Một giờ học Tiếng Việt cùng học sinh lớp 1
Trước ý kiến chương trình, SGK mới thiết kế bài học nặng, quá sức học sinh, phóng viên xin dự giờ một tiết học của học sinh lớp 1D, Trường Tiểu học Nguyễn Du (Hà Nội).
Hai học sinh lớp 1D Trường Tiểu học Nguyễn Du (Hà Nội) đọc từ trong giờ học
Đầu giờ học, cô giáo giới thiệu trên màn hình máy chiếu tranh vẽ và đố học sinh: Đây là cây gì, con gì? Nhìn vào tranh, học sinh hào hứng trả lời: cây thị, gà trống, con nai. Sau đó, cô giáo giới thiệu bài học về các từ “nai”, “gà gáy”, “cây thị”. Trong vòng 15 phút, giáo viên giới thiệu xong cách ghép âm, vần, đọc mẫu và mời học sinh đứng lên đọc. Đa số học sinh trong lớp đọc được từ vừa ghép; có em đọc to, rõ ràng, trôi chảy, nhưng cũng có em phải vừa đánh vần vừa đọc.
Cuối giờ, cô giáo giới thiệu bài đọc ứng dụng từ vừa học với khoảng 4 câu có tên “Nai nhỏ”. Ngay khi cô giáo dứt lời đọc mẫu, nhiều học sinh giơ tay xung phong đọc bài. Cô gọi lần lượt từng em, sau đó luyện cho từng tổ và cả lớp đọc bài ứng dụng. Giờ học kết thúc.
Cô Bùi Diễm Hương, một trong những giáo viên cốt cán của trường, cho biết, trong lớp có học sinh nhanh nhẹn nắm bắt được bài ngay, nhưng cũng có em rụt rè, chậm hơn. Mỗi ngày học 2 tiết Tiếng Việt, trong đó tiết 1 học sinh nhận biết âm, vần, ghép từ. Tiết 2 học sinh đọc kỹ bài đọc ứng dụng, trả lời các câu hỏi và luyện viết.
Buổi chiều, với những em còn chậm, cô giáo cho luyện tập tiếp, vì thế đa số học sinh nắm bài ngay trên lớp, cô không giao bài tập về nhà. Theo cô Hương, mục tiêu của chương trình mới vẫn là học sinh đọc thông, viết thạo nên học sinh không cần phải đi học trước. Việc tác giả sách cho thêm các bài đọc ứng dụng giúp học sinh củng cố từ vừa học, giáo viên không phải soạn thêm các bài đọc ở ngoài.
Trong khi đó, cô Đào Thu Thủy, giáo viên chủ nhiệm lớp 1G, Trường Tiểu học Tràng An (Hà Nội), cho biết, năm đầu tiên thực hiện SGK mới, cô trò có gặp khó khăn do chương trình Tiếng Việt có tốc độ nhanh hơn chương trình cũ, được tăng thời lượng từ 10 lên 12 tiết. Tuy nhiên, chương trình được thiết kế theo hướng mở, trao quyền cho giáo viên chủ động, linh hoạt kế hoạch dạy học phù hợp, nên giáo viên tự tin, không bị áp lực. Tiết hướng dẫn học dành nhiều thời gian cho học sinh học Tiếng Việt, không giao bài tập về nhà.
Video đang HOT
“Mục tiêu vẫn là đọc thông, viết thạo. Thời lượng bài tăng lên… Tôi tin các em sẽ vận dụng được thôi, nhưng giáo viên phải không ngừng nỗ lực, sinh hoạt chuyên môn, sáng tạo và kết hợp chặt chẽ với phụ huynh để nắm bắt thông tin trên lớp con đang học gì để hỗ trợ”, cô Thủy nói.
Giáo viên có quyền chủ động
Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Du, bà Bùi Thị Diệu Ngọc, nói rằng, chương trình, SGK mới có phương pháp học rõ nét, gồm 4 phần: khởi động, khám phá, luyện tập và vận dụng. Để thuận lợi cho giáo viên dạy học, trước khi triển khai, trường biên soạn tư liệu, kế hoạch dạy học hằng tuần khớp với chương trình giáo dục phổ thông 2018 và yêu cầu cần đạt trong sách giáo viên của bộ sách. “Việc sắp xếp từng tuần như vậy sẽ nhìn rõ mỗi tuần đạt mục tiêu gì, tích hợp liên môn ra sao. Bám sát yêu cầu cần đạt của chương trình sẽ tránh được hiểu nhầm quá tải như dư luận hiện nay”, bà Ngọc nói.
“Kinh nghiệm để dạy tốt là giáo viên phải sinh hoạt chuyên môn hằng tuần, nghiên cứu kỹ năng lực học sinh để có cách dạy hiệu quả nhất. Chưa kể, giáo viên phải nắm vững quan điểm SGK chỉ là ngữ liệu còn chương trình mới là pháp lệnh. Khi triển khai, giáo viên có thể thay đổi ngữ liệu phù hợp với học sinh. Đó là quyền chủ động của giáo viên và cũng là cái mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018″, bà Ngọc nói.
Bà Trần Thị Bích Liên, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tràng An, bày tỏ, ở chương trình cũ, phải hết học kỳ I, học sinh mới học xong phần âm, nhưng với chương trình mới, hết tháng 9, học sinh đã hoàn thành phần này. Vì thế, khi nhìn vào sách, có cảm giác chương trình nặng hơn, nhưng thời lượng Tiếng Việt đã được tăng lên, Toán giảm xuống.
Trước đây, vài tuần một lần trường mới tổ chức sinh hoạt chuyên môn, nhưng từ khi thực hiện chương trình mới, giáo viên lớp 1 được yêu cầu sinh hoạt chuyên môn hằng ngày để trao đổi thẳng thắn. Đến thời điểm này, giáo viên tự tin, nhà trường cũng không yêu cầu đánh đồng tất cả học sinh phải đạt một năng lực nhất định mà cá thể hóa từng em, bà Liên cho biết.
Ở chương trình cũ, phải hết học kỳ I, học sinh lớp 1 mới học xong phần âm. Nhưng với chương trình mới, hết tháng 9, học sinh đã hoàn thành phần này, bà Trần Thị Bích Liên, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tràng An, nói.
Cái dở của Tiếng Việt 1 Cánh Diều là lạm dụng ngụ ngôn
Đổi mới thì không thể không gặp những thách thức, khó khăn ban đầu nhưng không thể vì thế mà kết luận chương trình nặng, vị chuyên gia đề nghị giấu tên, chia sẻ.
Năm học 2020-2021 là năm đầu tiên triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018 tại bậc tiểu học đối với lớp 1. Năm nay học sinh lớp 1 học sách giáo khoa mới do Hội đồng giáo dục của mỗi trường lựa chọn trong số những bộ sách được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt thay vì chỉ có một bộ sách như trước đây.
Chương trình mới cho phép các trường chọn lựa các bộ sách gồm Chân trời sáng tạo, Cánh diều, Cùng học để phát triển năng lực, Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục, Kết nối tri thức với cuộc sống.
Sau một tháng triển khai chương trình, hiện nay trên nhiều diễn đàn, các bậc phụ huynh bày tỏ lo lắng về cách dạy và học của học sinh lớp 1 trong đó có những ý kiến cho rằng hiện nay chương trình lớp 1 nặng.
Về luồng ý kiến này, chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, một chuyên gia từng công tác tại Viện khoa học giáo dục Việt Nam đề nghị không nêu tên, cho biết:
"Thấy khó học một chút lại đổ cho chương trình nặng là không đúng.
Bởi lẽ, trong học tập không chỉ có chương trình, sách giáo khoa mà khi thầy dạy không ra gì khiến trò học không ra gì thì mới sinh ra nặng nề bởi lẽ sách giáo khoa cũ đã tồn tại 20 năm nên giáo viên quen với cách dạy cũ. Hơn nữa, phụ huynh muốn con học thật nhanh, thật giỏi sẽ rất áp lực đối với trẻ.
Chính vì vậy khi thay đổi cách dạy, đổi mới phương pháp thì người thầy không thể không gặp những thách thức, khó khăn ban đầu nhưng không thể vì thế mà kết luận chương trình nặng là không ổn".
Thậm chí vị này còn gợi lại, cuốn sách giáo khoa Tiếng Việt 1 được đưa vào giảng dạy đại trà từ năm học 2002 - 2003 đã tạo ra một cuộc tranh cãi nảy lửa của các nhà khoa học, các nhà giáo và đông đảo phụ huynh bởi cho dạy chữ e trước chữ a, đã làm xáo trộn toàn bộ trật tự bảng mẫu tự chữ cái La-tinh của chữ quốc ngữ truyền thống.
Tuy nhiên, kể từ đó đến hết năm học 2019-2020 thì thầy vẫn dạy, trò vẫn học vẫn học bình thường và rất ổn.
Ảnh minh họa: Thùy Linh
Nghiên cứu kỹ chương trình giáo dục phổ thông 2018 và cũng từng là tác giả viết sách giáo khoa tiếng Việt, một chuyên gia (đề nghị không nêu tên) nhận thấy:
"Đây là lần đầu tiên Việt Nam có một Chương trình tổng thể và Chương trình môn học có hệ thống và bắt đầu tương thích với các Common Core Standard của các quốc gia trong khu vực và thế giới. Trong khi chương trình môn Tiếng Việt đi đúng các giai đoạn phát triển của trẻ và chỉ nhích hơn so với tiến độ bố trí âm/vần của phần Học vần trong sách cũ một chút do đó nói chương trình nặng là không đúng".
Theo vị này, cách thể hiện chương trình trong sách giáo khoa mới là vấn đề đáng thảo luận bởi lẽ khi đưa vào sách giáo khoa đòi hỏi phải cực kì chuẩn mực, phải cân đối các yếu tố: nội dung dạy học (ngôn ngữ tiếng Việt, các đề tài, thể loại), mục tiêu dạy học (kĩ năng đọc, viết, nói, nghe), mục tiêu giáo dục: giáo dục đạo đức, thẩm mỹ...
Nói về "sạn" của sách tiếng Việt của bộ sách Cánh Diều, vị này cho rằng: "Cái dở của ngữ liệu là nếu sách có quá nhiều ngụ ngôn về loài vật, điều này mới nhìn thì có vẻ thú vị nhưng nhiều sẽ loạn và khi đó không cân đối các thể loại văn bản: thơ, truyện, văn bản thông tin, văn bản khoa học (thường thức, ngắn gọn thôi), giao tiếp hằng ngày và không đa dạng hóa được các đề tài, chủ đề.
Bởi lẽ ngụ ngôn nó chỉ có tập trung vào được một số vấn đề và trong đó có bài học nhưng là những bài học liên quan nhiều đến người lớn hơn là trẻ con. Ngụ ngôn luôn có tính răn dạy nhưng ngôn ngữ của nó không thể chuẩn mực được, không những thế lại bị gò theo âm/ vần thành ra rất lủng củng".
Dù có nhiều ý kiến khác nhau về độ "nặng, nhẹ" của chương trình lớp 1 nhưng theo lãnh đạo nhiều trường, muốn có một khởi đầu tốt với học sinh thì giáo viên lẫn phụ huynh phải rất bình tĩnh bởi lẽ năm học 2020-2021 có nhiều điểm đặc biệt so với năm học trước.
Bởi đây là năm đầu tiên áp dụng thay sách giáo khoa mới đối với lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Hơn nữa, trước khi bước vào lớp 1 trẻ có thời gian dài ở nhà nghỉ phòng dịch Covid-19 nên phần nào ảnh hưởng đến sự chuẩn bị cho năm học mới. Đặc biệt, có thể nhiều phụ huynh đã quen việc kèm con học ở nhà với sách giáo khoa cũ nên nay lại "bỡ ngỡ" với sách giáo khoa mới.
'Hội đồng thẩm định từng khuyến cáo về sách Tiếng Việt 1' GS Mai Ngọc Chừ khẳng định sách Tiếng Việt lớp 1, bộ Cánh diều, có những "hạt sạn". Hội đồng thẩm định từng đưa ra khuyến cáo nhưng nhóm tác giả quyết không sửa. Trao đổi với Zing tối 12/10, GS Mai Ngọc Chừ, Phó chủ tịch Hội đồng thẩm định sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1, nói ông hiểu sự lo...