“Mảnh đất” trù phú của báo chí

Giáo dục là một vấn đề lớn được toàn xã hội quan tâm, đây cũng là mảnh đất trù phú cho báo chí phát triển với những đề tài dù lặp lại nhiều lần, nhưng không bao giờ cũ.

Dĩ nhiên, báo chí vẫn luôn đăng tải thông tin một cách toàn diện, đa chiều mang tính xây dựng, không bám vào mặt xấu những tồn tại để “giật tít, câu like”.

Những ngày nay, dư luận đang bàn về việc thẩm định bộ sách giáo khoa của GS. Hồ Ngọc Đại. Ảnh: TL

“Mùa nào thức nấy”

Nếu đem vấn đề giáo dục so với đặc sản 3 miền, ắt cũng không kém cỏi bởi “mùa nào thức ấy”. Mùa tựu trường đến học rồi ôn thi, thi xong đến học hè, học hè xong lại tựu trường… Cái vòng luẩn quẩn ấy tưởng chừng như nhàm chán, nhưng thực ra hoàn toàn nóng hổi. Vì cùng là mùa thi, cùng mùa tựu trường nhưng vấn đề đặt ra không năm nào giống năm nào và năm nào cũng có những nét mới riêng.

Những thay đổi của ngành giáo dục khiến báo chí lại “có việc làm”, thời nào việc ấy. Dù mỗi năm hết khai giảng, rồi học và thi vẫn mới, nóng hổi các đề tài. Bởi giáo dục có những thay đổi liên tục và người làm báo phải luôn cập nhật, học hỏi để hiểu và viết cho đúng, cho tốt.

Trái với sự thay đổi của giáo dục, phóng viên viết mảng này ít khi luân chuyển sang mảng khác. Có lẽ, vấn đề giáo dục cũng như là kiến thức để đi thi THPT quốc gia. Tất cả cần có kiến thức nền tảng, không thể chỉ học lớp 12 thôi là thi đậu được.

Dù câu chuyện mỗi năm lại đến, nhưng phụ huynh và học sinh – tức độc giả chủ yếu của giáo dục thì lại khác. Và bài viết phải đáp ứng nhu cầu của công chúng, người viết bài giáo dục luôn đặt câu hỏi cho mình là viết cái gì? Viết cho ai và viết như thế nào? Hẳn nhờ đó, phóng viên giáo dục không lo thiếu đề tài hoặc đơn giản không lo đề tài mình bị cũ, vì dù “bình cũ” vẫn chứa “rượu mới”.

Học sinh được nghỉ hè đi học kỹ năng thì viết bài kỹ năng hè, học sinh không được nghỉ hè thì phóng viên viết bài hè đi học,… Câu chuyện thất nghiệp, bệnh thành tích, chọn nghề chọn trường, học sinh giỏi, sinh viên nghèo vượt khó, nhà giáo ưu tú… Đó là còn chưa kể những câu chuyện phát sinh như bạo lực học đường, gian lận thi cử,… viết chưa hết đề tài đã sang năm khác, vấn đề khác.

Nói như vậy không có nghĩa, phóng viên giáo dục được nhàn hạ, sung sướng. Sướng làm sao được khi nhắc đến giáo dục chủ yếu là “bài toán khó”. Tôi không quên tình huống, em học sinh hỏi Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo trong buổi tư vấn tuyển sinh ở Cần Thơ năm 2019: “Cho em hỏi tại sao Bộ Giáo dục và Đào tạo thay đổi thi cử hoài vậy, làm tụi em rất lo và chừng nào mới hết thay đổi?”.

Những tiếng cười và tràng vỗ tay phía dưới không vui mà là tiếng cười bi trong lòng chúng tôi – những người muốn góp chút mình cho sự nghiệp giáo dục. Còn nữa, những bài toán giải quyết việc làm cho sinh viên, nâng cao chất lượng giáo dục,… đâu chỉ là nỗi lo của ngành giáo dục. Đó còn là nỗi trăn trở của nhà báo muốn đồng hành với sự nghiệp giáo dục.

Hãy nhìn vấn đề nhiều góc độ, đưa tin bài đa chiều. Ảnh: TGCC

Vẽ bức tranh muôn màu

Vấn đề giáo dục luôn nổi cộm, tuy nhiên tôi không tán đồng kiểu viết bài giật gân, câu khách của một vài tờ báo. Khi viết một vấn đề nào đó, đặc biệt vấn đề giáo dục, chúng ta nên quan tâm nó ảnh hưởng như thế nào với nhiều người chứ không đơn giản là viết sao cho “hút khách”. Hãy nghĩ đến số phận nhân vật của mình – đặc biệt những nhân vật yếu thế, bị bạo hành – khi mức độ thông tin quá tải nó như xát muối lên nỗi đau.

Tôi còn nhớ em bé 19 tháng bị cô bảo mẫu vả nhiều cái vào mặt ở Vĩnh Long đầu năm nay. Nhóm phóng viên chúng tôi gồm 5 người đến nhà bé lần đầu tiên đã làm bé hốt hoảng, nếu tiếp tục thông tin, các báo dồn dập nhiều ngày thì đời sống của bé và gia đình cũng bị ảnh hưởng.

Xin cảm ơn Ban Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Long, qua sự cố này! Chính Sở Giáo dục và Đào tạo đã thông tin cho phóng viên chúng tôi vụ bạo hành đó và tổ chức ngay buổi họp báo cung cấp thông tin chính thống ngay ngày hôm sau. Không chỉ vậy, lãnh đạo Sở còn dẫn báo chí đến với gia đình, trường mầm non để nắm thông tin thêm. Thay vì giấu giếm, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Long đã công khai, minh bạch để chúng tôi đưa tin chính xác nhất.

Theo tôi, nhà báo viết về giáo dục chân chính không được vui mừng khi nghe những tin tức nóng kiểu bạo hành, gian lận thi cử… Gần đây nhất, vụ bé trai 6 tuổi tử vong trên xe bus của trường học. Trong vòng 0,51 giây đã cho ra 21.200.000 kết quả trên Google. Trong đó, có nhiều bài viết đi sâu vào chi tiết liên tục như một loạt điều tra, trong khi phía công an chưa có kết luận.

Nhà báo cũng không chỉ biết tô hồng mà không dám nói lên thực trạng giáo dục, nhà báo cũng không “nhìn đời bằng kính đen”. Bức tranh giáo dục là muôn màu, nó có thể thay đổi nhiều sau 5- 10 năm, với những chuyện “động trời”, nhưng những điểm tích cực của nó thì không thể phủ nhận. Những tiêu cực của kỳ thi THPT quốc gia ở một số địa phương là bài học cho giáo dục thay đổi chứ không phải là đề tài muôn thuở cho báo chí. Hãy cho mọi người có cơ hội sửa đổi cũng giống như bản thân chúng ta cũng có lúc phạm sai lầm.

Thông tin trên báo chí về giáo dục nên có chừng mực tùy theo từng sự kiện, đề tài. Bài nào nên nhiều kỳ, sự kiện gì thông tin đến đâu cho hợp lý. Một người bạn nói với tôi: “Công nhận báo chí giỏi thiệt, có chuyện thí sinh ngủ quên đi thi mà làm được chục bài”.

Không thể phủ nhận vai trò của báo chí trong hoạt động giáo dục. Không chỉ thông tin, tư vấn, chỉ dẫn báo chí còn là cầu nối cho những quỹ học bổng cho học sinh, sinh viên,… Hãy luôn là những người bạn tuyệt vời, phê bình thẳng thắn chân thành luôn đồng hành, phát triển cùng giáo dục./.

Vĩnh Phúc

Theo congluan.vn