Mua theo giá thị trường có xử lý được nợ xấu?

Thống đốc NHNN thể hiện quyết tâm giảm nợ xấu trong hệ thống tín dụng bằng việc phê duyệt và triển khai phương án mua nợ xấu theo giá thị trường.

Tính tới cuối năm 2015, tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống ngân hàng đã giảm về dưới 3%, còn 2,5%. Song, trên thực tế, quá trình xử lý nợ xấu còn khá chậm chạp. Chính vì vậy, vừa qua, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng thể hiện quyết tâm giảm nợ xấu trong hệ thống tín dụng thông qua việc phê duyệt và triển khai phương án mua nợ xấu theo giá thị trường. Đây được cho là động thái gỡ khó cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam.

Thống đốc NHNN thể hiện quyết tâm giảm nợ xấu trong hệ thống tín dụng. (Ảnh minh họa: Internet)

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, các giải pháp xử lý nợ xấu đã phát huy tác dụng (đặc biệt là thông qua Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam – VAMC) góp phần quan trọng nâng cao chất lượng tín dụng và giảm tỷ lệ nợ xấu so với tổng dư nợ.

Đến hết năm 2015, nợ xấu toàn hệ thống đã được đưa về mức 2,5%, hoàn thành mục tiêu đề ra giảm nợ xấu về dưới 3%. Mặc dù diễn biến nợ xấu đang trong xu hướng giảm tích cực, nhưng về bản chất, VAMC trở thành “nhà kho” để lưu giữ các khoản nợ này. Số nợ chỉ chuyển từ sổ sách của các tổ chức tín dụng sang sổ sách của VAMC.

Trong giai đoạn 2013-2015, VAMC đã “thu gom” được 245 nghìn tỷ đồng nợ xấu từ hơn 40 tổ chức tín dụng. Và đến nay, mới có hơn 22,78 nghìn tỷ đồng trong “tổng kho” nợ xấu “hồi sinh”, còn hơn 90% các khoản nợ vẫn đang yên vị trong “kho nợ xấu” của VAMC.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam VAMC cho biết, mua nợ xấu theo giá thị trường thì Nghị định 34 sửa đổi, bổ sung đã cho phép VAMC được phát hành trái phiếu để mua nợ xấu theo giá thị trường. Đây là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của VAMC trong thời gian tới.

Tuy nhiên, theo ông Hùng, để triển khai mua nợ xấu ra thị trường còn rất nhiều những vấn đề kèm theo liên quan đến tính pháp lý, xử lý như thế nào những khoản nợ xấu dưới giá ra làm sao và bên cạnh đó phải có thị trường mua bán nợ. Hiện nay trên thị trường chỉ có mỗi DATC, VAMC và các tổ chức tín dụng, như vậy người tham gia vào mua bán nợ cũng không có nhiều ngoài các tổ chức tín dụng, vì vậy nên việc xử lý, bán lại các khoản nợ đó rất khó khăn.

Việc Ngân hàng Nhà nước vừa ban hành Quyết định 618 về việc xây dựng và triển khai hương án mua nợ xấu theo giá trị thị trường, được các chuyên gia ngân hàng đánh giá là có khả năng tạo nên đột phá trong tiến trình xử lý nợ xấu so với cách mua bán nợ cũ.

Theo ông Trương Thanh Đức, Ban Pháp chế, Hiệp hội Ngân hàng, điểm mấu chốt để thực hiện được điều này là khả năng thu hồi nợ từ việc thanh lý tài sản. VAMC sẽ phải thẩm định giá tài sản đảm bảo, từ đó, đàm phán với ngân hàng một giá mua thỏa thuận. Với cách mua bán này, ngân hàng sẽ bán đứt món nợ cho VAMC, sau đó, VAMC có thể thanh lý tài sản để thu hồi số tiền đã bỏ ra hay tiếp tục bán món nợ này cho nhà đầu tư mới. VAMC cũng có thể giúp con nợ phục hồi khả năng tài chính qua việc chuyển đổi món nợ này thành cổ phần hay tái cơ cấu.

Ông Trương Thanh Đức cho rằng: “Nếu thực hiện được việc này thì sẽ giải quyết được thực chất khoản nào mua được bao nhiêu, khoản nào bán được bao nhiêu thì mới xử lý được thật. Quan trọng nhất là phải tạo ra được thị trường, phải tạo điều kiện thông thoáng để cho tất cả các thành phần kinh tế, các nhà đầu tư sẵn sàng tích cực tham gia vào. Còn theo dự thảo bây giờ đưa ra vốn pháp định, các tiêu chuẩn rất cao như là 10 tỷ, 100 tỷ, 1000 tỷ mới được tham gia việc mua bán nợ thì tôi nghĩ rằng gần như không ai dám làm việc đấy ngoài cơ quan mua bán nợ chuyên trách của nhà nước.”

Quyết định 618 cho phép VAMC được phối hợp với các nhà đầu tư nước ngoài để thu hút nguồn vốn và kinh nghiệm định giá, xử lý các khoản nợ xấu mua theo giá thị trường. Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng, nhà đầu tư nước ngoài có mặn mà với điểm “đột phá” này hay không lại là chuyện khác, nếu họ vẫn thấy chưa có thị trường mua bán nợ minh bạch và hiệu quả ở Việt Nam để cho các khoản nợ mua về có thể bán ra dễ dàng và có lãi.

Ông Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế – Tài chính cho rằng, với cơ chế mới, thỏa thuận mua bán nợ xấu có thể sẽ nhiều hơn, nhưng với mức giá thấp hơn, chiết khấu cao hơn, mua bán theo thị trường hơn thì cũng có thể sẽ nhiều ngân hàng không muốn bán, trong khi người mua không muốn mua do rủi ro phải bỏ ra vốn thật.

Về lý thuyết, ông Độ phân tích: “Khi cho mua nợ xấu theo cơ chế thị trường sẽ giúp cho tăng khả năng mua bán nợ xấu, giải quyết nợ xấu. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều vật cản, thứ nhất là vấn đề pháp lý, có rất nhiều tài sản rất khó có thể thanh lý, chuyển đổi sở hữu. Một điểm nữa là việc xác định giá cả của khoản nợ xấu đó cũng không dễ dàng, bởi vì nếu mua bán theo giá thị trường thì về mặt lý thuyết hoàn toàn có thể xảy ra trường hợp mua với giá tương đối cao nhưng sau đó lại không bán được với giá như thế.”

Kinh nghiệm ở các quốc gia cho thấy xử lý nợ xấu luôn là công việc không dễ dàng. Ngay cả những nước có nền kinh tế phát triển, có thị trường tài chính năng động, hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, minh bạch việc xử lý nợ xấu cũng rất khó khăn. Đối với Việt Nam, việc xử lý nợ xấu chắc chắn sẽ khó khăn hơn khi mọi điều kiện cơ bản để xử lý nợ xấu vẫn còn nhiều hạn chế.

Do đó, dù việc mua bán nợ xấu ở Việt Nam khá hấp dẫn nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư nước ngoài, nhưng các chuyên gia cho rằng, sẽ cần một bước tiến dài trong hành lang pháp lý để thực sự xây dựng được một sàn giao dịch cho phép mua, bán nợ; tư vấn, môi giới mua, bán nợ, để hướng tới một thị trường mua bán nợ xấu công khai và minh bạch.

Theo VOV