Nắng nóng, hạn hán, mưa lũ – Thời tiết khắc nghiệt bao trùm thế giới
Trong khi các nước châu Âu và Mỹ oằn mình trong nắng nóng, hạn hán, cháy rừng thì một số quốc gia châu Á lại thiệt hại nặng nề vì mưa to, ngập lụt.
Châu Á chìm trong mưa lũ
Nhiều xe ô tô bị ngập nước sau trận mưa lớn tại Seoul, Hàn Quốc ngày 8/8/2022. Ảnh: THX/TTXVN
Mức độ nghiêm trọng của các hiện tượng thời tiết cực đoan khắp nơi trên thế giới một lần nữa lại là lời cảnh báo về tình trạng biến đổi khí hậu. Hàn Quốc vừa trải qua trận mưa lớn kỷ lục tại thủ đô Seoul và một số nơi khác ở miền Trung và Đông của nước này. Ngày 10/8, giới chức Hàn Quốc xác nhận 16 người thiệt mạng hoặc mất tích và trên 2.500 nhà cửa bị ngập trong nước lũ.
Theo Cơ quan Khí tượng Hàn Quốc (KMA), mưa lớn với tổng mực nước đo được lên tới 525mm đã trút xuống thủ đô Seoul từ ngày 8/8 đến sáng 10/8. Trong khi đó, ở Yanpyeong, cách Seoul 45km về phía Đông, tổng mực nước mưa đo được trong cùng giai đoạn lên đến 526,2mm.
Giới chức Hàn Quốc cho biết trong đêm 7/8, nhiều khu vực của Seoul, thành phố cảng Incheon và tỉnh Gyeonggi đã hứng chịu những trận mưa lớn hơn 100 mm mỗi giờ. Lượng mưa mỗi giờ tại quận Dongjak của Seoul có thời điểm đã vượt qua 141,5 mm, trở thành trận mưa lớn nhất kể từ năm 1942.
Tại Triều Tiên, ngày 10/8, truyền thông nhà nước đưa tin nước này đã ban bố cảnh báo mưa lớn trên khắp các khu vực phía nam, khi những trận mưa như trút nước đổ xuống Bình Nhưỡng và các khu vực khác. Nước từ sông Taedong chảy qua Bình Nhưỡng đã tràn vào bờ, làm ngập các con đường ven sông ở thủ đô.
Thông báo trên được đưa ra cho các khu vực ở các tỉnh phía tây nam của Bắc và Nam Hwanghae, một số vùng phía nam của tỉnh Gangwon và thành phố biên giới Kaesong. Những khu vực này đã ghi nhận lượng mưa từ 50 đến 80 mm.
Ngày 15/8, theo người phát ngôn Bộ Quản lý Thiên tai Afghanistan, ông Mohammad Naseeb Haqqani, mưa to trút xuống các tỉnh Parwan, Kapisa và Nangarhar đã làm ít nhất 29 người thiệt mạng và trên 50 người bị thương; phá hủy mùa màng, hàng chục ngôi nhà và đường sá.
Nhà cửa bị phá huỷ do mưa lũ ở tỉnh Parwan, Afghanistan ngày 15/8. Ảnh: THX/TTXVN
Cùng ngày, Trung tâm chỉ huy kiểm soát lũ lụt và cứu trợ hạn hán của Trung Quốc và Bộ Quản lý tình trạng khẩn cấp đã đề ra kế hoạch kiểm soát lũ lụt nhằm tránh gây thương vong trong bối cảnh dự báo mưa lớn sẽ tiếp tục trút xuống nhiều vùng ở miền Tây Bắc, khu vực Nội Mông, miền Bắc và Đông Bắc nước này trong tuần tới.
Hai cơ quan trên cũng yêu cầu giới chức các địa phương ban bố cảnh báo sớm đối với các nhóm khách du lịch, người lao động và phương tiện đi lại có liên quan tới các trận lũ quét gần đây, đồng thời siết chặt quy định đối với các điểm du lịch, khu vực nguy hiểm, công trường xây dựng và các đoạn đường bị ngập nước.
Tại Lào, theo Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch, lũ lụt đã tàn phá 4 tỉnh Xayaboury, Huaphan, Luang Prabang và Viêng Chăn, với ít nhất 10 huyện bị ảnh hưởng. Tại một số khu vực, đường sá bị ngập sâu trong khi nguồn cung cấp nước và điện bị gián đoạn.
Nắng nóng, hạn hán, cháy rừng bủa vây châu Âu, Mỹ
Lòng hồ khô cạn do hạn hán tại Manchester, Anh ngày 19/7. Ảnh: THX/TTXVN
Ngày 12/8, Anh ban bố tình trạng hạn hán tại nhiều khu vực. Hạn hán xảy ra sau khi nước Anh chứng kiến tháng 7 khô hạn nhất trong gần 90 năm qua với nhiệt độ lần đầu tiên vượt 40 độ C. Nhiều khu vực ở Anh và xứ Wales đã trải qua đợt nắng nóng với nhiệt độ cực cao.
Tại Thụy Sĩ, mực nước các hồ ở miền Đông, miền Trung và miền Nam nước này đã xuống mức thấp kỷ lục do thời tiết mùa hè nóng và khô. Đây là điều hiếm khi xảy ra ở quốc gia được ví là “hồ chứa nước của châu Âu” này. Nắng nóng và thời tiết khô hạn đã làm gia tăng nguy cơ hỏa hoạn trên hầu như toàn bộ đất nước Thụy Sĩ. Nhiều bang đã ban hành lệnh cấm đốt pháo hoa, đốt lửa ngoài trời, trong khi một số bang cũng đã đưa ra các hạn chế về sử dụng nước.
Hạn hán khiến nông dân Bỉ và Pháp trong ngành sản xuất sữa phải chứng kiến sản lượng giảm mạnh. Thiếu nước khiến nền nông nghiệp Tây Ban Nha suy yếu. Du lịch cũng đang bị ảnh hưởng: 2 địa điểm du lịch trên núi Mont-Blanc buộc phải đóng cửa để tránh nguy có sạt lở đá do hạn hán gây ra.
Theo các chuyên gia, hạn hán đang khiến nguy cơ sa mạc hóa tăng cao ở châu Âu, gây ảnh hưởng ngày càng rõ ở các quốc gia Địa Trung Hải, trước khi lan dần đến các quốc gia Bắc Âu.
Theo Hệ thống Thông tin về Cháy rừng châu Âu (EFFIS), mặc dù mùa hè ở châu lục này chưa kết thúc, nhưng năm 2022 đã phá vỡ kỷ lục về các vụ cháy rừng với gần 660.000 ha rừng bị tàn phá kể từ tháng 1 năm nay.
Cháy rừng nghiêm trọng nhất ở Pháp. Giới chức vùng Aveyron, miền Nam nước Pháp ngày 14/8 cho biết một đám cháy rừng tại đây đã bất ngờ tái bùng phát khiến trên 1.000 người phải sơ tán và thiêu rụi 1.260 ha đất rừng. Đám cháy tại Aveyron lần đầu bùng phát ngày 8/8 khi nước Pháp trải qua một mùa hè khô hạn chưa từng có trong lịch sử. Đáng chú ý, đám cháy này kéo dài gần một tuần, gần như đã được kiểm soát và hoàn toàn được dập tắt vào chiều 13/8 rồi tái bùng phát với mức độ dữ dội và nhanh chóng lan rộng diện tích hơn 500 ha.
Video đang HOT
Nhìn chung, châu Âu đã phải hứng chịu hàng loạt đợt nắng nóng, cháy rừng và hạn hán chưa từng có trong lịch sử.
Tại Mỹ, miền Tây nước này đang trải qua năm hạn hán thứ 23, là đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong 1.000 năm qua. Giới chức Washington ngày 16/8 cho biết sẽ phải cắt nguồn cung nước tới một số bang ở Mỹ và tới Mexico nhằm tránh thảm họa sụp đổ của sông Colorado trong bối cảnh dòng sông này đang bị ảnh hưởng bởi đợt hạn hán lịch sử.
Lòng hồ Mead dọc sông Colorado khô cạn do hạn hán, tại Boulder, Nevada, Mỹ, ngày 28/6/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Đây là con sông cung cấp nước cho khu vực Tây nước Mỹ. Tuy nhiên, lượng mưa ở dưới mức trung bình trong hơn 2 thập kỷ qua khiến mực nước của con sông này đang ở mức thấp nguy hiểm, đặc biệt khi chu kỳ hạn hán tự nhiên ngày càng trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu.
Cảnh báo của chuyên gia
Theo giới chuyên gia về thời tiết, tình trạng thời tiết cực đoan nói trên là do biến đổi khí hậu xuất phát từ các hoạt động của con người gây ra. Ông Jesus San-Miguel, điều phối viên của EFFIS, cho hay: “Tình hình hạn hán và nhiệt độ cực cao đã ảnh hưởng đến toàn châu Âu trong năm nay và tình hình chung của khu vực là đáng lo ngại, trong khi chúng ta vẫn đang trong mùa cháy rừng”. Ông cho biết thêm rằng kể từ năm 2010, đã có xu hướng gia tăng các vụ cháy rừng ở các khu vực Trung và Bắc Âu và những vụ cháy này xảy ra ở những quốc gia thường không xảy ra cháy rừng.
Nhân viên cứu hỏa nỗ lực khống chế các đám cháy rừng ở Cebreros, Tây Ban Nha ngày 21/7. Ảnh: THX/TTXVN
Trong khi đó, Tổng Giám đốc Cơ quan Không gian châu Âu (ESA) cảnh báo thiệt hại kinh tế từ những đợt nắng nóng và hạn hán có thể lớn hơn nhiều các tác động của cuộc khủng hoảng năng lượng tại châu Âu, đồng thời kêu gọi hành động chống biến đổi khí hậu. Tổng Giám đốc ESA Josef Aschbacher cho biết những đợt nắng nóng liên tiếp, cùng với cháy rừng, nước sông cạn dần và nhiệt độ mặt đất tăng lên như hiện nay khiến người ta không còn có thể nghi ngờ về những thiệt hại mà biến đổi khí hậu gây ra đối với ngành nông nghiệp và nhiều ngành khác.
Ông Aschbacher cho biết: “Thật sự là toàn bộ hệ sinh thái đang thay đổi rất nhanh, nhanh hơn mọi dự báo của các nhà khoa học cách đây vài năm”. Hạn hán, cháy rừng, bão lũ gia tăng, mọi thứ cộng lại là những dấu hiệu có thể nhìn thấy được của biến đổi khí hậu.
Hiện nay, các báo cáo khoa học về khí hậu của Liên hợp quốc hiện chủ yếu tập trung dự báo các hậu quả có thể xảy ra khi nhiệt độ tăng 1,5-2 độ C, đồng thời cảnh báo tránh để xảy ra khả năng nhiệt độ tăng thêm. Tuy nhiên, khả năng nhiệt độ Trái Đất tăng tới 2,7 độ C vào thế kỷ này tương đối cao. Mức tăng này cao hơn nhiều mức giới hạn 1,5 độ C so với thời tiền công nghiệp được đưa ra theo Hiệp định Paris 2015, song lại chưa được nghiên cứu sâu rộng.
Dự báo cho thấy cuộc sống của 2 tỷ người ở những khu vực có nhiệt độ cực cao (nhiệt độ trung bình hằng năm trên 29 độ C) có thể bị ảnh hưởng vào năm 2070.
Hai hình thái thời tiết đối lập trên thế giới: Hàn Quốc mưa lũ lịch sử, châu Âu nắng nóng gay gắt
Thế giới đang trải qua những hình thái thời tiết vô cùng khắc nghiệt. Trong khi những cơn mưa như trút đang nhấn chìm nhiều thành phố ở Hàn Quốc, Triều Tiên và Mỹ, thì châu Âu lại phải hứng chịu những đợt nắng nóng gay gắt chưa từng có.
Con đường ngập nước ở Cheongju, cách Seoul khoảng 110 km về phía nam hôm 10/8 sau trận mưa kỷ lục. Ảnh: Yonhap
Mưa lũ lịch sử ở Hàn Quốc
Hãng tin Reuters (Anh) dẫn nguồn Cục Khí tượng Hàn Quốc cho biết trận "đại hồng thủy" trong tuần này đã gây ra những trận mưa lớn nhất trong 115 năm qua ở Seoul.
Ít nhất 10 người đã thiệt mạng do đợt mưa lũ quét qua phía bắc Hàn Quốc kể từ hôm 8/8, làm mất điện, gây lở đất, ngập lụt ở các tuyến đường và tàu điện ngầm.
Đường phố Incheon ngập nặng hôm 8/8. Ảnh: Yonhap
Cho đến ngày 10/8, ít nhất 6 người vẫn mất tích, ít nhất 570 người tạm thời mất nhà, trong khi 1.400 người đã phải sơ tán, hầu hết ở Seoul. Khi các đám mây mưa bắt đầu di chuyển về phía nam, nỗ lực khắc phục sau mưa lên mức cao nhất.
Khu chợ truyền thống tan hoang vì lũ lụt sau trận mưa xối xả, ở Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: Reuters
Trong khi các khu vực rộng lớn như Sillim vẫn bị ngập và người dân mô tả cảnh tượng này như "vũng bùn", ở khu nhà giàu Gangnam, hầu hết con đường đã thông thoáng và giao thông trở lại bình thường.
Một quan chức tại văn phòng quận Gwanak nói rằng nỗ lực khắc phục hậu quả tại Sillim có thể chậm hơn do khu vực này tập trung căn hộ nhỏ và nhà ở dọc theo con phố hẹp, khác với Gangnam - nơi có đại lộ rộng và các tòa nhà văn phòng.
Người dân dọn dẹp mảnh vỡ của một ngôi nhà bị nhấn chìm bởi trận mưa xối xả ở Seoul, Hàn Quốc. Ảnh: Reuters
Ông Ha In-sik đã phải dùng chiếc bát nhựa múc nước ra khỏi căn nhà bán hầm sau trận mưa xối xả hôm 10/8. Căn nhà này nằm ở khu dành cho người thu nhập thấp Sillim ở phía tây nam Seoul. Cơn mưa kỷ lục khiến cả gia đình ông phải ngủ lại ở một công viên gần đó. Người đàn ông 50 tuổi đã cùng vợ và con gái thu dọn đồ gia dụng, nội thất, sách vở, thậm chí cả dao kéo và mang ra bên ngoài nhà, với hy vọng có thể cứu càng nhiều đồ đạc càng tốt.
Cảnh tượng này khiến nhiều người liên tưởng đến câu chuyện trong bộ phim Parasite - bộ phim đã đoạt giải Oscar năm 2020 - khi cơn mưa lớn khiến căn nhà bán hầm của nhân vật chính ngập trong nước. Bộ phim đã khắc họa rõ nét tình trạng bất bình đẳng xã hội ngày càng gay gắt tại nền kinh tế lớn thứ tư châu Á.
"Tôi không có tiền, không có gì cả. Nhưng tôi sống trong tầng hầm này, vì đó là lựa chọn duy nhất giúp tôi sống với con gái mình. Nhưng bây giờ tôi tuyệt vọng. Mọi thứ biến mất, không có sự hỗ trợ nào và tôi thậm chí còn không có thìa để ăn", người đàn ông chia sẻ.
Ông Ha không phải trường hợp duy nhất đang rơi vào tình trạng khốn khổ. Những cư dân khác ở Sillim cũng đang múc nước bằng những chiếc bát lớn hoặc tìm kiếm trong đống đổ nát xem còn có thể sử dụng được thứ gì.
Video Mưa lũ lịch sử tại Hàn Quốc và Triều Tiên (Nguồn: Yonhap):
Mưa lũ khắc nghiệt ở Triều Tiên
Tờ Rodong Simun của Triều Tiên mô tả những trận mưa như trút nước gần đây là thời tiết "khắc nghiệt" và kêu gọi các biện pháp giải quyết triệt để nhằm đối phó với thiên tai.
Hôm 10/8, truyền thông nhà nước đưa tin Triều Tiên đã ban bố cảnh báo mưa lớn trên khắp các khu vực phía nam, khi những trận mưa như trút nước đổ xuống Bình Nhưỡng và các khu vực khác hồi đầu tuần. Nước từ sông Taedong chảy qua Bình Nhưỡng đã tràn vào bờ, làm ngập các con đường ven sông ở thủ đô.
Con đường ven sông Taedong ở thủ đô Bình Nhưỡng. Ảnh: Yonhap
Thông báo trên được đưa ra cho các khu vực ở các tỉnh phía tây nam của Bắc và Nam Hwanghae, một số vùng phía nam của tỉnh Gangwon và thành phố biên giới Kaesong. Những khu vực này đã ghi nhận lượng mưa từ 50 đến 80 mm.
Nước chảy qua một con sông giữa những trận mưa như trút nước ở Triều Tiên. Ảnh: Yonhap
Nhà chức trách cho biết họ đang xử lý đập Nampho, để ngăn nước từ sông Taedong tràn ra, làm hư hại đất nông nghiệp. Giới chức cũng đang kiểm tra các mỏ than để tránh thiệt hại vì mưa lũ hoặc sập hầm.
Mưa như trút gây ngập lụt tại thủ đô của Mỹ
Vào tối ngày 10/8, trận mưa lớn đã trút xuống thủ đô Washington D.C của Mỹ, gây ngập lụt trên diện rộng.
Một khu vực bị ngập tại thủ đô của Mỹ. Ảnh: Sputnik
Một khu vực bị ngập tại thủ đô của Mỹ. Ảnh: Sputnik
Khi trận giông ập đến vào lúc 4h45 chiều, lượng mưa là từ 5 - 10 cm trong một giờ tùy theo khu vực. Theo báo Washington Post, lượng mưa tại thời điểm đó bằng mức trung bình mà khu vực này nhận được trong cả tháng 8.
Trong vòng vài phút, nước mưa tràn vào các khu vực trũng thấp, có nơi đường phố bị ngập sâu gần 1 mét. Các đường hầm và lối đi bộ ngầm nhanh chóng bị ảnh hưởng, buộc các cơ quan chức năng phải giải cứu người dân.
Tình trạng mưa lớn cũng làm ngưng trệ hoạt động của hệ thống tàu hỏa và đường cao tốc trong khu vực. Theo các bản tin, khoảng 8.000 người ở Virginia, Maryland và Washington DC đã bị cắt điện do ảnh hưởng của những trận mưa như trút.
Nắng nóng gay gắt tại châu Âu
Trong khi mưa lũ lịch sử đang xảy ra tại các quốc gia châu Á và châu Mỹ, người dân nhiều nước tây nam châu Âu đã vật vã với nhiệt độ cao kỷ lục trong nhiều tuần khi nắng nóng tấn công, gây cháy rừng ở nhiều nơi.
Cơ quan khí tượng Anh hôm 15/7 lần đầu ban hành cảnh báo đỏ về nắng nóng, khi nhiệt độ ở một số khu vực tại nước này được dự báo lần đầu tiên chạm mức 40 độ C, phá vỡ kỷ lục nắng nóng từng ghi nhận là 38,7 độ C năm 2019.
Người dân làm mát bên đài phun nước khi nhiệt độ lên cao kỷ lục trên 40 độ C tại London, Anh ngày 18/7/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Nước Pháp cũng đang đối mặt đợt nắng nóng cao điểm từ Địa Trung Hải tới Brittany ở tây bắc. 15 khu vực đã được đặt trong tình trạng cảnh báo cao nhất vì nhiệt độ cao. Nhiệt độ ở miền tây nước Pháp dự kiến từ 38 đến 40 độ C.
Người dân đi ngang qua một hiệu thuốc có bảng hiển thị nhiệt độ ngoài trời 42,5 độ C ở Toulouse, miền nam nước Pháp, ngày 17/7. Ảnh: Reuters
Khói lửa bốc lên từ đám cháy rừng tại Tarascon, đông nam nước Pháp, ngày 15/7/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Nắng nóng gay gắt cũng gây ra loạt vụ cháy rừng ở Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Italy và Croatia.
Trực thăng phun nước dập lửa cháy rừng tại Malaga, Tây Ban Nha, ngày 15/7/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Đám cháy rừng ở Bồ Đào Nha. Ảnh: Getty
Ngày 9/8, Cơ quan khí tượng Anh (Met Office) đã nâng cảnh báo về tình trạng nắng nóng cực đoan lên gần mức cao nhất tại nhiều khu vực thuộc xứ England và xứ Wales.
Theo đó, từ ngày 11/8 đến hết ngày 14/8, mức cảnh báo màu Hổ phách được ban bố ban bố nhiều địa phương của 2 khu vực. Mức cảnh báo này đồng nghĩa dự báo sẽ có nhiều người dễ bị tổn thương do nắng nóng cực đoan đối mặt với các nguy cơ về sức khỏe.
Cảnh báo trên được đưa ra trong bối cảnh England vừa trải qua 1 tháng 7 khô nóng nhất kể từ năm 1935 khi nhiệt độ lần đầu tiên vượt 40 độ C. Dự báo, nhiệt độ tại Anh sẽ lên mức đỉnh 35 độ C trong ngày 13/8 và có thể lên tới 36 độ C ở nhiều nơi.
Không chỉ Anh, mà nhiều nước châu Âu khác cũng đối mặt với đợt nắng nóng nghiêm trọng trong vài tuần qua với nhiệt độ vượt trên 40 độ C.
Người dân uống nước giải nhiệt tại một đài phun nước ở Rome, Italy ngày 6/8/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Đợt nắng nóng gay gắt nhất trong thời gian gần đây đã ảnh hưởng đến hầu hết các nước châu Âu, với nhiệt độ tại nhiều nước lên mức cao kỷ lục, gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế và sức khỏe.
Thời tiết khô nóng bất thường đã gây ra cháy rừng ở Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Pháp, Italy, Hy Lạp và nhiều nơi khác. Cháy rừng đã khiến hàng chục nghìn người trên khắp châu Âu buộc phải rời bỏ nhà cửa đi sơ tán. Riêng tại Tây Ban Nha, hơn 4.000 ha đất đã bị thiêu rụi.
Nắng nóng và thiếu nước cũng khiến nhiều người ở châu Âu tử vong do sốc nhiệt. Nhiều nước trong châu lục ghi nhận mức nhiệt trên 40 độ C. Thậm chí nhiệt độ tại Bồ Đào Nha lên tới 47 độ C trong đợt nắng nóng này.
Lính cứu hỏa dập đám cháy rừng tại Verin, Tây Ban Nha ngày 4/8/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Ở Italy, tính đến ngày 7/8, có tới 19 thành phố được đặt trong tình trạng báo động đỏ. Điều này có nghĩa nhiệt độ và điều kiện thời tiết quá khắc nghiệt kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của những người khỏe mạnh. Tuần trước, Viện Khoa học khí quyển và khí hậu thuộc Hội đồng Nghiên cứu quốc gia Italy cho biết năm 2022 có thể là năm nóng nhất và khô hạn nhất kể từ năm 1800.
Nhiệt độ ở nước này trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 7/2022 cao hơn 0,98 độ C so với mức trung bình trong cùng khoảng thời gian trên kể từ năm 1800. Riêng nhiệt độ trung bình trong tháng 7 cao hơn mức bình thường là 2,26 độ C.
60% diện tích châu Âu đang bị hạn hán Phóng viên TTXVN tại Brussels dẫn dữ liệu của Đài quan sát Hạn hán châu Âu vừa mới công bố cho biết 60% diện tích châu Âu và Vương quốc Anh hiện đang trong tình trạng hạn hán. Lòng hồ khô nứt do hạn hán tại Edgworth, tây bắc nước Anh. Ảnh: AFP/TTXVN Các phát hiện dựa trên dữ liệu từ khoảng thời...