Những bài học ấm nắng dịu mưa

Lập bản đồ tư duy nghiên cứu về các hiện tượng thiên nhiên trong giờ học nhóm

GD&TĐ – Hiện nay trong hệ thống giáo dục phổ thông chưa có phân môn giáo dục môi trường, vì vậy việc giáo dục môi trường cho học sinh được lồng ghép trong các bộ môn khác nhau như Sinh học, Giáo dục công dân…

Bài học “hai trong một”

Trong một tiết học của Trường THCS Trung Hòa (Cầu Giấy, Hà Nội), bài về “Quang hợp” xác định chất khí thải ra trong quá trình lá chế tạo tinh bột, cô giáo đặt câu hỏi: Tại sao buổi trưa ta ngồi dưới bóng cây to thấy mát mẻ và dễ chịu?

Học sinh trả lời: Cây che nắng, lá cây thoát hơi nước nên ta thấy mát mẻ; khi có ánh nắng cây quang hợp nhả khí ôxi làm cho môi trường xung quanh giàu khí ôxi, ta dễ thở nên cảm thấy dễ chịu.

Câu hỏi tiếp theo được đặt ra: Muốn có môi trường mát mẻ, dễ chịu ta phải làm gì? Những cánh tay giơ cao nhiệt tình: Thưa cô, phải trồng nhiều cây xanh và bảo vệ cây xanh…

Đó cũng là một trong những tiết học lồng ghép về bảo vệ môi trường đã được triển khai nhiều năm nay tại các trường học ở Việt Nam.

Ở bậc trung học, nội dung giáo dục môi trường được lồng ghép tích hợp qua nhiều môn học có liên quan như: Vật lý, Hóa học, Sinh học, Địa lý, Giáo dục công dân.

Thông qua giáo dục môi trường, các em được trang bị những kiến thức cơ bản về các yếu tố môi trường; vai trò của môi trường đối với con người và tác động con người đối với môi trường; phát triển kỹ năng bảo vệ và gìn giữ môi trường…

Trong các giờ học, học sinh được giới thiệu các chủ đề về tiết kiệm nước, giảm thiểu rác thải, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ sức khỏe, tiêu dùng thông thái, làm quen với thực vật.

Đặc biệt, các em nhỏ rất thích thú với những chủ đề về quan hệ xã hội, làm việc nhóm, xây dựng lối sống mới của em…

Phương pháp giảng dạy của chương trình dựa trên sự trao đổi tương tác giữa các em học sinh và giữa học sinh với giáo viên.

Ở trên lớp, giáo viên không đóng vai trò là người giảng dạy mà là người “giới thiệu” chủ đề, kích thích các em tự tìm hiểu, trao đổi với nhau. Từ đó, các em có thể tự lựa chọn hành động phù hợp với sở thích của mình.

Chẳng hạn, với chủ đề giảm thiểu rác thải, các em học sinh lớp 6 thích làm “kế hoạch nhỏ”, gom những loại rác có thể tái chế như báo, chai nhựa… để bố mẹ bán lại cho những người đi thu gom.

Các em học sinh lớp 7 lại thích những hành động mang tính “thử thách” hơn, như phân loại rác thải và ủ phân hữu cơ để bón cho vườn nhà. Việc được lựa chọn làm cho các em cảm thấy tự tin, thích hành động, đồng thời nâng cao tinh thần làm chủ của các em.

Theo các chuyên gia, giáo dục môi trường có thể bắt đầu từ những việc nhỏ. Các thầy cô nên lồng ghép vào bài giảng thực trạng môi trường hiện nay, các biện pháp cụ thể để bảo vệ môi trường.

Không chỉ trên lớp, nếu trong cuộc sống hàng ngày, các thầy cô tiên phong trong việc tiết kiệm năng lượng, nước, giấy, phân loại rác thải… thì hiệu quả sẽ tăng lên gấp đôi.

Các thầy giáo có thể làm gương cho học sinh, sinh viên bằng việc không hút thuốc lá trong trường học. Không chỉ kêu gọi và làm gương, các thầy cô nên khuyến khích học trò tự giám sát với nhau trong việc bảo vệ môi trường.

Chỉ bằng những hành động nhỏ như nhắc nhở, tuyên dương… cũng đã góp phần hình thành ý thức môi trường ở những công dân trẻ.

Nhà trường cũng nên đầu tư các thiết bị tiết kiệm điện; khuyến khích giáo viên, học sinh, sinh viên sử dụng các phương tiện công cộng; xây dựng các quy định về tiết kiệm năng lượng, giấy, nước sạch…

Nếu ý thức bảo vệ môi trường trở nên thường trực trong trường học thì không chỉ giáo viên, học sinh, sinh viên được hưởng một môi trường học đường trong lành hơn, mà về lâu dài, thế hệ tương lai sẽ làm tốt việc chung tay bảo vệ môi trường.

Học tiết Sinh học với bác nông dân

Những hoạt động ngoại khóa bổ ích

Ngoài những tiết học trên lớp, việc cho học sinh trải nghiệm những bài học thực tế đóng vai trò hết sức quan trọng, giúp các em hiểu sâu hơn, đầy đủ hơn về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường sống.

Trước khi đưa vào chương trình dạy học, nhiều người còn nghĩ học sinh chẳng mấy quan tâm đến những vấn đề không mấy thú vị như biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường, thế nhưng với chương trình “Em học sống xanh” mà trường THCS Trung Hòa phát động, cách tiếp cận những đề tài có vẻ khô khan, không hấp dẫn nói trên đã đem đến những niềm vui bất ngờ cho học sinh.

Kỷ niệm đáng nhớ nhất của Lê Nguyễn Mỹ Linh – Học sinh Trường THCS Trung Hòa – chính là chuyến đi đến trang trại rau xanh ở Sóc Sơn cùng cả lớp.

Món rau trong bữa cơm hằng ngày với nhiều bạn có vẻ là món ăn nhàm chán nhất, thậm chí là bắt buộc phải ăn, nhưng mọi chuyện đã thay đổi khi các bạn được chính những người nông dân trồng rau giới thiệu, phân tích sự khác nhau giữa rau hữu cơ và rau không hữu cơ.

“Những điều thu hoạch được của lớp chúng em là những kỷ niệm khó quên khi lần đầu tiên em được tận tay đắp đất, gieo hạt, bắt sâu, chăm sóc cả một vườn rau rộng lớn. Nhờ đó em mới biết được các loại rau thật đa dạng và ăn rau sạch thì có ích như thế nào cho sức khỏe” – Linh chia sẻ.

Cô Nguyễn Thị Tạo – Phó Hiệu trưởng – cho biết: Học sinh thành phố vốn thiệt thòi do chịu nhiều áp lực học hành. Nếu biết cân đối và mạnh dạn đưa các chương trình giáo dục môi trường vào giờ học hay kết hợp với hoạt động ngoại khóa, các em sẽ rất hào hứng và gần như được nạp thêm năng lượng để học tập tốt hơn.

Những bài học về bảo vệ môi trường đã góp phần thay đổi hành vi của học sinh thông qua các chủ đề tiết kiệm điện, tiết kiệm nước, hạn chế rác thải, đảm bảo sức khỏe, trồng cây xanh, mua sắm… theo hướng bền vững.

Để công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trường trong nhà trường thực sự mang lại hiệu quả như mong muốn, cần bắt đầu từ những việc làm, hành động nhỏ nhất.

Chẳng hạn như làm tốt công việc trồng và chăm sóc cây xanh; vệ sinh trong và ngoài lớp sạch sẽ trước và sau mỗi buổi học; thường xuyên tổ chức những “ngày chủ nhật xanh”…

Trong các bài giảng, căn cứ vào điều kiện từng môn học cụ thể, có thể lồng ghép những kiến thức về bảo vệ môi trường. Việc cho học sinh, sinh viên thường xuyên tiếp xúc với những kiến thức về môi trường qua các lời giảng của giáo viên có thể tác động trực tiếp và có tác dụng hơn so với những chương trình truyền thông khô cứng.

Theo GD&TĐ