Mặt trời bắt đầu chu kỳ mới
Các chuyên gia từ Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) và Cơ quan Khí tượng Mỹ (NOAA) đã nhất trí đánh dấu tháng 12 năm 2019 là thời điểm bắt đầu một chu kỳ hoạt động mới của Mặt trời. Vì cần nhiều thời gian để tính toán và xác nhận điều này nên thông tin trên mới được công bố vào hôm qua, 16/9.
Các chu kỳ hoạt động của Mặt trời được nhà thiên văn học Thụy Sĩ Rudolf Wolf phát hiện vào năm 1843. Ông cho rằng thời gian hoạt động kéo dài khoảng 11 năm và lần ngược lại theo lịch sử đến năm 1749. Các nhà thiên văn coi thời điểm đó là năm bắt đầu của chu kỳ số 1. Giờ đây, theo các chuyên gia, chu kỳ thứ 25 đã bắt đầu.
Chu kỳ Mặt trời là thuật ngữ chỉ sự thay đổi định kỳ về số lượng các vết đen trên bề mặt Mặt trời. Trong đó, khoảng thời gian ngôi sao tĩnh lặng nhất, tức là có ít vết đen nhất, được gọi là giai đoạn cực tiểu và ngược lại, giai đoạn cực đại chỉ thời kỳ Mặt trời hoạt động mạnh nhất, tức có nhiều vết đen nhất.
Chu kỳ 25 được dự đoán là rất giống với chu kỳ trước. Theo đó, nó sẽ kéo dài 11 năm và đạt cực đại vào tháng 7/2025. Mặt trời khi đó có thể xảy ra hiện tượng chói sáng và xuất hiện các vụ phun trào của bão Mặt trời.
Vết đen của Mặt trời là dấu hiệu khởi đầu cho các vụ nổ và sự kiện giải phóng ánh sáng, vật chất và năng lượng vào không gian. Trong hơn một năm rưỡi qua, ngôi sao của chúng ta đã trải qua một thời kỳ yên ắng với hầu như không có vết đen nào trên bề mặt.
Việc hiểu rõ chu kỳ hoạt động của Mặt trời sẽ giúp các nhà khoa học dự đoán thời tiết không gian cũng như tác động của nó đến hệ thống lưới điện, hàng không, GPS, tên lửa, vệ tinh và phi hành gia trong không gian, qua đó có sự chuẩn bị tốt nhất để giảm thiểu thiệt hại.
Mặt Trời đang nguội đi nhanh chóng
Liệu hiện tượng này có tạo nên một 'Kỷ băng hà mini' trên Trái Đất?
Mặt Trời là ngôi sao ở trung tâm Hệ Mặt Trời giúp các hành tinh quay quanh quỹ đạo, cung cấp ánh sáng và nhiệt độ phù hợp cho sự sống của Trái Đất.
Nếu bạn chưa biết, Mặt Trời cũng trải qua nhiều chu kỳ, chúng ngày càng dễ đoán theo thời gian. Hiện tại, Mặt Trời đang trong giai đoạn ít hoạt động hơn, gọi là giai đoạn cực tiểu (solar minimum).
Trong giai đoạn cực tiểu của Mặt Trời, những vết đen xuất hiện ít hơn và ngược lại. Ảnh: NASA.
Mặt Trời thường trải qua giai đoạn 11 năm hoạt động mạnh mẽ (giai đoạn cực đại, solar maximum), sau đó là thời kỳ hoạt động ít hơn. Trong giai đoạn cực đại, Mặt Trời xuất hiện nhiều vết đen (sunspot) và giải phóng nhiều năng lượng hơn. Còn trong giai đoạn cực tiểu, Mặt Trời hoạt động một cách "yên bình" hơn, xuất hiện ít vết đen và giải phóng ít năng lượng hơn.
Trong vài thập kỷ tới, các nhà khoa học dự đoán Mặt Trời sẽ rơi vào giai đoạn "cực tiểu lớn" (grand solar minimum). Lần cuối cùng giai đoạn này xảy ra là những năm 1650-1715, trong thời "Kỷ băng hà mini" ở Bắc bán cầu. Theo tài liệu của Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA), đó là giai đoạn khi Mặt Trời lạnh hơn nhờ bụi khí từ núi lửa và những vết đen ít hơn.
Tuy nhiên, giai đoạn cực tiểu lớn này sẽ không tạo ra một "Kỷ băng hà mini" hay giúp Trái Đất lạnh hơn, phần lớn đến từ tác động của biến đổi khí hậu:
"Sự nóng lên toàn cầu gây ra bởi khí thải nhà kính thông qua sử dụng nhiên liệu hóa thạch của con người lớn gấp 6 lần so với thay đổi gây ra bởi giai đoạn cực tiểu kéo dài hàng thập kỷ của Mặt Trời".
"Ngay cả khi giai đoạn cực tiểu lớn kéo dài một thế kỷ, nhiệt độ toàn cầu vẫn sẽ nóng lên. Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến nhiệt độ Trái Đất bên cạnh bức xạ Mặt Trời, quan trọng nhất vẫn là khí thải nhà kính mà nguyên nhân đến từ chính con người", NASA cho biết.
Giai đoạn cực tiểu lớn của Mặt Trời sẽ không ảnh hưởng đáng kể đến nhiệt độ Trái Đất. Ảnh: NASA.
Các nhà khoa học đã biết rằng giai đoạn cực tiểu này sẽ đến vì đó là hoạt động thường xuyên của chu kỳ Mặt Trời. Những vết đen Mặt Trời đã đạt đỉnh vào năm 2014 và giảm dần từ năm 2019.
Mặt Trời cũng đóng vai trò làm biến đổi thời tiết không gian, truyền các hạt vật chất và tia vũ trụ (cosmic ray) qua Hệ Mặt Trời. Các vết đen Mặt Trời xảy ra do biến đổi từ trường mạnh sẽ giải phóng các tia sáng Mặt Trời (solar flare), có thể truyền tia X và tia cực tím đến Trái Đất.
Ngay cả trong giai đoạn yên bình nhất, Mặt Trời vẫn có thể hoạt động theo nhiều cách. Các vành nhật hoa (coronal hole) - vành ánh sáng phát ra từ không gian xung quanh Mặt Trời, vẫn phát ra bão Mặt Trời ảnh hưởng đến các hệ thống vệ tinh GPS mà chúng ta sử dụng mỗi ngày.
"Những vành nhật hoa này xuất hiện trong suốt chu kỳ Mặt Trời, nhưng trong giai đoạn cực tiểu, chúng sẽ tồn tại trong thời gian dài (6 tháng trở lên)", Dean Pesnell, nhà khoa học dự án thuộc Đài quan sát động lực Mặt Trời, Trung tâm du hành vũ trụ Goddard của NASA, cho biết vào năm 2017.
Tiếp đến, những hạt vật chất năng lượng cao (tia vũ trụ thiên hà - galactic cosmic ray) có thể tiến đến tầng khí quyển cao của Trái Đất trong chu kỳ cực tiểu của Mặt Trời. Chúng được tạo ra từ những vụ nổ trong Dải Ngân hà như siêu tân tinh.
"Trong giai đoạn cực tiểu, từ trường Mặt Trời giảm nên lớp che chắn những tia vũ trụ này cũng yếu hơn. Nó có thể đe dọa các phi hành gia thám hiểm ngoài không gian", Pesnell cho biết. NASA một lần nữa nhấn mạnh chu kỳ cực tiểu này của Mặt Trời sẽ không ảnh hưởng đáng kể đến nhiệt độ Trái Đất.
Giai đoạn cực tiểu này sẽ kết thúc chu kỳ Mặt Trời thứ 24. Giai đoạn cực đại của chu kỳ 25 dự kiến bắt đầu vào tháng 7/2025, dựa trên phòng dự báo toàn cầu của NASA và Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA).
Mặt Trời có âm thanh như thế nào? Vì âm thanh không truyền qua môi trường chân không, chúng ta không thể nghe thấy âm thanh từ Mặt Trời. Các nhà khoa học ước tính, Mặt Trời tạo ra âm thanh có độ lớn 329 decibel.
Mặt Trời bước vào chu kỳ hoạt động mới Các nhà khoa học hôm 15/9 xác nhận Mặt Trời đã bắt đầu chu kỳ hoạt động mới và có thể kéo dài 11 năm giống các chu kỳ trước. Chù kỳ Mặt Trời là thuật ngữ chỉ sự thay đổi định kỳ về số lượng các vết đen trên bề mặt Mặt Trời. Trong đó, khoảng thời gian ngôi sao tĩnh lặng...