Muối và sự sống

Trong cơ thể, muối ăn sẽ kiểm soát lượng nước và duy trì sự cân bằng dịch giữa các tế bào và dịch cơ thể. Muối cũng tham gia vào các hoạt động của cơ, muối cũng là thành phần chính của huyết tương và các dịch tiêu hóa.

Thừa hay thiếu muối đều nguy hiểm

Cơ thể chúng ta được cấu tạo từ những tế bào. Trong cơ thể người trưởng thành có khoảng 200 ngàn tỷ tế bào. Trên mỗi tế bào có một dòng điện cực nhỏ với cường độ -70mV chạy qua. Dòng điện này được hình thành và duy trì nhờ sự góp mặt của các ion. Trên bề mặt tế bào có những cái “bơm” để bơm các ion dương hoặc âm ra hoặc vào thành tế bào sao cho tế bào luôn duy trì điện thế -70mV. Muối ăn là sự kết hợp của ion dương sodium (Na ) và ion âm chloride (Cl-). Do tế bào tích điện âm nên đã thu hút các ion dương tức Na , riêng ion âm Cl- do “cùng hệ” nên bị thải ra ngoài theo nước tiểu. Tới đây, chúng ta hiểu rằng nếu không có muối, tế bào không duy trì điện thế -70mV.

Thế nhưng, nếu ăn quá nhiều muối, cơ thể sẽ bị tích tụ nước và tổng thể tích dịch của cơ thể sẽ gia tăng một cách đáng kể. Các nhà khoa học tin rằng đây là một trong những nguyên nhân gây cao huyết áp với hậu quả cuối cùng là bị các bệnh tim mạch, đột quỵ… Hơn nữa, với một thể tích lớn của dịch cơ thể cứ “lảng vảng” xung quanh não, lâu dần, các mạch máu não cũng bị “xuống cấp”. Nếu lượng dịch dư thừa của cơ thể “lai vãng” đến tim không chóng thì chày cũng sẽ dẫn đến các bệnh mạch vành. Người lớn có khả năng “hóa giải” một phần nào lượng muối thặng dư nhờ thận trong khi trẻ sơ sinh quả thận chưa được phát triển hoàn chỉnh nên không thể đào thải lượng muối ăn dư thừa. Nếu trẻ em dưới 4 tháng tuổi, lượng muối thặng dư sẽ tích lũy trong cơ thể gây nên các chứng bệnh về thận, gan, tổn thương não và trong một vài trường hợp có thể tử vong.

Một khi lượng muối bị thặng dư, nó sẽ đi vào dịch cơ thể trong đó có máu. Khi lượng muối trong máu quá cao, nước trong tế bào phải được huy động vào máu nhằm mục đích pha loãng muối. Tế bào mất dần nước nên đòi hỏi phải được cung cấp nước. Điều này cũng giải thích tại sao ăn mặn thì khát nước.

Ăn uống quá mặn lâu ngày sẽ làm hư hỏng tế bào, làm tế bào suy giảm chức năng, bệnh tiểu đường sẽ không mời mà đến. Để đơn giản, ta hình dung trên tế bào có những “lỗ khóa” và chỉ có đúng “chìa khóa” mới có thể mở nhứng khóa này, nhờ đó đưa chất dinh dưỡng vào nuôi tế bào. Nếu ăn quá nhiều muối, những “lỗ khóa” trên màng tế bào không còn như xưa nữa, nên chìa khóa không thể đút vào. Khi chúng ta ăn, thức ăn rồi sẽ phân hủy thành các phân tử đường, các phân tử đường này là nguồn năng lượng nuôi sống tế bào. Những phân tử đường này muốn vào trong tế bào thì phải nhờ insulin làm “chìa khóa”, rủi thay, do ăn mặn quá nhiều, “lỗ khóa” bị biến dạng nên “chìa khóa” insulin mở không ra. Đến nước này thì “cám treo mà heo nhịn đói”, cơ thể vẫn có đường nhưng tế bào vẫn bị đói, lượng đường trong máu không được hấp thu vào tế bào. Hậu quả là chúng ta sẽ bị “dính” bệnh tiểu đường.

Người bị thiếu muối có mức độ nguy hiểm cũng không thua gì dư muối. Thiếu muối sẽ gây ra sự xáo trộn cơ thể. Triệu chứng thấy rõ nhất là co bắp thịt, đau cơ, uể oải, buồn nôn… Thiếu muối cơ thể thường xảy ra với những người tiết nhiều mồ hôi hoặc tập thể thao nặng, lao động chân tay nặng nhọc hoặc những người sống ở những vùng khí hậu không thích nghi (người da trắng sống ở vùng nhiệt đới chẵng hạn). Trong những trường hợp này, cần phải bổ sung thêm muối ăn để bù lại lượng muối bị mất theo mồ hôi.

Ăn bao nhiêu muối?

Không muối cũng mệt mà nhiều muối cũng khổ. Vậy thì “biết mấy cho vừa”? Các nhà y học và dinh dưỡng học đề nghị một người lớn mỗi ngày chỉ nên khoảng 6g muối ăn. Tuy nhiên, đa số chúng ta vẫn đưa vào cơ thể trung bình 9 – 10g mỗi ngày. Các chuyên gia cho rằng nếu giảm lượng muối xuống 6g mỗi ngày chúng ta sẽ có thể ngăn chặn 70.000 ca đột quỵ và nhồi máu cơ tim mỗi năm.

Những thức ăn chế biến sẵn chiếm tới 75% tổng lượng muối trung bình cơ thể cần mỗi ngày. Những loại thức ăn có sẵn trong một số loại thực phẩm thiên nhiên như cá, trứng. Các chuyên gia cũng khuyên rằng chúng ta nên ăn nhiều rau cải và trái cây, trong những thực phẩm này có chứa kali (potassium) vốn có thể cân bằng những tác động của muối ăn lên cơ thể.

Theo PNVN