Muốn làm nghề tốt cần kỹ năng, thái độ tốt

Đây là một trong những nội dung được đại diện các doanh nghiệp, các trường cao đẳng trao đổi sôi nổi trong tọa đàm ‘Chọn trường nghề cho lối vào đời’ do báo Tuổi Trẻ và Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ LĐ-TB&XH) tổ chức sáng 25-8.

Các khách mời tham gia buổi tọa đàm sáng 25-8 tại tòa soạn báo Tuổi Trẻ – Ảnh: NHƯ HÙNG

Giáo dục nghề nghiệp là một mảng nội dung luôn được báo Tuổi Trẻ coi trọng. Nhiều năm qua, chúng tôi đã có những giải thưởng khuyến khích, tôn vinh giáo dục nghề nghiệp. Trong tương lai, chúng tôi sẽ tiếp tục hiến kế, với mục đích hàng đầu là giúp cho các bạn học sinh thêm những con đường vào đời thú vị nhất.

Nhà báo Đỗ Văn Dũng (phó tổng biên tập báo Tuổi Trẻ)

Tại buổi hội thảo, ông Trần Thiên Long – phó chủ tịch, tổng thư ký Hiệp hội Các doanh nghiệp khu công nghiệp TP.HCM – nêu ra thực tế nhiều doanh nghiệp, khu chế xuất thích tuyển lao động phổ thông hơn so với cao đẳng hay trung cấp, trừ khi vướng các quy định bắt buộc. Nguyên do là bởi không ít cơ sở sử dụng lao động phải bỏ thời gian đào tạo lại.

Mang dép lê vào khu công nghiệp

Ông Long cho biết nhà trường và doanh nghiệp cần thêm nhiều liên kết để đi đường dài với nhau. Nhà trường nên mời gọi các chuyên gia từ doanh nghiệp về trường cộng tác giảng dạy, ngược lại doanh nghiệp có thể liên kết và đặt ra những đầu bài cho các trường giải quyết.

“Có thể cộng tác và hỏi các doanh nghiệp về nhu cầu, số lượng cần đào tạo để có được tiếng nói chung. Nếu không, sinh viên ra trường không đáp ứng được nhu cầu của nhà tuyển dụng thì mất thêm nhiều thời gian đào tạo lại” – ông Long nói.

Một vấn đề khác mà ông Long đặt ra là về kỹ năng mềm. Trong đào tạo, doanh nghiệp luôn quan tâm kỹ năng mềm hơn so với các kiến thức chuyên môn.

“Chúng tôi có trao đổi với các giám đốc nhân sự của các doanh nghiệp lớn đều yêu cầu cái này. Họ cho rằng kiến thức, bằng cấp chỉ chiếm 25% quyết định lựa chọn một nhân sự, còn lại nằm ở thái độ, kỹ năng.

Chẳng hạn, đa số lao động đều nhạy bén nhưng lại không có tính cẩn thận, hay nhắm mắt tự ý bỏ qua những quy trình nên lắm lúc làm ảnh hưởng đến toàn bộ đơn hàng của doanh nghiệp. Kỹ năng làm việc nhóm của các bạn cũng còn rất yếu” – ông Long nói thêm.

Tương tự, ông Lại Văn Sơn – giám đốc Công ty TNHH FujiTech – kể một trường hợp, các bạn trẻ theo học tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp mà ông có dịp cộng tác được ông hướng dẫn rất kỹ về tác phong công nghiệp.

Khi xuống công trình, các bạn làm về điện phải mang giày, có bảo hộ, vừa ra dáng chuyên nghiệp, vừa đảm bảo an toàn cho bản thân.

Nhắc nhở rất kỹ là thế nhưng vẫn có những nhóm học viên khi đến các khu công nghiệp thực tập lại đi… dép lê. Lúc bị đơn vị nhắc nhở thì lấy lý do không có điều kiện chuẩn bị giày.

Bản thân ông Sơn cũng là người xuất thân từ trường nghề, theo học hệ 9 . Nhờ tự mày mò và chịu khó làm lụng, ông Sơn giờ đã trở thành giám đốc của FujiTech – công ty chuyên lắp đặt và bảo trì thang máy.

“Khi đó kinh tế gia đình không cho phép nên tôi chọn con đường học điện để sớm có việc làm phụ giúp gia đình” – ông Sơn nói. Có kinh nghiệm bước từ một người thợ lên giám đốc, ông Sơn chia sẻ các bạn trẻ cần cần cù và chắt chiu từng cơ hội có được.

Cần thời gian thay đổi

Trước những “đặt hàng” từ phía các doanh nghiệp tại buổi tọa đàm, ThS Trương Quang Trung – phó hiệu trưởng Trường CĐ Cao Thắng (TP.HCM) – đồng tình thái độ, kỹ năng hay tác phong công nghiệp là rất cần thiết với các học sinh, sinh viên mới tốt nghiệp.

Hiện nay, trường không có một môn học hẳn hoi mang tên “kỹ năng mềm”, nhưng thầy cô thường lồng ghép các bài học quan trọng về kỹ năng trong các đồ án, dự án của sinh viên.

Ngoài ra, trường thường lưu ý các bạn về tác phong sạch sẽ, trước hết phải luôn làm không gian xung quanh mình sạch, gọn gàng. Hay trước mỗi đợt thực tập, thầy cô thường dặn dò các bạn rất kỹ về kỹ năng tưởng chừng đơn giản nhưng nhiều bạn thường mắc lỗi: cách gọi và nghe điện thoại.

“Chúng tôi dạy các em khi gọi điện đến các sếp hay đối tác cần xưng tên trước, sau cần hỏi xem đầu dây bên kia có tiện nghe máy hay không. Những chuyện đó dù nhỏ nhưng sẽ gây ấn tượng với các doanh nghiệp” – ông Trung nói.

Tuy nhiên, ông Trung cũng thừa nhận để tạo được tác phong công nghiệp cần có thời gian, không phải chỉ với sinh viên mà còn ngay ở các thầy cô.

Chẳng hạn trước đây, hẹn dạy hay họp vào lúc 8 giờ thì 8 giờ mới có mặt. “Như thế là xem như trễ, phải có mặt sớm hơn. Chúng tôi đưa ra nhiều quy định và thường xuyên nhắc nhở. Thú thật sau 2 năm các thầy cô mới quen dần với tác phong này” – ông Trung nói.

ThS Nguyễn Đăng Lý – hiệu trưởng Trường CĐ Quốc tế TP.HCM – cũng cho biết trường ông không có môn kỹ năng mềm mà lồng vào từng học phần. Để mang tính thực tiễn, trường khuyến khích các khoa liên kết với lãnh đạo, chuyên gia từ các doanh nghiệp tham gia hỗ trợ giảng dạy.

“Một số khoa trong trường đã lập ra các câu lạc bộ doanh nhân đồng hành, trực thuộc các khoa. Câu lạc bộ này giúp phản biện chương trình dạy học hay hỗ trợ khoa trong việc tìm quỹ học bổng hoặc việc làm đầu ra” – ông Lý nói.

Vai trò của giáo viên chủ nhiệm

ThS Ngô Thị Quỳnh Xuân – hiệu trưởng Trường CĐ nghề Du lịch Sài Gòn – cho rằng việc định hướng ngành nghề cho các em không nên đợi đến cấp III mà có thể bắt đầu từ cấp II thông qua nhiều hoạt động giúp bạn trẻ trải nghiệm.

Bà Xuân cho biết một thực tế hiện nay là nhiều giáo viên cũng không rõ về hệ thống giáo dục nghề nghiệp. Khi giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn học sinh làm hồ sơ xét tuyển, thường chỉ hướng dẫn hồ sơ cho các trường đại học mà bỏ qua các trường nghề.