Nga cấm một số mặt hàng từ Kazakhstan sau khi nước này từ chối gia nhập BRICS

Nga vừa ra lệnh tạm thời cấm nhập khẩu một loạt mặt hàng nông sản từ Kazakhstan sau khi nước này từ chối gia nhập BRICS.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev tại cuộc gặp ở Astana, Kazakhstan, ngày 9/11/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo tờ Politico ngày 18/10, quyết định từ chối gia nhập BRICS của Kazakhstan đã gây bất ngờ trên trường quốc tế, đặc biệt là với Nga. Kazakhstan, nền kinh tế lớn nhất Trung Á và một đối tác chiến lược của Moskva, đã chọn không tham gia tổ chức liên chính phủ này. Đáp lại, Nga đã ra lệnh tạm thời cấm nhập khẩu một loạt các sản phẩm từ Kazakhstan, bao gồm cà chua, ớt, dưa tươi, lúa mì, hạt lanh và đậu lăng.

Lệnh cấm này, được cơ quan giám sát an toàn nông nghiệp Nga Rosselkhoznadzor công bố, được lý giải là do Kazakhstan không đảm bảo an toàn kiểm dịch thực vật trên lãnh thổ Nga. Tuy nhiên, động thái này diễn ra ngay sau khi Kazakhstan tuyên bố không có kế hoạch gia nhập BRICS, dẫn đến nhiều nghi vấn về biện pháp hạn chế thương mại này.

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trước hội nghị thượng đỉnh BRICS dự kiến diễn ra tại Kazan từ ngày 22 đến 24/10 tới, động thái này của Nga được xem như một cách thể hiện sự không hài lòng với quyết định của Kazakhstan. Mặc dù Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev dự kiến sẽ tham dự hội nghị này với tư cách khách mời, nhưng quyết định của ông về việc không gia nhập BRICS đã tạo ra sự khác biệt rõ rệt giữa quan điểm của hai nước.

Quyết định của Kazakhstan

Phát biểu trong một cuộc phỏng vấn hôm 17/10, người phát ngôn của Tổng thống Kazakhstan, Berik Uali, nhấn mạnh rằng nước này sẽ không nộp đơn xin gia nhập BRICS “trong hiện tại và có lẽ là trong tương lai gần”.

Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev, theo ông Uali, vẫn kiên định trong việc ủng hộ Liên hợp quốc, coi đây là tổ chức quốc tế toàn cầu không thể thay thế và cần được cải tổ để đáp ứng lợi ích của các cường quốc khu vực.

Người phát ngôn của Tổng thống Nga, Dmitry Peskov, đã phản ứng trước lập trường của Kazakhstan một cách ngoại giao. Ông Peskov khẳng định rằng Kazakhstan vẫn là một “đối tác chiến lược và đồng minh” của Nga và rằng quyết định về việc tham gia BRICS hay không là quyền tự chủ của nước này. Ông Peskov cũng nhấn mạnh rằng BRICS không thay thế Liên hợp quốc mà chỉ bổ sung, không mâu thuẫn với các tổ chức quốc tế hiện có.

Tuy nhiên theo Politico, việc Kazakhstan từ chối gia nhập BRICS được coi là một động thái không ủng hộ nỗ lực của Tổng thống Nga Vladimir Putin, người đang muốn thúc đẩy khối này là đại diện cho “đa số toàn cầu” trong cuộc đối đầu với phương Tây và các lệnh trừng phạt mà họ áp đặt lên Moskva liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.

BRICS, với sự tham gia của các cường quốc mới nổi như Trung Quốc, Brazil, Ấn Độ và Nam Phi, đã trở thành một phần trong chiến lược của Nga nhằm đối trọng với sự thống trị của phương Tây. Việc Kazakhstan, quốc gia có vị trí chiến lược và kinh tế quan trọng, từ chối tham gia có thể làm suy yếu kế hoạch này của Nga.

Kazakhstan, với vị trí địa chính trị quan trọng tại Trung Á, về phần mình đã luôn theo đuổi một chính sách đối ngoại đa phương nhằm duy trì quan hệ hữu nghị và cân bằng với các cường quốc lớn như Nga, Trung Quốc, Mỹ và các nước EU. Tổng thống Tokayev, người ủng hộ mạnh mẽ cho Liên hợp quốc, đã nhiều lần kêu gọi cải tổ Hội đồng Bảo an để phản ánh lợi ích của các khu vực. Ông cũng nhấn mạnh rằng Hiến chương Liên hợp quốc phải là nền tảng của luật pháp quốc tế và không quốc gia nào nên vi phạm các nguyên tắc cơ bản này.