Mỹ chấm dứt sản xuất vận tải cơ quân sự C-17

Ngày 26.2 qua tại nhà máy Long Beach (California) của Boeing, chiếc máy bay vận tải quân sự khổng lồ C-17 Globemaster cuối cùng vừa lắp xong phần cánh, kết thúc cả dây chuyền sản xuất C-17 đã 25 năm qua cùng với nhà máy 72 tuổi đời đã sản sinh ra nó, với tổng cộng 279 chiếc Globemaster.

C-17 Globemaster là máy bay chở hàng chiến lược của Không lực Mỹ, có thể chở được 1 xe tăng, hoặc 134 lính hoặc 77 tấn hàng – Ảnh: Không lực Mỹ

Mặc dù việc sản xuất và xuất khẩu loại máy bay vận tải 4 động cơ này (do hãng McDonnell Douglas triển khai đầu tiên) khá thành công, được không quân Canada, Úc, UAE, Kuwait, Qatar, Ấn Độ, và NATO sử dụng, nhưng nhu cầu về chú chim sắt chở hàng khổng lồ này đã giảm theo ngân sách quốc phòng của nhiều nước trên thế giới. Thêm vào đó, loại máy bay chở hàng quá khổ trên thực tế nay có thể mua dễ dàng từ các nhà cung cấp thương mại, gồm cả nhà khai thác loại máy bay lớn như AN-124 do Liên Xô trước đây thiết kế, đồng thời việc duy trì hoạt động với chi phí cao khi sở hữu một chiếc C-17 bắt đầu trở nên lãng phí.

Khi đến với Không lực Mỹ (USAF), có thể C-17 trở thành nạn nhân từ chính sự thành công của nó. Máy bay này đã thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả đến nỗi ngày càng có nhiều chiếc không được yêu cầu khai thác hết các tính năng thay cho đội vận tải già lão của USAF. C-17 là máy bay hoàn hảo về nhiều mặt trong 15 năm cuối cuộc xung đột tại Trung Đông, với khả năng đưa hàng tải trọng lớn ra vào vùng chiến sự, ngay cả trên các đường băng ngắn chưa đạt yêu cầu, nhất là khi giá nhiên liệu tăng cao.

Thế nên, C-17 là một trong những loại máy bay đa năng nhất trong hàng tồn kho của USAF. Nhưng loại máy bay nào có thể thay thế khi chúng ngưng phục vụ?

Chiếc C-17 cuối cùng đang được gắn phần cánh tại nhà máy Boeing ở Long Beach ngày 26.2.2015 – Ảnh: Long Beach Press Telegram

Máy bay C-17 có thể chở 1 chiếc tăng hạng nặng Abrams M1A1 vào khu vực chiến sự trong một ngày – Ảnh: Không lực Mỹ

Máy bay Airbus A400M Atlas cũng có khả năng tương tự, nếu nói đến kỹ năng cất và hạ cánh trên đường băng ngắn, hẹp hoặc chưa hoàn chỉnh, nhưng nó không có khả năng nâng hàng kềnh càng mau lẹ như Globemaster. Hiện không có loại máy bay phương Tây nào có thể mang một chiếc tăng hạng nặng Abrams M1A1 vào khu vực chiến sự trong một ngày. Vài người cho rằng một đội bay hỗn hợp gồm Boeing 747-8F và A400M có thể thực hiện hầu hết nhiệm vụ của C-17, nhưng không có gì đảm bảo cho việc sản xuất lâu dài chiếc B747-8F khi phiên bản chở hành khách B747-8I còn rất ít hãng bay chấp nhận mua. Nó cũng không có bệ dốc thoải như C-17, giúp bốc xếp dễ dàng hơn khi không sẵn có cơ sở hạ tầng cần thiết.

Có lẽ việc nâng cấp chiếc AN-124 Condor bằng một động cơ phương Tây và nâng cao tính tự động hóa sẽ có thể thay thế một phần đội bay C-17 và toàn đội C-5 Galaxy. Những chiếc C-130XL hoặc A400M đang lấp đầy khoảng trống không vận chiến thuật do C-17 để lại. Loại &’giải pháp có sẵn’ này có vẻ hấp dẫn, nhưng xét đến mối quan hệ với Nga hiện nay, một chương trình như vậy có thể không khả thi trong tương lai. Mặc dù Ukraine, nơi sản xuất AN-124, có thể cung cấp các thiết kế mà không cần sự chấp thuận của Moscow.

Tuy nhiên, đó không phải là loại tình huống mà người mua muốn đối mặt khi phải chi hàng trăm triệu đô-la cho mỗi chiếc máy bay và đặt cược vào khả năng không vận chiến lược của mình trong tương lai. Chưa kể, chuyện USAF mua và vận hành một sản phẩm có nguồn gốc từ Liên Xô cũng là điều chưa có tiền lệ. Câu hỏi hóc búa này cũng là lý do khiến nhiều người kêu gọi sự trợ cấp cho dòng sản phẩm C-17 và cải tiến về thiết kế, để “giữ mạng” cho nó trong những năm tới.

Máy bay vận tải AN-124 của Nga – Ảnh: Bombardier

Máy bay vận tải quân sự Airbus A400M – Ảnh: Không quân Pháp

Vào những năm 2030, nhiều đội bay C-17 sẽ gần như kết thúc hoạt động, trong khi một phần đội C-5 sẽ vẫn bay qua năm 2040. Gần như chắc chắn &’mạng sống’ những chiếc C-17 sẽ được kéo dài, nhưng chính xác trong bao lâu thì còn phải tranh luận. Có thể chúng sẽ được thay bằng một máy bay nâng hàng mới, có khả năng tàng hình và đa nhiệm. Những ý tưởng về dòng máy bay mới như Senior Citizen/Speed Agile – một phần ít nhiều vẫn còn trong bí mật- có thể thay thế C-17.

Bất kể khả năng những máy bay tàng hình chở hàng nước ngoài hoặc loại đầy tiềm năng thời Liên Xô trước đây có thể thay thế chiếc C-17, nước Mỹ sẽ tiến bước cách mù quáng vào một thực tế khi không sản xuất mới một loại máy bay chở hàng chiến lược. Những chiếc C-17 đã là sức mạnh cho sự hiện diện mau chóng của Mỹ trên toàn cầu và có khả năng ảnh hưởng đến mọi thứ, từ viện trợ nhân đạo và các tình huống thiên tai tại vùng biển Caribê, giám sát chiến sự tại các nước trong khu vực Thái Bình Dương rộng lớn.

Ngoài ra, một trong những cơ sở sản xuất của Boeing mang tính biểu tượng của ngành hàng không nước Mỹ, nơi đã xuất xưởng hơn 15.000 máy bay phục vụ trong Thế chiến thứ II, với hơn 2.000 công nhân có tay nghề cao, cũng sẽ đóng cửa nay mai.

Theo Thanh Niên