Người tham gia tố tụng khai “tiền hậu bất nhất” có bị “truy” tội?

Trước mỗi phiên xử, thư ký phiên tòa đều phổ biến quyền và nghĩa vụ của những người tham gia tố tụng. Trong đó, tòa yêu cầu những người tham gia tố tụng phải khai báo trung thực.

Những trường hợp khai báo gian dối sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự. Đã hiểu rõ tầm quan trọng về phát ngôn của mình nhưng không ít người vẫn khai “tiền hậu bất nhất”. Phải chăng vì thực tế, vấn đề xử lý hành vi khai báo gian dối chỉ như “bắt cóc bỏ đĩa” nên họ “nhờn”?

Bị hại và nhân chứng “quay ngoắt 1800″

Vừa qua, báo PL&XH phản ánh quá trình tố tụng của vụ án chống người thi hành công vụ ở TP Yên Bái, tỉnh Yên Bái và “ kỳ án” hiếp dâm, cướp tài sản ở huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc. Đây là 2 vụ án điển hình về chuyện “tiền hậu bất nhất” của bị hại và cả nhân chứng khiến tòa các cấp phải trả hồ sơ nhiều lần để điều tra bổ sung. Cũng từ những lời khai “rối như gà mắc tóc” hé lộ dấu hiệu truy tố oan sai đối với bị cáo.

Ở vụ án chống người thi hành công vụ, báo PL&XH đã có loạt bài “Cái cần gạt nước tố sự giả dối” phản ánh, chỉ người tí hon mới có thể đánh đu trên cần gạt nước chiếc xe ô tô tải Hoa Mai và bị kéo lê 29m. Sau khi báo nêu, HĐXX cấp phúc thẩm của TAND tỉnh Yên Bái đã ra Bản án số 19/2011/HSPT ngày 30-9-2011 tuyên hủy bản án sơ thẩm số 53/HSST/ ngày 15-7-2011 của TAND TP Yên Bái để yêu cầu làm rõ tư thế của ông Nguyễn Trung Thành, cán bộ CA phường Yên Thịnh, TP Yên Bái và hành động dùng tay đấm vỡ cửa kính bên trái buồng lái xe của ông Nguyễn Việt Hùng, Phó trưởng CA phường Yên Thịnh. Quá trình điều tra lại, VKSND TP Yên Bái ra bản cáo trạng mới, số 57/KSĐT-TA với một số tình tiết khác. Nhưng vẫn truy tố bố con anh Cao Xuân Thanh về tội “Chống người thi hành công vụ”.

Đáng nói, điều tra lại, quá trình thực nghiệm của ông Thành khác hoàn toàn so với lời khai của ông Thành, ông Hùng trước đây. Khi xe lăn bánh từ từ, 2 chân ông Thành giẫm lên ba đờ sốc, 2 tay bám vào gốc cần gạt nước (chứ không phải cần gạt nước như trước). Xe ô tô đi chậm rãi hơn 10m (theo cáo trạng, ông Thành bám vào xe; xe chạy khoảng 29m thì dừng lại) thì điều tra viên cho xe dừng. Đã là sự thật thì chỉ có một. Nhưng ở vụ án này, lời khai của ông Thành “bất nhất”. Trong báo cáo sự việc ngày 26-3-2011, ông Thành viết: “Tôi đã bám được vào cần gạt nước (không phải gốc cần gạt nước; gốc cần gạt và cần gạt là khác nhau – PV) kính chắn gió của xe nhưng xe ô tô chạy với tốc độ nhanh hơn, đồng chí Hùng đã phải dùng tay đấm vào cửa kính bên trái làm vỡ ra, lúc này lái xe mới cho xe ô tô dừng lại”. Phải chăng, sau khi báo nêu và TAND tỉnh Yên Bái hủy án để điều tra lại, ông Thành đã thay đổi lời khai cho phù hợp (?).

Còn vụ “kỳ án” thứ 2, VKSND huyện Bình Xuyên buộc tội Nguyễn Văn Bộ, SN 1988, trú tại xã Sơn Lôi, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc, vì đã “cướp tình” và lấy ĐTDĐ của chị Lê Thị Đ. Đáng chú ý, Bộ quả quyết, hai người chỉ va chạm giao thông. TAND huyện Bình Xuyên 2 lần mở tòa nhưng không thể ra phán quyết được với Bộ vì có quá nhiều tình tiết phi lý. Tòa đã trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung. Cũng giống như vụ án trên, ở “kỳ án” này, lời khai của bị hại Đ và nhân chứng Trần Thị Vân, cán bộ Trạm y tế thị trấn Hương Canh, tỉnh Vĩnh Phúc, “quay ngoắt 1800″ chỉ sau vài tiếng đồng hồ. Cụ thể: Về tờ giấy điều trị của chị Đ, được lập tại Trạm y tế thị trấn Hương Canh, vào 14h20 ngày 7-8-2011. Nội dung giấy này thể hiện dấu vết để lại trên cơ thể bị hại do hung thủ hãm hiếp. Nhưng chị Đ 3 lần khẳng định trước phiên tòa sơ thẩm lần 2 ngày 6-6-2012, chiều 7-8-2011, chị không đến Trạm y tế thị trấn Hương Canh khám. Y sỹ Trạm y tế thị trấn Hương Canh Trần Thị Vân cũng có lời chứng, không vào trạm y tế khám thời điểm đó. Thế nhưng, chỉ sau khi tòa tạm nghỉ và trở lại làm việc thì chị Vân, chị Đ lại bất ngờ thay đổi lời khai. Theo đó, chị Đ có khám tại Trạm y tế chiều 7-8-2011 (?).

Lời của bị hại còn liên tục “đá” nhau khi quả quyết, bị Bộ đè lên làm chị gãy đài quay tay phải. Nhưng chị Đ lại có thể tự lái xe máy về nhà. Chuyện “cái tay đau” cũng còn nhiều uẩn khúc. Chị Đ khai rằng, tay bị đau nên không thể viết đơn trình báo ngay phải nhờ người khác viết rồi điểm chỉ vào cuối mỗi biên bản. Nhưng ở Biên bản nhận dạng ngày 8-8-2011, 1 ngày sau khi bị gãy tay, bị hại lại có thể cầm bút viết 98 chữ rất đẹp và ký tên vào mục người nhận dạng. Ngoài ra, trong hồ sơ lời khai của chị Đ, có đến một phòng khám tư nhân ở TP Phúc Yên chụp X.quang cánh tay phải. Nhưng hồ sơ lại không hề có tấm phim X.quang nào.

Phiên tòa xử bị cáo Nguyễn Văn Bộ. Ảnh: Hoa Đỗ

Truy đến cùng hành vi khai gian dối chỉ đếm trên đầu ngón tay!

Chuyện những người tham gia tố tụng khai báo “bát nháo” như cơm bữa nhưng những người bị xử lý thì chỉ đếm trên đầu ngón tay. Có thể kể ra vài ví dụ sau đây:

Ngày 2-9-2001, Nguyễn Thanh Phong chở Trần Thanh Hùng, đều SN 1983, trú tại quận Thủ Đức, TP HCM đi Cần Giờ, đến trụ điện số 31, đường Rừng Sác thì gây tai nạn làm chết anh Nguyễn Tô Lượm. Phong không có giấy phép lái xe máy nên nhờ Hùng nhận tội thay. Hai người này còn xê dịch hiện trường vụ án, đổi chiều lưu thông của xe khiến CQĐT khó lần ra sự thật. Đó cũng là lý do vụ án bị “chìm xuồng” 2 năm. Tháng 3-2003, VKSND TP HCM phục hồi điều tra và làm rõ hành vi của Phong, Hùng. Bốn tháng sau, TAND TP HCM đã tuyên phạt Phong 4 năm tù về tội “Vi phạm các quy định về điều khiển giao thông đường bộ”; còn Hùng 1 năm tù nhưng cho hưởng án treo về tội “Khai báo gian dối”.

Một vụ án “đình đám” khác, tròn 20 tuổi, Trần Thanh Minh, SN 1971, quê Bến Tre, lấy chị Nguyệt, cùng quê nhưng không đăng ký kết hôn. Năm 2000, Minh vào TP HCM làm phụ hồ. Thời gian ở đây, Minh lừa tiền và bị tòa tuyên 3 năm tù. Năm 2006, Minh ra tù và lại lang bạt tại TP HCM làm phụ hồ. Ba năm sau, Minh chuyển đến TP Pleiku, tỉnh Gia Lai, chung sống như vợ chồng với chị Lê Thị T. Khi phát hiện vợ hờ không có khả năng sinh, Minh chán nản và cặp kè với Nguyễn Thị Hồng Nga. Nga cùng làm phụ hồ với Minh, đã có chồng và 2 con. Sáng 7-1-2011, Minh và Nga đến nhà anh Nguyễn Văn D lát nền. 8h30 cùng ngày, Minh nhận được điện thoại của chị T hẹn gặp. Minh đến, chị T tát vào mặt chồng rồi cất giọng ghen tuông. Minh đã đánh vợ khiến chị T ngã quỵ. Sau đó, Minh kéo chị T ra chỗ khuất, vơ cỏ khô chất xung quanh người chị T châm lửa đốt. Ngọn lửa bùng cháy, Minh mặc vợ, bỏ đi.

TAND tỉnh Gia Lai đã tuyên Minh mức án tù chung thân về tội “Giết người”. Phạm Thị Hồng Nga, với tư cách là người làm chứng, cũng phải nhận 3 tháng tù giam vì tội “Khai báo gian dối”. Nga khai gian rằng, từ 7h30 đến 11h30 ngày 7-1-2011, Minh và Nga cùng nhau lát gạch nền nhằm tạo chứng cứ ngoại phạm cho Minh.

Hậu quả của việc khai báo gian dối!

Luật sư Đinh Duy Hải, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, cho biết, những bị hại cố tình khai gian dối là có hành vi vu khống. Điều 122 BLHS nêu rõ, vu khống là hành vi bịa đặt, loan truyền những điều mà người loan truyền biết rõ là bịa đặt nhằm xúc phạm danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác hoặc bịa đặt là người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền và sẽ bị xử phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm; phạm tội có tổ chức, lợi dụng chức vụ – quyền hạn, đối với nhiều người, với ông, bà, cha, mẹ, người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh cho mình, người thi hành công vụ, vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng sẽ bị phạt tù từ 1 đến 7 năm. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 1 đến 10 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.

Về hành vi khai báo gian dối, ông Hải viện dẫn, Điều 307 BLHS quy định, người giám định, người phiên dịch, người làm chứng nào mà kết luận, dịch, khai gian dối hoặc cung cấp những tài liệu mà mình biết rõ là sai sự thật, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm; phạm tội thuộc một trong các trường hợp: Có tổ chức; gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 1 đến 3 năm; phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 3 đến 7 năm; người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.

“Người nào từ chối khai báo hoặc trốn tránh việc khai báo, việc kết luận giám định hoặc từ chối cung cấp tài liệu mà không có lý do chính đáng còn bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm; người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm” – Điều 308 BLHS. Tuy nhiên, việc xác định người làm chứng có từ chối, trốn tránh khai báo hoặc khai báo gian dối hay không do các cơ quan tiến hành tố tụng quyết định (trên cơ sở những tài liệu, chứng cứ có liên quan đến vụ án).

Nếu những người làm chứng, vì bị mua chuộc, cố tình từ chối, trốn tránh khai báo hoặc khai báo gian dối để làm sai lệch sự thật khách quan của vụ án thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 309 BLHS (khung hình phạt cao nhất là 7 năm tù).

Theo PLXH