Nền kinh tế toàn cầu có thể tổn thất 2,7 nghìn tỷ USD và 4 kịch bản của Covid-19

Dịch bệnh Covid-19 do virus corona mới gây ra đang lan rộng ra toàn cầu và có thể khiến nền kinh tế thế giới rơi vào bế tắc. Khởi phát từ tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc và hiện đang lây lan rất nhanh sang các nước Hàn Quốc, Italia, Iran, và đã có những trường hợp tử vong đầu tiên được báo cáo ở Mỹ.

Sự sụp đổ kinh tế có thể bao gồm suy thoái ở Mỹ, khu vực đồng euro và Nhật Bản, mức tăng trưởng chậm nhất được ghi nhận ở Trung Quốc và khoảng 2,7 nghìn tỷ USD sản lượng kinh tế thế giới bị tổn thất, tương đương với toàn bộ GDP của Mỹ. Đó là một tình huống cực đoan nhất trong 4 kịch bản do Bloomberg Economics xây dựng, dựa trên diễn biến ở Trung Quốc và sự lây lan ở các quốc gia khác, ước tính rủi ro cho chuỗi cung ứng toàn cầu và mô hình quy mô lớn của nền kinh tế toàn cầu.

Với rất nhiều điều chưa biết xung quanh quỹ đạo của dịch bệnh và phản ứng từ các chính phủ và doanh nghiệp, các nhà dự báo không thể mong muốn sự chính xác tuyệt đối. Nhưng 4 kịch bản này cung cấp cách thức tìm kiếm các hiệu ứng tiềm ẩn thông qua các quốc gia và ngành công nghiệp, và đánh giá thứ tự độ ảnh hưởng của Covid-19. Điểm khởi đầu là những gì xảy ra ở Trung Quốc, nơi doanh số ô tô đã giảm 80%, lưu lượng hành khách giảm 85% so với mức bình thường và các cuộc khảo sát kinh doanh đang chạm mức thấp kỷ lục. Nói cách khác, nền kinh tế thực tế đã dừng lại. Bloomberg Economics ước tính rằng tăng trưởng GDP trong quý đầu tiên của năm 2020 đã giảm xuống còn 1,2% so với năm trước, là mức yếu nhất được ghi nhận.

Kịch bản 1: Tâm chấn ở Trung Quốc và lan rộng ra toàn thế giới. Các giá trị cho thấy sự thay đổi điểm phần trăm trong tăng trưởng GDP năm 2020 so với mức cơ sở không có sự bùng phát virus. Đối với phần còn lại của thế giới, Trung Quốc quan trọng như một nguồn cung cầu, một nguồn cung cấp và là trọng tâm của thị trường tài chính: Năm 2019, nhập khẩu của Trung Quốc đạt 2,1 nghìn tỷ USD. Từ Starbucks đến gà rán giòn Yum, doanh số bán hàng ở Trung Quốc là nguồn thu lớn cho các công ty đa quốc gia. Và khách du lịch Trung Quốc đại lục hiện diện từ các khu nghỉ mát bãi biển Nam Á đến các cửa hàng ở Paris. Trung Quốc là nhà sản xuất các bộ phận sản xuất lớn nhất thế giới. Khi các nhà máy Trung Quốc ngừng hoạt động, các linh kiện cho từ iPhone của Apple cho đến máy móc xây dựng trở nên khó tìm hơn. Các cú sốc của Trung Quốc đã lan rộng khắp các thị trường tài chính toàn cầu trước đó, bao gồm cả sự mất giá đồng nhân dân tệ bất ngờ vào năm 2015. Covid-19 đang lặp lại mô hình, và trên quy mô lớn hơn, khi cổ phiếu lao đao trên khắp thế giới và giáng đòn mạnh vào sự giàu có của hộ gia đình và niềm tin kinh doanh.

Nếu Trung Quốc có thể nhanh chóng kiểm soát được sự bùng phát virus và “công xưởng của thế giới” ầm ầm hoạt động trở lại trong quý hai, thì tác động lên phần còn lại của nền kinh tế toàn cầu có thể được ngăn chặn. Đó là một khả năng thực sự. Một cuộc khảo sát của Made-in-China.com, một trong những nền tảng chính kết nối các nhà cung cấp Trung Quốc và người mua toàn cầu, nhận thấy rằng vào cuối tháng 2, có 80% các công ty sản xuất đã hoạt động trở lại. Đến cuối tháng 4, dự kiến năng lực sản xuất sẽ trở lại bình thường. Nếu điều đó xảy ra, một cú sốc nghiêm trọng trong nửa đầu năm nay sẽ có thể được phục hồi trong nửa cuối năm. Đối với toàn thế giới và các nền kinh tế lớn như Mỹ, tác động sau đó sẽ khó thấy trong dữ liệu GDP cả năm. Một tháng trước đây, dịch bệnh chỉ giới hạn ở Trung Quốc, với các nền kinh tế khác bị ảnh hưởng nhưng không phải là sự bùng phát virus. Đầu tháng 3, với hơn 6.000 trường hợp nhiễm bệnh ở Hàn Quốc, 4.000 trường hợp ở Italia, hàng trăm trường hợp ở Nhật Bản, Đức và Pháp, và mối quan tâm gia tăng ở Mỹ, thì tình hình trở nên nghiêm trọng.

Kịch bản 2: Bùng phát gây gián đoạn cục bộ. Điều gì xảy ra nếu vấn đề trở nên tồi tệ hơn? Trong kịch bản thứ hai, Trung Quốc mất nhiều thời gian hơn để trở lại bình thường, một sự phục hồi hình chữ U thay vì thay vì hình chữ V. Ngay cả khi các nhà máy hoạt động trở lại, không phải tất cả các vấn đề đã được giải quyết. Nhiều nhà máy không có đủ hàng tồn kho, dây chuyền cung cấp năng lực sản xuất. Hàn Quốc, Italia, Nhật Bản, Pháp và Đức, các nền kinh tế lớn khác ngoài Trung Quốc đã chứng kiến nhiều trường hợp nhiễm virut nhất. Theo tính toán của Bloomberg Economics, điều đó làm tăng trưởng toàn cầu trong năm 2020 xuống còn 2,3% so với dự báo trước khi có virus là 3,1%.

Kịch bản 3: Truyền nhiễm lan rộng. Tệ hơn nữa? Trong kịch bản thứ ba, khả năng tạo ra một cú sốc nghiêm trọng hơn đối với Hàn Quốc, Italia, Nhật Bản, Pháp và Đức. Và thêm một cú sốc nhỏ hơn cho tất cả các quốc gia đã báo cáo bất kỳ trường hợp nhiễm bệnh nào kể từ đầu tháng 3. Điều đó bao gồm Mỹ, Ấn Độ, Anh, Canada và Brazil, có nghĩa là tất cả 10 nền kinh tế lớn nhất thế giới phải chịu sự chậm lại khi họ chiến đấu để ngăn chặn sự lây lan của virus. Trong kịch bản này, tăng trưởng toàn cầu năm 2020 trượt xuống 1,2%. Khu vực đồng euro và Nhật Bản đi vào suy thoái, và tăng trưởng của Mỹ giảm xuống 0,5% khi được chứng kiến tỷ lệ thất nghiệp trong năm bầu cử tăng cao.

Kịch bản 4: Đại dịch toàn cầu. Tệ hơn nữa? Để nắm bắt tác động kinh tế của đại dịch toàn cầu, kịch bản này giả định rằng tất cả các quốc gia trong mô hình tính toán phải đối mặt với một cú sốc nghiêm trọng tương đương với sự sụt giảm tăng trưởng mà Trung Quốc đang phải chịu trong quý đầu tiên. Nếu điều đó xảy ra, tăng trưởng toàn cầu trong năm nay sẽ về không. Mỹ cùng với khu vực đồng euro và Nhật Bản có khả năng thay đổi năng động của cuộc bầu cử tổng thống. Nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chỉ 3,5%, chậm nhất được ghi nhận từ năm 1980, khi cải cách Trung Quốc được tiến hành. Trên toàn thế giới, sản lượng toàn cầu bị tổn thất là 2,7 nghìn tỷ USD.

OECD đã cắt giảm kỳ vọng tăng trưởng toàn cầu xuống 2,4% từ 2,9% và cảnh báo rằng có thể giảm xuống mức 1,5%. Goldman Sachs dự kiến sẽ thu hẹp toàn cầu trong nửa đầu năm nay. Dự báo gần đây về tăng trưởng GDP quý đầu tiên ở Trung Quốc dao động từ 5,8% cho đến -0,5%, nhấn mạnh mức độ không chắc chắn cao. Nghiên cứu chính sách trước sự bùng phát của virus corona mới cho thấy có một rủi ro bất lợi đối với những dự báo bi quan nhất. Năm 2006, Ngân hàng Thế giới đã đặt chi phí tiềm năng của đại dịch cúm nghiêm trọng ở mức 4,8% GDP toàn cầu, sau số liệu năm 2009 với cuộc khủng hoảng tài chính. Tất cả điều đó làm cho trường hợp cắt giảm lãi suất khẩn cấp, tăng chi tiêu công hoặc cả hai. Tại một cuộc họp khẩn cấp vào ngày 03/3, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã hạ lãi suất xuống 50 điểm cơ bản và thị trường mong đợi nhiều hơn nữa. Điều đó diễn ra mạnh mẽ sau hội nghị G-7, trong đó các bộ trưởng tài chính của các nền kinh tế tiên tiến lớn tuyên bố sẽ sử dụng tất cả các công cụ chính sách phù hợp để đạt được sự tăng trưởng mạnh mẽ, bền vững và bảo vệ trước các rủi ro suy thoái.

Ở tâm điểm của cuộc khủng hoảng, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cho đến nay đã được có nhiều biện pháp hơn, cắt giảm lãi suất chỉ 10 điểm cơ bản và hướng dẫn cho vay dễ dàng đối với những người vay kinh doanh căng thẳng thay vì thêm vào vấn đề bằng cách gọi các khoản nợ xấu. Ở nước láng giềng Hàn Quốc, ngân hàng trung ương đã thận trọng tương tự khi tiến hành một cuộc họp khẩn cấp, nhưng không đưa ra được tỷ lệ cắt giảm thị trường dự kiến. Virus là một phần gây sốc cho các nhà máy đóng cửa, và buộc các công nhân phải ở nhà. Cắt giảm lãi suất và chi tiêu cao hơn sẽ giúp đặt nền tảng cho thị trường tài chính mong manh, và phục hồi nhu cầu một khi khủng hoảng đi qua. Trong sức nóng của sự bùng phát, các rủi ro kích thích lạm phát mà không thúc đẩy tăng trưởng, làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn chứ không tốt hơn. Thêm vào mức lãi suất thấp trong lịch sử của thế giới và mức nợ cao, điều này hạn chế khả năng thanh khoản và rõ ràng tại sao các nhà hoạch định chính sách kinh tế, như mọi người khác trên thế giới, sẽ hy vọng dịch bệnh có thể nhanh chóng được kiểm soát.

Viêt Dũng

Theo congthuong.vn