Năm nay trường chọn sách này, sang năm tỉnh chọn sách khác?

Việc nhà trường được chọn sách giáo khoa để sử dụng cho năm đầu tiên ‘thay sách’ lớp 1, sang năm trách nhiệm này là của UBND cấp tỉnh đặt ra câu hỏi: Nếu 2 cách lựa chọn này ‘vênh’ nhau thì học sinh và giáo viên xoay xở như thế nào?

Nhà trường và giáo viên sẽ là người lựa chọn sách giáo khoa lớp 1 mới trong năm đầu tiên “thay sách” – NGỌC DƯƠNG

“Cấp nào chọn cũng xin đừng gây sốc”

Có con năm tới vào lớp 1, chị Bùi Thị Phượng ở Hà Nội chia sẻ: “Ngành giáo dục có những thông tin khiến phụ huynh hoang mang. Đó là việc Bộ GD-ĐT vừa nói UBND tỉnh sẽ là đầu mối chọn sách giáo khoa (SGK), thì nay lại giao việc này cho các nhà trường”.

Tuy nhiên, theo chị Phượng, việc cho nhà trường chọn SGK, trong đó chủ yếu là giáo viên (GV) và có thêm thành phần cả đại diện cha mẹ học sinh (HS) là rất cần thiết. Đây là điều lý tưởng nhất vì GV chính là người hiểu HS của mình phù hợp với SGK nào hơn cả. Vấn đề đặt ra là năm sau, SGK lại do UBND chọn thì có thay đổi gì không hay con lớp 1 học sách này, lớp 2 lại học sách khác…

Một hiệu trưởng trường tiểu học ở Q.Hoàn Kiếm (Hà Nội) cho hay, việc giao cho nhà trường, trong đó có GV chọn sách là mong muốn của hầu hết GV nhưng vì trọng trách nên cũng sẽ nhiều áp lực. Điều mà nhà trường và GV cần là sớm được tiếp cận với văn bản quy định, hướng dẫn chọn SGK của Bộ để biết việc chọn sẽ được tiến hành ra sao. Văn bản hướng dẫn đó sẽ là cách tập huấn chọn SGK tốt nhất.

Một GV Trường tiểu học Quang Trung (Q.Đống Đa, Hà Nội) cho hay bà đã tiếp cận với một số SGK lớp 1 mới của các môn học như toán, tiếng Việt, đạo đức, tự nhiên và xã hội… thì thấy SGK xây dựng các tuyến nhân vật xuyên suốt từ lớp 1 và lên các lớp trên để tạo sự hứng thú cho HS. Thế nhưng, nếu sang năm cấp tỉnh lại chọn cho trường SGK lớp 2 khác thì HS và GV có thể hụt hẫng. “Điều chúng tôi mong là cấp nào chọn thì cũng không có những thay đổi gây sốc”, GV này nói.

Xung quanh vấn đề này, ông Nguyễn Xuân Thành, Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD-ĐT), cho rằng Bộ đã có quy định cấu trúc bài học trong SGK mới, bao gồm 4 thành phần cơ bản: mở đầu, kiến thức mới, luyện tập, vận dụng. Các SGK đều phải đảm bảo yêu cầu này. Bởi vậy, HS khi học sách này, sau đó có chuyển sang học sách khác cũng không gặp phải khó khăn. Tuy nhiên, ông Thành cho biết, trong thông tư hướng dẫn của Bộ sẽ có những quy định mang tính chuyển tiếp và kế thừa để việc chọn SGK dù của UBND cấp tỉnh cũng sẽ không phủ nhận việc chọn sách của cấp trường trước đó, chứ không có thay đổi đột ngột, trừ khi chính trường đó muốn thay đổi.

Luật có hiệu lực thì trường vẫn có thể chọn SGK ?

Tiến sĩ Nguyễn Văn Cường, Đại học Potsdam ( nước Đức), cho rằng lo ngại lựa chọn SGK sẽ tiềm ẩn những nguy cơ tiêu cực thì ở cấp tỉnh hay cấp trường đều có thể xảy ra, điều quan trọng là phải có quy chế với các tiêu chí cụ thể và quản lý giám sát một cách minh bạch thì có thể tránh được những vấn đề này. Hai quy trình lựa chọn sách đều có những ưu điểm và nhược điểm khác nhau. Tuy nhiên, dù tỉnh chọn thì GV (đại diện của nhiều trường) cũng cần có tiếng nói quan trọng trong hội đồng này. “Mong muốn không chỉ của nhà trường mà của cả xã hội là việc lựa chọn ngay từ đầu đã được tiến hành bài bản, cẩn trọng và SGK ấy được sử dụng ổn định, lâu dài”, ông Cường nói.

Trao đổi với PV Thanh Niên sau khi thông tin cấp trường “tạm thời” vẫn được quyền lựa chọn SGK lớp 1 để sử dụng cho trường mình, GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình, SGK giáo dục phổ thông mới, khẳng định: “Việc giao cho cơ sở giáo dục, trong đó có thành phần là cha mẹ HS, tham gia chọn là cách làm đảm bảo dân chủ nhất, bởi chính người dân mới là người bỏ tiền ra để mua sách cho con, các trường mới là nơi thực hiện các cuốn sách ấy”.

GS Thuyết chia sẻ: “Việc luật Giáo dục thông qua quy định chọn sách theo hướng khác với Nghị quyết 88, theo tôi là điều đáng tiếc. Tuy nhiên, tôi cho rằng năm tới khi việc chọn SGK giao cho các trường thì năm sau cũng không nên thay đổi nữa”. Theo ông Thuyết, điều này hoàn toàn thực hiện được vì luật Giáo dục chỉ giao UBND cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn SGK chứ luật không yêu cầu UBND tỉnh phải trực tiếp lựa chọn SGK. Do vậy, UBND các tỉnh có thể quyết định việc lựa chọn SGK theo hướng để cơ sở giáo dục lựa chọn thay vì trực tiếp lựa chọn SGK cho cơ sở thì cũng hoàn toàn không trái luật.

Cũng theo ông Thuyết, các tỉnh lo nhiều trường chọn nhiều sách khác nhau thì quản lý thế nào, nhưng thực ra với quy định một chương trình, nhiều SGK thì chương trình mới là quy định cứng, còn SGK chỉ là tài liệu, phương tiện dạy học. Về nguyên tắc, tất cả SGK đều đã được hội đồng thẩm định thông qua, tức là đều đã phù hợp với chương trình.

Ông Nguyễn Xuân Thành khẳng định, dù thế nào Bộ vẫn có trách nhiệm xây dựng và ban hành 2 thông tư hướng dẫn chọn SGK, một là theo Nghị quyết 88 của Quốc hội (áp dụng đến hết tháng 6.2020) và hai là theo luật Giáo dục (có hiệu lực từ ngày 1.7.2020). Trong tháng 12 tới, Bộ GD-ĐT sẽ hoàn thiện sớm thông tư lựa chọn sách theo Nghị quyết 88. Về kiểm tra, đánh giá, Bộ cũng sẽ sửa quy chế đánh giá HS để GV và các nhà trường phải thoát ly được ngữ liệu trong cuốn SGK cụ thể nào đó khi ra đề kiểm tra, đánh giá.

Từ tháng 5.2020, SGK lớp 1 mới sẽ đến tay học sinh

Sau khi Thông tư hướng dẫn lựa chọn SGK được ban hành, nếu không có gì thay đổi thì chậm nhất là trước tháng 3.2020, các địa phương sẽ chọn và công bố SGK nào sẽ được sử dụng trong các trường học ở địa phương mình. Lúc đó, các nhà xuất bản sẽ tổng hợp số lượng sách theo đăng ký của địa phương và có kế hoạch tổ chức in ấn, xuất bản, phát hành. Dự kiến, trong tháng 5, 6, 7.2020, SGK lớp 1 sẽ về đến tay phụ huynh HS và nhà trường.

Ý kiến

Muốn sớm tiếp cận các bộ SGK

Để đưa ra lựa chọn phù hợp thì các trường cần được tiếp cận sớm với các bộ SGK và chỉ đạo chuyên môn thống nhất cho các bộ sách trong trường hợp mỗi trường đưa ra quyết định riêng của mình.

Khi có những quy định hướng dẫn về thành phần tham gia hội đồng tuyển chọn cấp trường thì mỗi trường sẽ đưa ra lựa chọn phù hợp điều kiện thực tế của cơ sở, thể hiện được đặc trưng văn hóa vùng miền và hơn hết là có cách tiếp cận tạo hứng thú học tập đối với HS.

Đinh Hữu Đắc (Hiệu trưởng Trường tiểu học Nguyễn Thái Sơn, Q.3, TP.HCM)

Tập trung tìm hiểu nội dung chi tiết của chương trình

Việc lựa chọn SGK như Nghị quyết 88 quy định tạo thế chủ động, nâng cao trách nhiệm của các cơ sở giáo dục, những người đứng đầu nhà trường và chính phụ huynh, HS. Ngay thời điểm này, trường đã chủ động từ bộ phận ban giám hiệu, GV các khối lớp phải tập trung tìm hiểu và nắm chi tiết về nội dung, mục tiêu của chương trình. Để khi được tiếp cận với các bộ sách thì áp ngay những mục tiêu của chương trình mình đã nắm bắt mà đưa ra các đề xuất cụ thể.

Hiệu trưởng một trường tiểu học tại Q.1 (TP.HCM)

Mời cả phụ huynh tham gia

Khi có hướng dẫn của các cấp quản lý về cách thức lựa chọn SGK thì nhà trường sẽ tiến hành các công việc theo quy định. Không chỉ GV mà nhà trường sẽ mời phụ huynh có năng lực, trình độ phù hợp để tham khảo và hiểu về nội dung chương trình giáo dục phổ thông mới. Bên cạnh đó, khi có các bộ SGK lớp 1 trong tay, trường sẽ cho HS lớp 1 của năm học này tham khảo, nắm bắt góc nhìn của các em để có thể thấy mức độ hứng thú với sách như thế nào. Đây là một dữ liệu để tham khảo cho HS lớp 1 năm tới.

Hiệu trưởng một trường tiểu học tại Q.Bình Thạnh (TP.HCM)

B.Thanh (ghi)

Theo Thanh niên