trọng tình bạn này. Ấy là lối ứng xử văn hóa mang đậm tình người.

- "Nghèo rớt mồng tơi": Ở đây, "tơi" không phải là loại rau mồng tơi như chúng ta vẫn nghĩ. "Tơi" là một loại áo mặc đi mưa vào thời xưa.

Nghĩa đen thành ngữ 'Sợ như bò thấy nhà táng' Đây là một trong những thành ngữ mà các nhà nghiên cứu, biên soạn từ điển khá thống nhất trong cách giải thích nghĩa đen. Ảnh minh họa. (Nguồn: Báo Người Lao Động) Từ điển thành ngữ và tục ngữ Việt Nam (GS. Nguyễn Lân): "Sợ như bò thấy nhà táng (Ngày xưa đám ma có nhà táng là đám ma nhà giàu...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có;

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Dùng gấu giả dọa gấu thật và cái kết bất ngờ01:08

Chú chó 8 tháng tuổi 'đắt nhất thế giới' có giá gần 150 tỷ đồng00:39

Bị tê giác truy đuổi, du khách hoảng loạn la hét00:43

Chó lên cơn động kinh giữa đêm, chủ nhân có màn xử lý bất ngờ01:48

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Du khách sống sót kỳ diệu sau 7 tiếng bị chôn vùi dưới tuyết

00:51:56 25/03/2025

Một nam du khách đã may mắn sống sót sau khi bị chôn vùi suốt 7 tiếng đồng hồ dưới lớp tuyết dày 1,5m ở Lyngen.

Chú chó 8 tháng tuổi 'đắt nhất thế giới' có giá gần 150 tỷ đồng

00:50:20 25/03/2025

Chủ nhân mới của chú chó đặc biệt này là S. Satish, một đại gia ở Bengaluru, bang Karnataka. Ông Satish là một nhà sưu tầm chó nổi tiếng trong vùng và cũng đồng thời là chủ tịch Hiệp hội những người nuôi chó Ấn Độ.

Người phụ nữ Trung Quốc bất tỉnh sau khi nhổ răng

19:13:28 24/03/2025

Sau khi thực hiện quá trình gây mê, người phụ nữ vẫn không tỉnh lại và phải nằm viện để điều trị trong 2 tháng, nhưng tình trạng vẫn còn nguy hiểm.

Ác mộng giảm cân: Người đàn ông với khối da thừa khổng lồ khiến các bác sĩ cũng sốc

17:40:14 24/03/2025

Ông Alan Foster (58 tuổi) mắc căn bệnh hiếm gặp đang cầu xin NHS (Dịch vụ Y tế Quốc gia chính phủ Anh) đưa ông đến Anh để phẫu thuật cứu sống bản thân.

Sự thật khủng khiếp về mộ 17 người gần Vạn Lý Trường Thành

14:59:36 24/03/2025

Sau gần 2 thập kỷ, sự thật về ngôi mộ tập thể được tìm thấy gần 2 thập kỷ trước tại các công sự phía Bắc Vạn Lý Trường Thành đã được hé lộ.

Mở cửa bước vào nhà, cặp đôi phát hiện điều kinh hoàng trong phòng bếp

10:58:58 24/03/2025

Mới đây, một cặp đôi tại bang Florida của Mỹ đã trải qua giây phút nhớ đời khi bước vào căn hộ của mình. Theo đó khi bước vào nhà bếp, cả hai tá hỏa phát hiện ra một con cá sấu với chiều dài hơn 2m đang nằm trong phòng bếp.

Bị hổ cắn vào mặt, ông nông dân thoát nạn bằng cách khó tin

10:57:24 24/03/2025

Bị hổ lao ra tấn công trong khi làm việc trên cánh đồng, người đàn ông 42 tuổi cố gắng chống cự và thoát chết một cách khó tin.

Loài chim "quý hơn vàng", không thể bị nhốt vì lý do đặc biệt

11:53:23 23/03/2025

Loài chim quý hiếm này rất yêu tự do. Chúng thà tuyệt thực đến chết cũng không chịu bị giam cầm trong những chiếc lồng sơn son thếp vàng.

Làm theo thử thách trên mạng, cô gái kẹt tay trong miệng bạn trai

11:52:25 23/03/2025

Trong đoạn clip lan truyền trên mạng xã hội, nam thanh niên được nhìn thấy đang bước vào bệnh viện với nắm đấm của cô gái kẹp chặt trong miệng anh ta.

Chàng trai 35 cưới vợ 60 tuổi và điều bất ngờ sau đám cưới

10:57:36 23/03/2025

Để chàng trai không cảm thấy tự ti, người phụ nữ đã tặng anh một chiếc ô tô. Khi kết hôn, cô đã chi mạnh tay hơn và dành nguyên một căn biệt thự làm quà cho người chồng trẻ tuổi.

Bạn gái cũ lao vào đám cưới, "tung cước" đá ngã chú rể

10:57:00 23/03/2025

Clip bắt đầu với cảnh chú rể cầm vòng hoa trao cho cô dâu thì người được cho là bạn gái của anh ta xông lên sân khấu. Không chút do dự, cô gái đá ngã chú rể.

Phụ nữ Hàn Quốc nô nức tổ chức "lễ không cưới"

10:54:38 23/03/2025

Ngày càng nhiều phụ nữ Hàn Quốc lựa chọn không kết hôn, tìm kiếm hạnh phúc cá nhân thay vì chịu áp lực kinh tế và định kiến xã hội. Họ mạnh mẽ tuyên bố độc thân, thậm chí tổ chức cả lễ không cưới để khẳng định giá trị bản thân.