Mỹ thiếu insulin khi các ‘đại gia’ dược phẩm chạy theo thuố.c giảm cân
Các công ty dược phẩm đang cắt giảm sản xuất insulin để tập trung vào các loại thuố.c giảm cân sinh lợi hơn.
Hơn 38,4 triệu người ở Mỹ mắc bệnh tiểu đường và sống phụ thuộc vào insulin. Ảnh: Al Jazeera
Skye Murphy, 22 tuổ.i, đã sống chung với bệnh tiểu đường tuýp 1 từ năm 14 tuổ.i. Trong tháng 4 vừa qua, cô được biết rằng việc nhận thuố.c Humalog, một loại thuố.c insulin của hãng Eli Lilly, sẽ bị trì hoãn từ 30 đến 60 ngày.
Trong thông báo về tình trạng thiếu hụt vào tháng 3, Eli Lilly cho biết một số loại thuố.c insulin chính sẽ hết hàng trong vài tuần, do “sự chậm trễ trong sản xuất”. Kể từ đó, công ty đã loại bỏ thông tin chi tiết về tình trạng sự thiếu hụt trong thông cáo báo chí.
Eli Lilly có trụ sở tại Indianapolis là một trong ba công ty dược phẩm kiểm soát thị trường insulin toàn cầu. Họ cạnh tranh với Sanofi của Pháp và Novo Nordisk của Đan Mạch. Nhưng Novo Nordisk và Eli Lilly được đặc biệt lưu ý. Hai công ty này kiểm soát 75% thị trường toàn cầu – và cả hai đều rơi vào tình trạng thiếu insulin, gây ảnh hưởng đến những người phụ thuộc vào thuố.c này.
Trong số đó có Murphy. Cô đã dùng đến lọ thuố.c cuối cùng và phải phân chia liều lượng để phòng trường hợp không mua được thuố.c bổ sung. Murphy mất gần một ngày để gọi đến các hiệu thuố.c trên khắp khu vực Chicago nơi cô sống để tìm một liều thuố.c nhưng vẫn chưa thể mua được.
“Tôi đã sử dụng loại insulin này 8 năm rồi. Nếu không nhận được thuố.c, tôi có thể bị hạ đường huyết, lượng đường huyết thấp hoặc cao, hoặc một số phản ứng bất lợi nghiêm trọng khác”, Murphy nói với Al Jazeera.
Khi thuố.c insulin bị giới hạn giá
Novo Nordisk nắm giữ 54,8% thị trường toàn cầu và một trong những động thái gần đây của họ – cắt giảm lượng sản phẩm cung cấp – càng làm tăng thêm sự thiếu hụt.
Vào tháng 11/2023, người khổng lồ dược phẩm Đan Mạch nàytuyên bố sẽ ngừng sản xuất thuố.c tiêm insulin tác dụng kéo dài có tên Levemir. Loại thuố.c này sẽ bị ngừng sử dụng hoàn toàn vào cuối năm 2024. Vào thời điểm đó, công ty cho biết do động thái này nên tình trạng thiếu hụt trong chuỗi cung ứng đã bắt đầu từ năm ngoái.
Năm 2023, Nhà Trắng đã công bố kế hoạch giới hạn chi phí insulin tự trả cho các bệnh nhân ở mức 35 USD/tháng. Tổng thống Joe Biden đã thể hiện những nỗ lực này trong Thông điệp Liên bang gần đây của ông. Nhờ hợp tác với một số người khổng lồ dược phẩm bao gồm Eli Lilly, Sanofi và Novo Nordisk, giá insulin ở Mỹ đã giảm: 70% đối với Eli Lilly, 75% đối với Novo Nordisk và 78% đối với Sanofi.
Nhưng ngay cả khi giá giảm bắt đầu có hiệu lực, một nghiên cứu mới của Đại học Yale được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (JAMA) cho thấy các gã khổng lồ dược phẩm đã tính giá cao hơn đáng kể so với chi phí sản xuất thuố.c. Eli Lilly đã tính phí tới 274,70 USD cho một lọ Humalog U-100 10ml – một trong những loại thuố.c insulin phổ biến nhất.
Chuyển hướng mạnh sang thuố.c giảm cân
Mặc dù lên tiếng ủng hộ kế hoạch giới hạn giá của chính quyền Tổng thống Biden, hãng Novo Nordisk đã âm thầm giảm danh mục thuố.c insulin của mình.
Novo Nordisk hiện đang tập trung vào một nhóm thuố.c khác gọi là thụ thể GLP-1, giúp điều chỉnh hormone đường ruột ảnh hưởng đến cơn đói. Thị trường cho những thứ này sinh lợi hơn. Thụ thể GLP-1 cũng dành cho bệnh tiểu đường, nhưng hiện được sử dụng rộng rãi hơn như một loại thuố.c giảm cân – semaglutide, thường được gọi là Wegovy hoặc Ozempic.
Video đang HOT
Thuố.c tiêm Wegovy được sử dụng rộng rãi như một loại thuố.c giảm cân. Ảnh: Al Jazeera
Các công ty dược phẩm khác cũng đang tìm cách kiếm lợi từ thụ thể GLP-1 của Novo Nordisk, bao gồm cả Eli Lilly, công ty cũng đang để thiếu hụt insulin trong khi tăng cường sản xuất Zepbound và Mounjaro, đối thủ cạnh tranh với GLP-1 của Novo.
Tuần trước, Eli Lilly đã điều chỉnh lại dự báo doanh thu hàng năm của mình, tăng thêm 2 tỷ USD và cho biết họ dự kiến sẽ thu về từ 42,4 tỷ USD đến 43,6 tỷ USD vào cuối năm nay. Đó là nhờ nhu cầu ngày càng tăng đối với các lựa chọn thay thế cho Ozempic và Wegovy. Theo Reuters, tính đến thời điểm hiện tại trong năm nay, trung bình các bác sĩ đã kê đơn thuố.c giảm cân Zepbound tổng cộng 63.000 lần mỗi tuần. Báo cáo tương tự chỉ ra rằng trung bình các bác sĩ kê tổng cộng 110.000 đơn thuố.c của Wegovy mỗi tuần.
Bất chấp nỗ lực của Novo Nordisk nhằm tăng cường sản xuất thuố.c, thị trường GLP-1 ngày càng trở nên căng thẳng hơn. Đặc biệt, Wegovy đã trở thành tâm điểm chú ý trong những tuần gần đây. Đó là bởi vì Medicare, một chương trình bảo hiểm y tế của chính phủ dành cho những người từ 65 tuổ.i trở lên, hiện cho phép chi trả cho loại thuố.c có tác dụng giảm cân này.
Các loại thuố.c Wegovy và Ozempic đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây vì thành phần hoạt chất semaglutide của nó đã cho thấy có tác dụng giảm cân đáng kể.
Cho đến nay, trừ khi bệnh nhân đã mắc bệnh tiểu đường, semaglutide chỉ có thể tiếp cận được nếu người bệnh sẵn sàng bỏ tiề.n.
Nguồn cung khan hiếm, giá ‘cắt cổ’
Tình hình trở nên căng thẳng hơn khi một số loại thuố.c tiêm semaglutide đang bị thiếu hụt kể từ tháng 3/2022. Một phần là do nhu cầu tăng đột biến – 300% trong khoảng thời gian từ năm 2020 đến năm 2022. Điều đó càng trở nên phức tạp sau khi Novo Nordisk tuyên bố tạm dừng hợp đồng với một nhà sản xuất đã cung cấp ống tiêm Wegovy sau khi nhà sản xuất này không vượt qua đợt kiểm tra của FDA vào tháng 12/2021.
Do nhu cầu tăng cao nên Novo Nordisk vẫn chưa thể đáp ứng. Đó là do các căng thẳng trong chuỗi cung ứng khác đang tấ.n côn.g ngành dược phẩm. Ấn Độ và Trung Quốc cung cấp 61% hoạt chất dùng trong thuố.c. Đại dịch COVID-19 đã gây ra tình trạng thiếu hụt chuỗi cung ứng, sau đó các cuộc khủng hoảng địa chính trị và nhân đạo lớn – đặc biệt là xung đột Nga-Ukraine và cuộc chiến Israel-Hamas gần đây ở Gaza – đã làm chậm hoạt động thương mại.
Trong những tuần gần đây, Novo Nordisk đã bị giám sát chặt chẽ hơn về mức giá quá cao của thuố.c giảm cân. Nghiên cứu tương tự của Đại học Yale chỉ ra việc tăng chi phí insulin cũng cho thấy vấn đề tương tự với thuố.c semaglutide của gã khổng lồ dược phẩm Đan Mạch. Nghiên cứu kết luận rằng chi phí sản xuất loại thuố.c này ước tính khoảng chỉ 0,89 USD đến 4,73 USD/liều.
Thị trường thuố.c giảm cân sinh lợi lớn khi ngày càng nhiều người mắc bệnh béo phì. Ảnh: Al Jazeera
Mặc dù khả năng tiếp cận thuố.c còn hạn chế là vấn đề của tất cả mọi người nhưng gánh nặng lớn nhất thuộc về các cộng đồng da màu. Chi phí cao ảnh hưởng lớn đến những cộng đồng có hoàn cảnh khó khăn về mặt kinh tế xã hội. Tỷ lệ béo phì cao nhất trong cộng đồng người da đen. Theo Viện Y tế Quốc gia, gần 57% phụ nữ da đen bị thừa cân.
Bất chấp những thách thức trong chuỗi cung ứng, quy mô tài chính của Novo Nordisk ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn. Năm ngoái, Novo Nordisk đã trở thành công ty có giá trị nhất châu Âu – đán.h bại LVMH – công ty mẹ của các thương hiệu cao cấp như thời trang Louis Vuitton và rượu sâm panh Dom Perignon. Vào tháng 3 năm nay, nó đã trở thành thương hiệu có giá trị thứ 12 trên thế giới.
Vốn hóa thị trường của gã khổng lồ dược phẩm Đan Mạch hiện là hơn 440 tỷ USD.
Thị trường dự kiến sẽ còn mở rộng hơn đối với các loại thuố.c giảm cân như Ozempic và Wegovy. JP Morgan Healthcare kỳ vọng thị trường thuố.c giảm cân có thể đạt giá trị đáng kinh ngạc 100 tỷ USD vào cuối thập kỷ này.
Ăn chay có giảm cân?
Với mức sống không ngừng được cải thiện, tình trạng béo phì cũng ngày càng trở nên phổ biến, do đó nhiều người chọn ăn chay.
Vậy ăn chay có giúp giảm cân không?
1. Cân nặng phụ thuộc vào những yếu tố nào?
- Yếu tố di truyền và quá trình trao đổi chất của mỗi cá nhân: Do yếu tố môi trường và di truyền, quá trình trao đổi chất của mỗi người là khác nhau, bao gồm insulin, androgen và epinephrine, cũng như thyroxine và leptin. Ví dụ, những người bị cường giáp có sự tiết hormone tuyến giáp mạnh và tỷ lệ trao đổi chất cao; ngược lại, những người bị suy giáp có sự tiết hormone tuyến giáp thấp và tỷ lệ trao đổi chất thấp.
Yếu tố di truyền hoặc bệnh tật cũng có sự chênh lệch lớn trong việc tiết ra một số enzyme tiêu hóa, hấp thu và chuyển hóa các chất dinh dưỡng, như lipase và disaccharidase.
- Tỷ lệ calo nạp vào và tiêu thụ: Để giảm cân thành công, cần đảm bảo lượng calo tiêu hao lớn hơn lượng calo nạp vào. Ngoài việc điều chỉnh chế độ ăn uống cần kết hợp tập luyện. Bạn cũng phải chú ý đến giấc ngủ, vì thiếu ngủ có thể gây rối loạn chuyển hóa lipid và chuyển hóa glucose, làm tăng hàm lượng axit béo tự do, dễ gây kháng insulin, khiến béo phì trầm trọng hơn.
Thực phẩm có nguồn gốc thực vật có lợi trong việc giảm cân, nhưng ăn chay không đúng cách không dẫn đến giảm cân mà thậm chí còn ngược lại.
2. Chế độ ăn chay có thể giúp bạn giảm cân?
Nói chung, chế độ ăn chay đề cập đến một mô hình ăn kiêng không ăn thực phẩm động vật như thịt, gia cầm và hải sản. Người ăn chay thường được chia thành hai loại:
Người ăn chay lacto-ovo không ăn thịt mà ăn trứng và sữa (hoặc ăn trứng nhưng không ăn sản phẩm từ sữa, hoặc ăn sản phẩm từ sữa nhưng không ăn trứng).
Người ăn chay không ăn sản phẩm động vật nào cả.
Nhìn chung, từ góc độ dinh dưỡng, lợi ích của thực phẩm có nguồn gốc thực vật trong việc giảm cân bao gồm mật độ calo thấp và hàm lượng chất xơ cao.
Mật độ calo thấp: Giảm lượng calo nạp vào là cách duy nhất để giảm cân thành công. So với thực phẩm động vật có cùng trọng lượng, thực phẩm thực vật có hàm lượng nước cao và lượng calo thấp.
Hàm lượng chất xơ cao: Rau, trái cây, đậu và ngũ cốc nguyên hạt có nhiều chất xơ. Ăn những thực phẩm này có thể giúp bạn cảm thấy no trong một thời gian và giảm việc ăn uống không cần thiết.
Việc tuân thủ chế độ ăn chay lâu dài có thể giúp duy trì lipid má.u, lượng đường trong má.u và các chỉ số cân nặng phù hợp tốt hơn. Nói cách khác, người có cân nặng phù hợp kiên trì ăn chay sẽ vẫn gầy như mọi khi, trong khi người béo có thể không nhận được kết quả khả quan.
Trên thực tế, có rất nhiều người ăn chay vẫn thừa cân thậm chí béo phì. Nguyên nhân dẫn đến béo phì có rất nhiều, ngoài sự khác biệt về thể chất mỗi người thì chế độ ăn uống chính là chìa khóa. Việc ăn chay không đúng cách còn có thể dẫn đến tăng cân...
Ăn chay không chỉ đơn giản là rau và trái cây mà còn có nhiều loại gạo tinh chế, bột mì và đường khác nhau, như khoai tây chiên, bánh ngọt, bánh quy, nước sốt mè... Ăn như vậy trong thời gian dài dễ dẫn đến lượng đường trong má.u không ổn định và không đủ cảm giác no, dẫn đến việc thường xuyên nạp nhiều carbohydrate hơn và cuối cùng là tăng cân.
Ngoài ra, các món thuần chay có hương vị kém hơn các món thịt nên trong quá trình chế biến, người ta thường sử dụng nhiều dầu và gia vị để tăng mùi thơm và vị, vô tình sẽ tiêu hao nhiều chất béo vô hình hơn.
Cũng cần đặc biệt lưu ý, người ăn chay lâu dài dễ bị thiếu vitamin và khoáng chất. Nguồn cung cấp sắt chủ yếu là từ thức ăn động vật, mặc dù sắt cũng có trong thức ăn thực vật nhưng rất khó hấp thụ. Canxi, kẽm, vitamin B12... cũng sẽ bị thiếu hụt, vì hầu hết những chất này đều có trong thực phẩm động vật.
Người ăn chay không biết ăn chay khoa học cũng có thể dẫn đến béo phì, xơ vữa động mạch, gan nhiễm mỡ. Người ăn chay còn có khả năng miễn dịch kém do không đủ protein. Thiếu canxi cũng dễ gây loãng xương.
Nếu bạn thực sự cần giảm cân, tốt nhất bạn nên nhờ chuyên gia dinh dưỡng đán.h giá trước, sau đó điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường tập thể dục.
3. Cách ăn chay khoa học để giảm cân
Nếu bạn là người ăn chay hoàn toàn, để đảm bảo lượng protein, có thể bổ sung chế độ ăn uống của mình bằng các sản phẩm từ đậu nành như sữa đậu nành. Ngoài ra, một số loại nấm và tảo biển cũng rất giàu protein và các axit amin có lợi, đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể. Ngoài việc đảm bảo lượng protein nạp vào chúng ta còn cần ăn trái cây và rau quả tươi, giàu vitamin và khoáng chất.
Người ăn chay cũng cần tiêu thụ đủ chất béo tốt. Nên ăn một lượng nhất định các loại hạt mỗi ngày, như quả óc chó, quả phỉ, hạt thông... giàu axit béo không bão hòa đa và có hàm lượng protein tương đối cao. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ăn 20-30 gam hạt mỗi ngày đều tốt cho việc kiểm soát cân nặng.
Ngoài ra, do người ăn chay thiếu vitamin B12 và vitamin B12 chỉ có thể đến từ thực phẩm động vật nên việc bổ sung thêm vitamin B12 cho người ăn chay có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh xơ cứng động mạch.
Ngoài tác dụng tốt cho mạch má.u, vitamin B12 còn là dưỡng chất quan trọng nuôi dưỡng thần kinh, nếu thiếu có thể gây tê tay chân, rối loạn nhận thức nên cần bổ sung vitamin B12 hợp lý.
Những người ăn chay không nên chọn các loại thực phẩm chế biến mà hãy cố gắng chọn rau tươi, trái cây, rong biển và lượng hạt thích hợp. Nếu bạn thực sự cần giảm cân hoặc kiểm soát cân nặng của mình, tốt nhất nên nhờ chuyên gia dinh dưỡng đán.h giá trước, sau đó điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường tập thể dục.
Bé 3 tuổ.i ăn nhầm thuố.c giảm cân chị gái mua trên mạng B.é gá.i 3 tuổ.i phải nhập viện cấp cứu vì ngộ độc sau khi ăn 7 viên thuố.c giảm cân mà trước đó chị gái đã mua trên mạng để sử dụng Bác sĩ Nguyễn Tân Hùng, Phó trưởng Khoa Cấp cứu và Chống độc (Bệnh viện Nhi trung ương), cho biết sau khi ăn thuố.c giảm cân của chị gái, trẻ nôn...