Ngày càng nhiều người bị đột quỵ, bác sĩ chỉ cách ăn để phòng ngừa
Ngoài một số yếu tố di truyền không thể thay đổi, đột quỵ còn do nhiều tác nhân khác như thói quen ăn uống không lành mạnh, lười vận động, hút thuốc.
Đột quỵ xảy ra khi một phần não không được cung cấp đủ m.áu, thường gặp nhất ở người lớn t.uổi. Tuy nhiên, theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát Bệnh tật Mỹ, trong thập kỷ qua, số lượng người trẻ bị đột quỵ đã tăng lên. Số ca bệnh ở nhóm dưới 65 t.uổi tăng khoảng 15% ở Mỹ từ năm 2011-2013 đến 2020-2022. Điều này tương ứng với sự gia tăng các yếu tố nguy cơ cho tim mạch như béo phì ở những người trong độ t.uổi lao động.
Ngày càng nhiều người trẻ bị đột quỵ. Ảnh minh họa: Desunsiliguri
Theo Cleveland Clinic, các tế bào não sẽ c.hết nếu thiếu oxy quá lâu, dẫn đến tổn thương vĩnh viễn và mất đi một số khả năng nhất định như nói hoặc thị giác. Đó là lý do nhận thức về các yếu tố nguy cơ đột quỵ rất quan trọng.
CDC Mỹ thông tin đột quỵ là nguyên nhân gây t.ử v.ong đứng thứ 5 ở Mỹ vào năm 2021, khiến nước này thiệt hại khoảng 56,2 tỷ USD từ năm 2019 đến năm 2020.
Tiến sĩ Neshika Samarasekera, nhà thần kinh học lâm sàng, nói với Business Insider rằng các nhà khoa học đang nỗ lực tìm ra nguyên nhân đằng sau sự gia tăng đột quỵ ở những người trẻ t.uổi. Các yếu tố có thể bao gồm ô nhiễm, căng thẳng, béo phì.
Theo Tiến sĩ Samarasekera, đột quỵ có thể ảnh hưởng đến mọi lứa t.uổi nhưng có một số cách để giảm thiểu rủi ro.
Bỏ t.huốc l.á
Tiến sĩ Samarasekera khuyên: “Đầu tiên, nếu bạn đang hút thuốc, hãy dừng lại”.
Theo Hiệp hội Đột quỵ, nhóm hút thuốc có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 3 lần so với những người khác và có nguy cơ t.ử v.ong vì đột quỵ cao gấp đôi. Khói t.huốc l.á chứa hàng nghìn hóa chất độc hại, khi hít vào sẽ xâm nhập m.áu, làm tổn thương các tế bào khắp cơ thể.
Hút thuốc có thể làm giảm nồng độ oxy trong m.áu, tăng huyết áp, gây rung tâm nhĩ, tăng mức cholesterol “xấu” và nguy cơ đông m.áu. Đây đều là những yếu tố nguy cơ dẫn tới đột quỵ.
Một số nguy cơ như t.uổi tác và yếu tố di truyền nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta, nên điều quan trọng là bạn phải cố gắng giảm thiểu những yếu tố có thể kiểm soát được.
Ăn nhiều rau quả giúp ích cho sức khỏe. Ảnh: Times of India
Ăn nhiều rau quả màu sắc mỗi ngày
Video đang HOT
Áp dụng một chế độ ăn uống lành mạnh có thể hỗ trợ giảm đột quỵ. Tiến sĩ Samarasekera khuyên nên ăn nhiều rau quả mỗi ngày, tập trung vào các loại nhiều màu sắc như bông cải xanh và cà rốt, chứa nhiều chất chống oxy hóa.
Có bằng chứng cho thấy tình trạng viêm đóng vai trò gây ra đột quỵ. Các chất chống oxy hóa giúp loại bỏ viêm. Hiệp hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, rượu và thực phẩm có nhiều đường, muối.
Tăng nhịp tim của bạn mỗi ngày
Tiến sĩ Samarasekera nói lý tưởng nhất là mọi người nên đặt mục tiêu tập thể dục vừa phải 30 phút mỗi ngày để giúp nhịp tim tăng lên. Bạn có thể đi bộ nhanh, chạy… “Hãy đặt mục tiêu tăng nhịp tim của bạn dần dần”, vị chuyên gia khuyên.
Theo Tổ chức Đột quỵ Thế giới, tập thể dục 30 phút mỗi ngày, 5 lần một tuần được cho là giúp giảm 25% nguy cơ đột quỵ. Vận động đóng vai trò quan trọng trong việc giảm một số yếu tố nguy cơ đột quỵ, bao gồm tăng huyết áp, tiểu đường và cholesterol.
Bác sĩ chỉ ra những quan điểm sai lầm về đột quỵ
Đột quỵ là căn bệnh đang ngày có xu hướng gia tăng và trẻ hóa. Đáng nói, trong cuộc sống hàng ngày còn có rất nhiều những quan điểm sai lầm về đột quỵ.
Chính điều này làm mất cơ hội vàng điều trị khiến bệnh nhân bị liệt, thậm chí là t.ử v.ong.
Theo BS. Phạm Văn Cường - Khoa Can thiệp mạch thần kinh (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108), hiện nay số lượng người bị đột quỵ ngày càng gia tăng, đáng nói là số người trẻ t.uổi mắc bệnh chiếm tỷ lệ không hề nhỏ.
"Nhiều người vẫn nghĩ đột quỵ là căn bệnh ở người già trên 60 t.uổi, nhưng thực tế thời gian gần đây số người trẻ nhập viện vì đột quỵ ngày càng tăng. Tại khoa tôi số bệnh nhân trẻ chiếm khoảng 20-30% (bệnh nhân dưới 50 t.uổi), có những bệnh nhân 12 t.uổi đã nhập viện vì đột quỵ do dị dạng mạch m.áu não", BS. Cường cho hay.
Thăm khám cho bệnh nhân sau can thiệp mạch não tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Ảnh: BVCC
BS. Phạm Văn Cường cũng cảnh báo, hiện có rất nhiều những quan điểm chưa đúng về đột quỵ, từ đó dẫn đến người bệnh mất cơ hội vàng điều trị.
Một số sai lầm thường gặp khi bị đột quỵ não:
Cạo gió khi bị đột quỵ: BS. Cường cho biết, khi bệnh nhân bị đột quỵ thường có những biểu hiện như tê bì chân tay, liệt chân tay hoặc nửa người, mặt lệch, nói khó, chóng mặt, đau đầu... Chính những biểu hiện này nên nhiều người cho rằng người bệnh bị cảm và tiến hành đ.ánh gió, cạo gió bằng nhiều cách. Tuy nhiên, việc cạo gió không có tác dụng khi bị đột quỵ, mà nó chỉ làm mất thời gian vàng điều trị.
Châm kim vào đầu tay: Đây cũng là "mẹo" được truyền tai rất nhiều khi ai đó bị đột quỵ. Tuy nhiên việc châm kim vào đầu ngón tay cho c.hảy m.áu không thể cứu được người bệnh, ngược lại còn khiến bệnh tình nặng hơn, vì cơn đau khi châm sẽ làm tăng huyết áp của bệnh nhân.
Tự ý sử dụng các loại thuốc đông y: Với những người có t.iền sử cao huyết áp hoặc bị đột quỵ, thông thường gia đình luôn chuẩn bị sẵn một vài viên thuốc đông y đắt t.iền để phòng và sử dụng khi cần.
Tuy nhiên, với đột quỵ não, việc uống loại thuốc này không đúng sẽ không có tác dụng thậm chí có hại cho người bệnh. Chính việc cho uống thuốc và nghĩ uống thuốc tốt là sẽ khỏi bệnh sẽ dẫn đến tâm lý chủ quan không đưa đi viện sớm, làm mất cơ hội điều trị tốt nhất cho người bệnh.
"Thực tế quá trình tiếp nhận, tôi gặp nhiều bệnh nhân đến viện trong tình trạng sống mũi, thái dương bị đỏ do cạo gió; đầu ngón tay tổn thương do châm kim c.hảy m.áu; hay có trường hợp răng vàng khè do dùng thuốc đông y... Với những trường hợp này thường cơ hội hồi phục hoàn toàn là rất khó, do mất thời gian vàng điều trị", BS. Cường cảnh báo.
Chờ bệnh nhân ổn định mới đưa đi viện: Với những trường hợp bị đột quỵ não nặng, rơi vào tình trạng hôn mê ngay lập tức thì người nhà càng phải đưa đi viện sớm. Tuy nhiên, đa số mọi người lại sợ đưa đi như vậy m.áu c.hảy nhiều hơn và t.ử v.ong nhanh hơn và chờ bệnh nhân ổn định mới đưa tới viện. Đây là sai lầm nghiêm trọng và khiến bệnh nhân mất đi cơ hội điều trị kịp thời.
Truyền bá tư tưởng sai về điều trị đột quỵ: Bác sĩ cho biết thêm, hai vấn đề hay gặp nhất đó là thực dưỡng đ.ánh bay đột quỵ và tập luyện theo môn phái để điều trị đột quỵ.
"Tôi đã từng có bệnh nhân vào viện điều trị và được chỉ định dùng thuốc thường xuyên, tuy nhiên khi về nhà nghe lời đồn tập môn thể dục theo môn phái mới được nhiều người rỉ tai nhau. Tuần đầu tiên tập sức khỏe ổn hơn nên bệnh nhân bỏ luôn dùng thuốc. Sau khi ngừng thuốc chưa đến 1 tuần thì bị đột quỵ, may mắn nhà ở Hà Nội nên được đưa vào viện sớm và giữ lại được tính mạng. Sau đó bệnh nhân sợ không dám tập luyện môn phái ấy nữa", BS. Cường nói.
Nhầm lẫn so với bệnh khác: Đột quỵ não nhẹ có những triệu chứng giống với liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên (phong hàn) nên nhiều người đi tìm phương pháp điều trị chưa đúng. Do vậy, khi có các triệu chứng như méo mặt, khó nói, ăn rơi vãi,... cần đến viện gấp để bác sĩ thăm khám và tìm nguyên nhân chính xác.
Chủ quan đợi tự hồi phục: Đây là sai lầm thường gặp ở những người bị đột quỵ nhẹ như có cơn chóng mặt, đau đầu hoặc bị tê bì chân tay, mệt mỏi nhưng chủ quan vào giường nằm ngủ một giấc xem có khỏe lại không. Đáng tiếc, đa số các trường hợp khi tỉnh dậy đã ở trong tình trạng nặng hoặc rất nặng, đến viện mất đi cơ hội điều trị trong giờ vàng.
Theo đó, giờ vàng điều trị đột quỵ tùy phương pháp sẽ ở trong khoảng thời gian từ 3 đến 6 tiếng. Với người bệnh đưa đến sớm trong khoảng từ 3 cho đến 4,5 tiếng khi bị đột quỵ, các bác sĩ sẽ sử dụng thuốc tiêu sợi huyết để làm tan cục m.áu đông.
Ngoài ra có một phương pháp khác là đưa dụng cụ chuyện dụng vào vùng tổn thương để lấy cục m.áu đông ra và chỉ định này chỉ có thời gian trong vòng 6 tiếng từ khi bị đột quỵ.
"Nếu quá thời gian này thì não tổn thương rất nhiều và không có chỉ định can thiệp như đã nói trên. Khi đó não cũng không có khả năng phục hồi vì khi bị tắc mạch m.áu não, mỗi phút trôi qua sẽ có 2 triệu tế bào não bị c.hết đi", BS. Cường thông tin.
Thay đổi lối sống để phòng đột quỵ
Theo BS. Cường, với đột quỵ não nhất là với người trẻ thì nguyên nhân thường do những nguyên nhân sau:
Nguyên nhân đầu tiên là do các bất thường về mạch m.áu não, các dị dạng mạch có thể bị vỡ ra gây xuất huyết não, hoặc tắc mạch não gây nhồi m.áu ở những bệnh nhân bị bệnh lý hẹp mạch não tiến triển (Moyamoya).
Nguyên nhân thứ hai là do có vấn đề về tim mạch. Nguyên nhân này trước đây ít gặp nhưng giờ gặp nhiều hơn, đó là do những rối loạn nhịp, hoặc bệnh lý van tim... sẽ tạo thành những huyết khối trong tim và di chuyển lên trên não gây tắc mạch và đột quỵ.
Nguyên nhân thứ ba rất đáng báo động hiện nay, đó là do những thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày như những người có thói quen hút thuốc, uống rượu, thường xuyên sử dụng thức ăn nhanh... từ đó gây rối loạn chuyển hóa mỡ m.áu sớm, cao huyết áp, béo phì...
"Tôi đã gặp một trường hợp là nam bệnh nhân mới 40 t.uổi, là chủ một chuỗi hàng ăn nhập viện trong tình trạng liệt nửa người, do tổn thương mạch m.áu nhỏ. Khai thác t.iền sử mỗi ngày bệnh nhân hút 2 bao thuốc, uống gần 1 lít rượu vì tiếp khách nhiều.
Khi vào viện đã ở trong tình trạng muộn nên chỉ điều trị nội khoa. May mắn sau đó, bệnh nhân này còn trẻ nên tập phục hồi chức năng đáp ứng tốt, không phải ngồi xe lăn cả đời", bác sĩ Cường chia sẻ.
Nguyên nhân thứ tư hiếm gặp hơn, có thể gặp ở những phụ nữ dùng thuốc tránh thai kéo dài, nạo hút thai, phụ nữ sau sinh... dẫn tới nguy cơ tăng đông m.áu và gây tắc tĩnh mạch não.
"Tóm lại, với đột quỵ não có 2 nhóm nguyên nhân chính, thứ nhất là những yếu tố nguy cơ không thay đổi được đó là bệnh lý tim mạch, tiểu đường, huyết áp, rối loạn chuyển hóa.
Thứ hai là nhóm có thể thay đổi được đó là liên quan đến lối sống, cách sinh hoạt như hút thuốc, uống rượu, ăn quá nhiều chất béo, đồ ăn nhanh, thức khuya, lười vận động. Nhóm này các bạn trẻ mắc rất nhiều, do vậy cần phải thay đổi để phòng tránh đột quỵ não nói riêng và các bệnh lý khác nói chung", bác sĩ khuyến cáo.
Quy tắc FAST để nhận biết và cấp cứu nhanh người bị đột quỵ:
- F (Face): Đầu tiên là biến đổi ở mặt, bệnh nhân có thể liệt mặt, méo miệng, nhân trung lệch đi, biểu hiện rõ khi bệnh nhân cười, nhe răng.
- A (Arm): Yếu liệt tay chân. Đ.ánh giá bệnh nhân có bị yếu hoặc liệt một bên hay không bằng cách yêu cầu bệnh nhân đưa hai tay lên cao. Bệnh nhân không nâng tay lên được, nếu nâng được cũng rất khó.
- S (Speech): Ngôn ngữ bất thường, nói khó.
- T (Time): Khi xuất hiện bất kỳ các triệu chứng trên một cách đột ngột hãy nhanh chóng gọi cấp cứu, đưa bệnh nhân đến bệnh viện có điều trị đột quỵ gần nhất.
Những ai không nên đi bộ? Đi bộ là một hình thức tập thể dục đơn giản, phù hợp với tất cả mọi người, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe... nhưng những ai không nên đi bộ? Đi bộ thường xuyên giúp tăng cường trao đổi chất, hỗ trợ kiểm soát cân nặng, nâng cao mức độ thể lực tổng thể; giúp cải thiện sức khỏe tim...