Năm giáo dục đổi mới gặp… phản ứng

Năm 2015 ghi dấu những thay đổi lớn của GD-ĐT nhưng đổi mới nào cũng vấp phải sự phản ứng, nghi ngại của dư luận, không phải vì sai lệch về hướng đi mà là do sự vội vàng, thiếu thuyết phục trong quá trình thực hiện.

Tuyển sinh năm 2015 “đi vào lịch sử”

Đổi mới lớn nhất của ngành GD-ĐT năm 2015 phải kể đến là việc gộp kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH, CĐ thành một với tên gọi “kỳ thi THPT quốc gia”. Dù trước đó, khi Bộ GD-ĐT đưa ra các phương án tổ chức kỳ thi này, rất nhiều chuyên gia đã thể hiện ý kiến không đồng tình.

Tuy nhiên, sau nhiều cuộc họp bàn, Bộ vẫn quyết tâm tổ chức với những thay đổi liên tục về mặt kỹ thuật. Kỳ thi diễn ra khá suôn sẻ ở phần thi nhưng khâu xét tuyển lại xảy ra hàng loạt rắc rối, ảnh hưởng nặng nề đến thí sinh và các gia đình có con dự kỳ thi này. Thí sinh vất vả, chật vật từ khâu xem điểm thi cho đến khâu nộp hồ sơ đăng ký dự tuyển khi phải liên tục nộp hồ sơ vào rồi lại rút ra.

Xét tuyển ĐH trước đây là việc giữa nhà trường và thí sinh thì năm 2015 phải thông qua Bộ với phần mềm tuyển sinh liên tục bị treo và quá tải, dẫn đến có người ví như “chơi chứng khoán”. Ngày chót của xét tuyển đợt 1 với quá nhiều chuyện bi hài, rắc rối và sự lo lắng đến cùng cực của thí sinh, phụ huynh và của chính các trường ĐH đã đi vào lịch sử tuyển sinh trong nền giáo dục nước ta.

Kết thúc kỳ xét tuyển này, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận đã phải công khai nhận trách nhiệm vì chưa cân nhắc hết tính phức tạp và hiệu ứng ngược của các giải pháp được thiết kế để tạo điều kiện cho thí sinh.

Mang điều kiện cũ để thuyết phục cho cách làm mới

Năm 2015, việc công bố dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể dự kiến thực hiện từ năm 2018 đã ngay lập tức thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận.

Dự thảo này được các chuyên gia đầu ngành nhận xét tích cực khi cho rằng nó đã tiếp cận và đi theo hướng mà các nền giáo dục tiên tiến trên thế giới đã và đang làm, với chủ trương đổi mới theo hướng dạy học tích hợp ở các cấp học dưới và phân hóa mạnh ở cấp THPT. Chương trình cũng được biên soạn theo hướng bài bản hơn khi có chương trình tổng thể rồi mới đến chương trình của từng môn học.

Nhưng rồi, cùng với sự “sôi sục” phản đối của Hội Khoa học lịch sử VN khi môn lịch sử trong dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể dự kiến tích hợp với môn địa lý để mang tên gọi mới: “khoa học xã hội” và “công dân với Tổ quốc” đã dấy lên lo ngại: môn lịch sử bị khai tử, bị xóa sổ, bị coi nhẹ… trong chương trình giáo dục phổ thông mới.

Bộ đã tỏ rõ sự phản ứng khá chậm trễ và những lý lẽ đưa ra để giải thích về phương pháp dạy học tích hợp – cách mà các nền giáo dục tiên tiến thực hiện từ lâu – chưa đủ để thuyết phục dư luận cả về mặt lý luận khoa học lẫn kinh nghiệm thực tiễn và điều kiện thực hiện của VN.

Hầu hết các ý kiến đều chất vấn lãnh đạo Bộ về tính khả thi cho một phương pháp rất mới mẻ đối với VN. Chuyên gia được đào tạo bài bản để xây dựng chương trình giáo dục không có; đội ngũ giáo viên đang giảng dạy và sắp ra trường chưa được chuẩn bị; làm thế nào để “tích” cho “hợp” những nội dung kiến thức của từng môn học với nhau; các trường có đủ điều kiện để cho học sinh thực sự được học tự chọn như dự thảo chương trình đưa ra hay không?… Hàng loạt câu hỏi cụ thể được đặt ra, nhưng giải thích của Bộ lại khiến những người quan tâm mơ hồ vì biết rằng đổi mới sẽ được tiến hành trong khi những điều kiện đi kèm theo nó chưa thay đổi là mấy.

Không chỉ chậm trong thay đổi về mặt chuyên môn, báo cáo của Bộ mới đây nhất cho biết vẫn đang phải khẩn trương thực hiện các bước để kịp tiến độ trong điều kiện kinh phí cho đề án còn chưa được cấp.

Bị động trong đổi mới

Theo tiến sĩ Chu Cẩm Thơ, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, điều quan trọng nhất là làm sao cho xã hội không bị động trước các chính sách của giáo dục. Bà Thơ nói: “Tư duy không bị động trước chính sách là tư duy quan trọng đối với tri thức và những người hành động. Khi mình đón nhận chính sách một cách thụ động, mình sẽ cảm thấy bức bối. Nếu mình không bị động thì sẽ thay đổi trạng thái tiếp nhận và thay đổi cả công thức để mình thực hiện công việc vốn dĩ phụ thuộc vào sứ mệnh của mình”.

Tuy nhiên, bà Thơ cũng chỉ ra thực tế cần thay đổi trong chính tâm lý của người thực thi các chính sách, đó là “trong thời gian qua, những cái gì có tính mới, thời sự thì mọi người có xu hướng chống lại hơn là tiếp cận nó”.

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam mới đây cũng yêu cầu Bộ: “Cần cải tiến cách lấy ý kiến, trong đó quan trọng là huy động các hội khoa học, các chuyên gia tham gia nghiên cứu, góp ý, phản biện thông qua các cơ chế có tính gắn kết trách nhiệm với đảm bảo điều kiện thực hiện. Đặc biệt cần trao đổi, làm rõ những vấn đề còn có ý kiến khác nhau để đi đến thống nhất giải pháp đúng đắn, có lợi nhất”.

Theo TNO