Mỹ ‘niêm phong’ vàng Venezuela để lật đổ Tổng thống Maduro

Theo báo Washington Times ngày 13.11, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã siết lệnh trừng phạt tài chính đối với Venezuela, qua đó “niêm phong” số vàng gần 16 tấn trị giá gần 550 triệu USD mà chính quyền Venezuela gởi trong Ngân hàng Trung ương Anh.

Quân nhân chuyển vàng từ máy bay về Ngân hàng Trung ương Venezuela – Ảnh : AP

Theo tờ báo Mỹ, dù dầu mỏ là nguồn sống của chính phủ Tổng thống Nicolas Maduro, nhưng số vàng gởi bên Anh lại giữ một vai trò giúp ông Maduro đối phó cuộc khủng hoảng tiền mặt, vào lúc các lệnh trừng phạt tài chính của Mỹ đã chặn khả năng Venezuela vay tiền từ các thị trường quốc tế.

Báo Washington Times viết: “Tổng thống Maduro yêu số vàng của quốc gia đến độ ông từng vẫy những thỏi vàng ở các cuộc mít tinh. Chính phủ Mỹ ghi nhận và đã siết lệnh trừng phạt”, nhằm tăng sức ép lên chính quyền Tổng thống Maduro, với việc Tổng thống Trump ký một sắc lệnh nhằm cấm Venezuela xuất khẩu vàng, và cấm công dân Mỹ giao dịch với bất kỳ cá nhân/tổ chức nào liên quan hoạt động kinh doanh vàng từ Venezuela.

Như vậy, việc để mất số vàng nói trên sẽ là một cú đánh mạnh vào tình hình tài chính của Venezuela, đồng thời gây ra tình trạng thiếu hụt hàng hóa cơ bản từ thực phẩm đến thuốc men và phụ tùng ô tô.

Chính phủ Venezuea đang đối mặt với nền kinh tế sụp đổ, và đất nước này đang bước vào năm suy thoái thứ năm với lạm phát hàng năm được cho là hơn 400.000%. Qua đó làm gia tăng tình trạng đói nghèo, bệnh tật và buộc 2 triệu người dân nước này phải rời đất nước.

Ngày 1.11, Cố vấn An ninh Quốc gia Nhà Trắng John Bolton nói: “Chế độ Maduro dùng lĩnh vực vàng như một cơ sở tài trợ các hoạt động phi pháp, để bù vào két sắt và dung dưỡng các nhóm tội phạm”.

Các nhà quan sát người Nam Mỹ nói tính khẩn cấp trong việc ngăn chặn vàng Venezuela xuất khẩu là từ đơn vị chống tội phạm của Bộ Tài chính Mỹ. Trợ lý Bộ trưởng Marshall Billingslea phụ trách mảng chống tài trợ cho khủng bố đã tố cáo chế độ Tổng thống Venezuela chiếm đoạt tài sản của đất nước ông, xuất khẩu trái phép hơn 21 tấn vàng mà không có sự chấp thuận của Quốc hội (do phe đối lập kiểm soát).

Ông nói: “Số vàng đó đã được lén đem khỏi Venezuela, không qua thủ tục hải quan vốn cần được thực hiện để xác định chính xác đó là của nhân dân Venezuela”.

Trong nỗ lực buộc Tổng thống Maduro từ bỏ chế độ độc tài, ông Billingslea cũng nghiêm khắc cảnh cáo chế độ Maduro sẽ phải lãnh nhận những hậu quả, nếu bị phát hiện “lách” các lệnh trừng phạt của Mỹ.

Sứ quán Venezuela tại Washington từ chối bình luận về cáo buộc chính phủ Maduro lạm dụng nguồn vàng quốc gia.

Venezuela hiện có nguồn vàng dự trữ lớn thứ nhì thế giới ở Vòm Orinoco gần vùng chậu sông Amazon, và từ 150 năm qua, vàng được khai thác ở vùng bùn này.

Nhưng khi Tổng thống Hugo Chavez quốc hữu hóa ngành khai thác vàng năm 2011, việc quản lý kém khiến sản lượng chính thức năm 2016 chỉ là chưa đầy một tấn.

Vài năm gần đây, giá dầu thô giảm mạnh khiến nguồn thu từ “vàng đen” xuất khẩu của chính phủ Venezuela bị giảm theo. Ông Maduro đã lập một kế hoạch đầy tham vọng, nhằm phục hồi ngành sản xuất vàng, bằng cách cho phép quân đội Venezuela có nhiều quyền,gồm quyền đánh thuế các mỏ vàng. Caracas tuyên bố quyết định này là một “kế hoạch phát triển kinh tế thân thiện môi trường” nhằm khai thác vàng ở Vòm Orinoco.

Nhưng các nhà phân tích nói thực tế lại khác hẳn. Tổng thống Maduro tặng một món quà béo bở cho quân đội, đổi lại quân đội ủng hộ sự lãnh đạo của chế độ của ông. Các nhà phân tích còn nói hậu quả là nạn khai thác vàng bừa bãi, tàn phá môi trường nghiêm trọng, những vụ tranh giành ác liệt giữa các băng nhóm tội phạm.

Tuy nhiên, sản lượng khai thác vàng tăng lên 8,5 tấn hồi năm 2017, và dự báo năm 2018 sẽ đạt 24 tấn, theo ông Victor Cano, Bộ trưởng Mỏ Venezuela.

Thực tế này đã kích hoạt sự lo ngại nơi các quan chức theo dõi dòng vàng Venezuela chảy đến các thị trường quốc tế. Ông Geoff Ramsey, một nhà phân tích tình hình Venezua ở Vụ Mỹ – Latinh của Bộ Tài chính Mỹ nói: “Khi sản lượng dầu giảm, chính phủ Maduro ngày càng trở nên lệ thuộc nguồn vàng để có tiền mặt”.

Ông còn nói số vàng này đã được khai thác trong những điều kiện đáng ngờ, và dựa vào một đường dây rửa tiền quốc tế, để chuyển số kim loại quí này thành tiền mặt: “Đa phần số vàng được “rửa” rồi chuyển qua Colombia hoặc các nước thuộc vùng biển Carribean. Các công ty mỏ Venezuela cũng mua vàng trong những hoàn cảnh rất bí ẩn, đáng ngờ về nguồn gốc của chúng. Đó là các công ty bị tổn thất từ lệnh trừng phạt của Mỹ”.

Theo Washington Times, trong khi các nhà phân tích tranh luận, rằng liệu việc Mỹ trừng phạt và hù dọa sẽ có hậu quả chế độ Maduro sụp đổ hay không, vẫn còn một câu hỏi nhỏ này: tương lai của 16 tấn vàng mà Venezuel gởi ở Ngân hàng Trung ương Anh?

Trong hàng chục năm, chính quyền Venezuela từng trữ vàng ở các ngân hàng nước ngoài, nhằm hỗ trợ cho nguồn vàng dự trữ của Ngân hàng Trung ương Venezuela.

Nhưng dưới quyền Tổng thống Chavez (nắm quyền từ năm 1999 đến năm 2013 thì ông qua đời), chính phủ Venezuela từng ra lệnh chuyển 160 tấn vàng từ các ngân hàng ở Mỹ và châu Âu về Ngân hàng Trung ương ở thủ đô Caracas.

Tuy nhiên, khoảng 16 tấn vàng trị giá 550 triệu USD của Venezuela vẫn nằm ở Ngân hàng Trung ương Anh. Và theo một số thông tin, Tổng thống Maduro hiện lo ngại chính quyền Mỹ có thể tịch thu chúng, nếu số vàng này được chuyển đến bất kỳ nơi nào, nên ông muốn thu hồi chúng về nước.

Ngân hàng Trung ương Anh không bình luận về việc này, nhưng các nguồn tin biết chuyện của báo chí Anh nói các quan chức ngân hàng sẽ tìm cách “biết rõ” chế độ Maduro sẽ giải quyết số vàng theo hướng nào, trước khi chuyển chúng về Venezuela.

Kế hoạch này hiện gặp trở ngại vì chưa tìm được bảo hiểm cho chuyến hàng. Việc trực tiếp bán số vàng này từ Ngân hàng Nhà nước Anh cho người mua nước ngoài sẽ dễ dàng hơn so với vận chuyển về nước, nhưng bước đi này có nguy cơ vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ.

Và ngay cả khi Venezuela lấy được vàng về, các biện pháp trừng phạt mới của Mỹ có thể khiến nước này khó bán vàng để đổi lấy tiền mặt.

Nhà kinh tế học Tamara Herrera bình luận: “Nếu chính phủ Venezuela muốn tiến hành các giao dịch liên quan đến vàng, họ sẽ phải thực hiện với sự giúp đỡ từ các nước đồng minh do lệnh trừng phạt”.

Trung Trực ( theo Washington Times)