Người bệnh sốt xuất huyết có nên truyền dịch tại nhà?
Nếu bù dịch tốt, bệnh nhân mắc sốt xuất huyết sẽ tránh được mất nước, giảm được biến chứng của bệnh, nhưng có nên truyền dịch tại nhà?
Tại miền Bắc, thời điểm này cũng đang vào mùa mưa, tạo điều kiện cho muỗi sinh sôi nảy nở, dẫn đến các bệnh truyền nhiễm gia tăng, trong đó có sốt xuất huyết.
Theo Bộ Y tế, thống kê tổng hợp từ các địa phương cho thấy, tích lũy từ đầu năm đến nay cả nước ghi nhận 190.005 trường hợp mắc, 72 tử vong. So với cùng kỳ năm 2021, số mắc tăng 4 lần, tử vong tăng 53 trường hợp.
TS.BS Nguyễn Đăng Mạnh, Viện trưởng Viện lâm sàng các bệnh truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, sốt xuất huyết là căn bệnh truyền nhiễm lây truyền từ người sang người qua vật chủ trung gian truyền bệnh là muỗi vằn Aedes Aegypti. Bệnh sốt xuất huyết thường xảy ra qua 3 giai đoạn: giai đoạn sốt, nguy hiểm và phục hồi.
Bệnh nhân điều trị sốt xuất huyết tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
Ở giai đoạn đầu của sốt xuất huyết (khoảng 3 ngày), thường người bệnh có triệu chứng sốt cao, có thể điều trị ở nhà. Các biện pháp điều trị chủ yếu là nghỉ ngơi, chườm mát, uống thuốc hạ sốt paracetamol nếu sốt cao, uống từ 2 – 3 lít nước/ngày bao gồm oresol, nước hoa quả, sữa, cháo, nước canh nhằm tăng cường sức đề kháng, giúp bảo vệ thành mạch và làm tình trạng bệnh sớm được cải thiện hơn. Tuyệt đối không uống các loại thuốc hạ sốt khác như Aspirin, Ibubrofen… vì làm tăng nguy cơ xuất huyết. Nhưng từ 3 – 7 ngày tiếp theo, người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt. Đây chính là giai đoạn nguy hiểm, người bệnh cần đến cơ sở y tế theo dõi và điều trị đề phòng những biến chứng xảy ra. Ở giai đoạn phục hồi (sau ngày thứ 7), lúc này người bệnh đã tạo ra kháng thể đào thải virus.
TS Nguyễn Đăng Mạnh cho biết, người bệnh sốt xuất huyết thường đột ngột sốt cao từ 39- 40 độ trong 3 – 4 ngày đầu kèm cơ thể mệt mỏi, đau nhức hốc mắt, đau nhức xương khớp, đau đầu. Một số người còn bị viêm họng hoặc viêm đường hô hấp nên không muốn ăn uống. Nếu không biết cách bù nước có thể xảy ra biến chứng ở giai đoạn nguy hiểm như giảm tiểu cầu, máu cô do tăng tính thấm thành mạch, gây thoát huyết tương. Nếu bị thoát huyết tương nhiều sẽ dẫn đến tình trạng sốc. Đồng thời có dấu hiệu xuất huyết như: xuất huyết dưới da, xuất huyết niêm mạc, xuất huyết não, xuất huyết nội tạng, xuất huyết ồ ạt do giảm tiểu cầu. Nếu không được theo dõi, bù dịch, truyền khối tiểu cầu có thể nguy hiểm đến tính mạng.
“Việc bù nước điện giải giai đoạn đầu rất quan trọng, nó ảnh hưởng rất lớn đến kết quả điều trị cũng như tiên lượng của bệnh. Nếu bù dịch tốt, bệnh nhân sẽ tránh được mất nước, giảm được biến chứng của bệnh và làm hạn chế những bất lợi giai đoạn nguy hiểm của bệnh. Tuy nhiên, đây chỉ là giai đoạn đầu của sốt xuất huyết, còn giai đoạn nguy hiểm tiếp theo, bệnh nhân cần lưu ý để bác sĩ theo dõi chặt chẽ hơn. Do vậy, bệnh nhân cần được khám để bác sĩ chỉ định có nên theo dõi tiếp ở nhà hay phải nhập viện. Đặc biệt, ở ngày thứ 5, 6, 7 là chuyển sang giai đoạn tái hấp thu dịch vào mạch máu. Nếu bù nước quá nhiều sẽ rất nguy hiểm. Vì vậy, người bệnh tuyệt đối không được tự ý truyền dịch tại nhà” – BS Nguyễn Đăng Mạnh cho biết.
Cũng theo TS.BS Thân Mạnh Hùng, Phó Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, việc tự truyền dịch tại nhà hoặc sử dụng dịch vụ y tế tại nhà mà không có sự kiểm soát chặt chẽ của nhân viên y tế là hết sức nguy hiểm. Bởi theo bác sĩ, khi truyền dịch tại nhà, người bệnh phải đối diện với rất nhiều nguy cơ có thể xảy ra, đó là phản vệ đối với dịch truyền. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng nêu rõ, không phải bệnh nhân sốt xuất huyết nào cũng cần truyền dịch và được truyền dịch.
Video đang HOT
“Những bệnh nhân có bệnh lý về tim mạch, hô hấp, đôi khi việc truyền dịch sẽ làm tăng gánh nặng của tim, dẫn đến việc sẽ nguy hiểm hơn là bệnh nhân không truyền dịch. Vì vậy, bác sĩ tuyệt đối khuyến cáo bệnh nhân không được truyền dịch tại nhà” – BS Hùng cảnh báo.
TS.BS Thân Mạnh Hùng cho biết, việc truyền dịch tại nhà sẽ không được đảm bảo như tại bệnh viện. Vì vậy, việc có thể nhiễm khuẩn vi khuẩn trong quá trình thao tác động tác truyền dịch vào cơ thể rất dễ xảy ra, cần phải hết sức lưu ý.
Theo BS Hùng, trong bệnh cảnh của sốt xuất huyết, những ngày đầu tiên có thể truyền dịch được, còn thời điểm bệnh nhân đang trong giai đoạn thoát dịch, việc truyền dịch không được kiểm soát dễ dẫn đến tràn dịch ở các mạch, tràn dịch màng phổi, tim, bụng, có thể làm nặng thêm tình trạng của bệnh của bệnh nhân.
Các chuyên gia y tế cho biết, từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 là giai đoạn nguy hiểm nhất của bệnh. Đây cũng là giai đoạn có rất nhiều biến chứng xảy ra, cụ thể: Biến chứng nhẹ nhất là xuất huyết dưới da kèm theo cảm giác ngứa da, chảy máu cam, chảy máu chân răng. Nặng hơn là xuất huyết đường tiêu hóa như phân đen, đi ngoài lẫn máu, nôn ra máu tươi hoặc máu đông. Nguy hiểm hơn là xuất huyết não, xuất huyết ổ bụng, viêm não, viêm gan, viêm cơ tim. Những biểu hiện này có thể ảnh hưởng tới tính mạng.
Vì vậy các chuyên gia y tế khuyến cáo người nhà cần theo dõi bệnh nhân sát sao. Nếu thấy xuất hiện những dấu hiệu như nôn nhiều, bụng đau không rõ nguyên nhân, đau đầu, đi tiểu ít, vật vã, li bì hoặc có dấu hiệu xuất huyết thì lập tức đưa ngay bệnh nhân tới bệnh viện để được theo dõi điều trị, tránh tình trạng để xảy ra diễn tiến nặng (sốc, xuất huyết nặng, suy đa tạng), thậm chí tử vong nếu không được xử trí điều trị kịp thời.
Nguy kịch vì tự điều trị sốt xuất huyết tại nhà
Mặc dù các chuyên gia đã nhiều lần cảnh báo về nguy cơ chuyển nặng khi tự điều trị sốt xuất huyết tại nhà, nhiều người dân vẫn chủ quan 'tự làm bác sĩ', dẫn tới nhập viện trong tình trạng nguy kịch.
Bệnh nhân 38 tuổi đang được điều trị sốt xuất huyết tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương - Ảnh: NGUYÊN BẢO
Miền Bắc vào mùa nắng nóng kèm mưa nhiều là điều kiện thuận lợi để muỗi gây bệnh sốt xuất huyết phát triển. Tại Hà Nội và các tỉnh phía Bắc, số ca sốt xuất huyết tăng mạnh vào tháng 8.
Theo báo cáo của Sở Y tế Hà Nội, tính đến hết ngày 13-8, thành phố ghi nhận 778 ca mắc sốt xuất huyết (tăng hơn 2 lần so với số mắc cùng kỳ năm 2021).
Từ khỏe mạnh chuyển sang nguy kịch
Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, bác sĩ Thân Mạnh Hùng - phó trưởng khoa cấp cứu, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương - cho biết trong tuần qua, số bệnh nhân sốt xuất huyết nặng nhập viện tăng mạnh so với các tuần trước.
Tại 2 cơ sở của bệnh viện đang điều trị cho 30 bệnh nhân mắc sốt xuất huyết, trong đó 1 ca đã tử vong, 4 ca chuyển nặng, 2 trong 4 người này đang trong tình trạng nguy kịch, phải đặt ống nội khí quản thở máy.
Trong đó, bệnh nhân nữ 38 tuổi ở Hà Nội có tiền sử hoàn toàn khỏe mạnh, nhập viện vào ngày thứ 4 của bệnh. Trước đó, chị bị sốt cao, đau đầu, tự điều trị tại nhà hai ngày không đỡ, sau đó chuyển sang đau mỏi người, nôn nhiều. Khi thấy chị bị rối loạn ý thức, lơ mơ, người nhà đã chuyển vào bệnh viện.
Sau khi nhập viện, bệnh nhân bắt đầu khó thở và thiếu máu, phổi đã có một số tổn thương, có những yếu tố rối loạn đông máu khá nặng. Các bác sĩ đã nhanh chóng truyền dịch, đặt ống nội quản cho bệnh nhân thở máy.
"Hiện tình trạng suy thận của bệnh nhân có xu hướng tăng lên, phải lọc máu liên tục, tiên lượng bệnh nhân rất xấu", bác sĩ Hùng nói.
Cẩn trọng với triệu chứng sốt, tránh nhầm lẫn bệnh
Tương tự, tại Bệnh viện Hữu Nghị (Hà Nội) từ đầu mùa dịch tiếp nhận khoảng 20 ca bệnh, phần lớn là người cao tuổi, có nhiều bệnh nền. Các bệnh nhân nhập viện thường rơi vào tình trạng hạ tiểu cầu rất sâu, thường thì đến ngày thứ 5 trở đi tiểu cầu bắt đầu giảm.
"Thông thường bệnh nhân có tình trạng chảy máu, chủ yếu là chảy máu chân răng, truyền tiểu cầu tương đối nhiều, sau đó bệnh nhân tỉnh, dần hồi phục. Tuy nhiên, cũng có bệnh nhân giảm tiểu cầu rất sâu, khi truyền tiểu cầu thì bị phản ứng, sốc, dễ diễn biến nặng nên cần theo dõi rất sát", một bác sĩ khoa bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Hữu Nghị cho hay.
Bệnh nhân điều trị sốt xuất huyết tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương - Ảnh: NGUYÊN BẢO
"Sốt xuất huyết thường diễn biến nặng từ ngày thứ 4 trở đi, giai đoạn này bệnh nhân thường có dấu hiệu chuyển biến, có thể nặng hơn, do đó cần theo dõi sát sao", bác sĩ Hùng chia sẻ.
Ông cũng khuyến cáo Hà Nội đang đối mặt với dịch COVID-19, dịch sốt xuất huyết, dịch cúm, do đó khi có bất kỳ triệu chứng nào về sốt, ho, đau mỏi người thì nên đến các cơ sở y tế thăm khám. Trường hợp nặng, cần nhập viện thì nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ.
Bệnh nhân sốt xuất huyết tuyệt đối không tự truyền nước tại nhà
Nhiều người khi có biểu hiện sốt, mệt mỏi thường tự truyền nước tại nhà hoặc sử dụng những dịch vụ y tế tại nhà mà không có sự kiểm soát chặt chẽ của nhân viên y tế. Bác sĩ Hùng nhấn mạnh đây là điều rất nguy hiểm.
Thứ nhất, khi tự ý truyền dịch tại nhà, bệnh nhân có thể xảy ra sốc phản vệ đối với dịch truyền khi không được kiểm soát tốt.
Thứ hai, không phải bệnh nhân nào cũng phải truyền dịch và đủ điều kiện truyền dịch. Bên cạnh đó, tự ý truyền nước tại nhà nếu không may xảy ra sốc phản vệ sẽ khó cấp cứu kịp thời.
Thứ ba, trong điều kiện truyền dịch tại nhà, trang thiết bị y tế như sát khuẩn, bông băng, cồn... không được đảm bảo, dễ xảy ra nhiễm trùng.
Đặc biệt, sốt xuất huyết có những giai đoạn có thể và không thể truyền dịch. Trong ngày đầu tiên có thể truyền dịch được, còn những giai đoạn bệnh nhân đang trong tình trạng thoát dịch hoặc tăng tính thấm thành mạch, việc truyền dịch không được kiểm soát rất dễ dẫn tới tình trạng tràn dịch màng phổi, màng tim... gây suy hô hấp, suy tuần hoàn, vô hình trung khiến bệnh trở nặng thêm.
Cứu sống 5 trẻ sốc sốt xuất huyết nặng, tổn thương đa cơ quan Hai tuần qua, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM) đã cứu sống nhiều bệnh nhi sốc sốt xuất huyết nặng, biến chứng suy hô hấp, rối loạn đông máu, suy đa cơ quan... Trường hợp đầu tiên là bệnh nhi nam T.M.K. (14 tuổi, ngụ huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long), nhập viện ngày thứ 4 của bệnh, được bệnh viện địa...