Lý do khiến hàng tiêu dùng thiết yếu ’sạch bách’ tại nhiều siêu thị Mỹ
Biến thể Omicron lây lan nhanh cùng với tình cảnh thiếu hụt nhân công, thời tiết khắc nghiệt đã làm cho căng thẳng chuỗi cung ứng tại Mỹ ngày một tệ.
Khoang bán thịt hết hàng ở một siêu thị tại Miami, bang Florida, Mỹ. Ảnh: Getty Images.
Kệ hàng bán đồ thực phẩm tại nhiều cửa hàng, siêu thị ở Mỹ đã sạch trơn, gợi lại những ký ức khan hiếm đồ dùng thiết yếu từng xảy ra tại Mỹ hồi mùa xuân năm 2020. Nhiều chuỗi cửa hàng lớn như Aldi đã phải công bố thông tin xin lỗi khách hàng vì thiếu hụt nguồn hàng cung ứng.
Các chuyên gia trong ngành thực phẩm tiêu dùng cho rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, gồm cả những nhân tố từng gây ảnh hưởng đến các nhà cung cấp, bán lẻ từ thời điểm dịch bắt đầu xuất hiện, cho tới những thách thức mới lộ diện gần đây. “Chúng ta đang thực sự đứng trước một cơ bãn hoàn hảo”, Phil Lempert, tổng biên tập mạng tin SupermarketGuru.com, chia sẻ.
Tuy nhiên, Nate Rose, Giám đốc truyền thông Hiệp hội các nhà thực phẩm California, cho rằng việc so sánh thiếu hụt nguồn cung hiện nay với thời điểm tháng 3/2020 có thể không thật chính xác và đầy đủ. Đúng là có vấn đề với nguồn hàng dự trữ, nhưng thiếu hụt ở thời điểm này lại mang tình cảnh cục bộ, không liên tục. Khách hàng có thể thấy hết hàng khi đi chợ, siêu thị vào tối Thứ Ba, nhưng hàng lại có trên kệ nếu quay trở lại vào ngày Thứ Tư.
Dưới đây là một số nguyên nhân gây ra thiếu hụt nguồn cung hàng hóa, nhất là hàng thực phẩm, tại nhiều địa phương ở Mỹ.
Lây nhiễm Omicron: Biến thể có mức lây lan nhanh Omicron đương nhiên là một trong những nhân tố lớn nhất tác động tới ngành chế biến, cung ứng thực phẩm. Nhân công làm việc tại các cửa hiệu thực phẩm nhiễm Omicron ngày một nhiều, khiến các siêu thị, cửa hàng thiếu nhân công, không thể có hàng bày biện trên kệ. Chính các cửa hàng cũng gặp khó khăn lớn hơn trong việc tìm kiếm nguồn cung do biến thể mới gây ra.
Vivek Sankaran, Giám đốc điều hành chuỗi siêu thị Albertson, cho biết công ty từng kỳ vọng sẽ hồi phục được trước những bất cập về chuỗi cung. Nhưng Omicron đã xóa đi hy vọng đó. “Ngày càng có nhiều thách thức đối với cung ứng và chúng tôi cho rằng khó khăn còn tăng lên trong quãng thời gian từ 4-6 tuần tới”, ông Sankaran nói.
Khó khăn về nhân công xảy ra trong cả ngành sản xuất, cung ứng thực phẩm, chứ không bó hẹp ở chuỗi cửa hàng, siêu thị. Nhiều người mắc COVID-19, bị ốm, phải ở nhà, ảnh hưởng đến toàn bộ chu trình sản xuất, chế biến, vận chuyển và phân phối thực phẩm.
Video đang HOT
Thiếu hụt lao động: Ngoài số công nhân phải nghỉ làm do nhiễm COVID-19, cũng xuất hiện tình trạng bỏ việc trong ngành. Theo Lempert, đại dịch đã biến siêu thị, cửa hàng thành “chiến trường chống dịch”. Nhân viên được yêu cầu phải đi làm trực tiếp giữa đại dịch, giải thích tình trạng thiếu hụt hàng hóa và hướng dẫn biện pháp bảo đảm y tế với khách hàng, đồng thời phải giữ cho bản thân an toàn trong boàn bộ quá trình đó.
Nguồn sữa tại nhiều cửa hàng, siêu thị ở Mỹ gặp phải tình trạng khan hiếm. Ảnh: Reuters
Hệ quả là nhiều người có ý định và lên kế hoạch bỏ việc, không muốn làm việc ở những nơi này. Khảo sát do Hiệp hội các nhà thực phẩm quốc gia Mỹ (NGA) thực hiện mới đây cho thấy nhiều thành viên bán lẻ, bán sỉ thuộc hiệp hội hoạt động với lượng nhân công chỉ bằng 50% so với mức bình thường.
Ách tắc vận tải hàng hóa: Số lượng lái xe tải cũng thiếu hụt nghiêm trọng. Các công ty vận tải đường bộ hiện đang phải mời chào mức thù lao cao để giữ chân và thu hút lái xe. Nhưng lượng nhân công vẫn không đủ để đáp ứng nhu cầu vận tải đường bộ.
Chính quyền liên bang cũng đã phải can thiệp để giải quyết tắc nghẽn này. Trong tháng 12 vừa qua, Nhà Trắng công bố kế hoạch thúc đẩy, tăng cường năng lực ngành vận tải hàng hóa bằng đường bộ. Nổi bật là giải pháp đơn giản hóa, giúp lái xe lấy được bằng lái xe thương mại (CDL) dễ dàng hơn.
Trước đại dịch, ngành vận tải đường bộ Mỹ đã thiếu hụt khoảng 80.000 lái xe tải, khi đây là vấn đề tồn tại trong nhiều năm qua. Tình cảnh hiện nay lại càng tệ, đó là vừa thiếu lái xe, vừa thiếu nhân viên bốc xếp hàng hóa tại các cảng và nhà kho, khiến thời hạn nhận, giao hàng bị trì hoãn, kéo dài.
Thời tiết cực đoan, biến đổi khí hậu: Biến đổi khí hậu không phải là vấn đề mới, nhưng vẫn có ảnh hưởng dai dẳng đến ngành thực phẩm. Các đợt thời tiết cực đoan xuất hiện với tần suất ngày một nhiều trên toàn thế giới, khi trái đất tiếp tục nóng lên.
Theo ông Lempert, người nông dân hiện thu hoạch ít ngô, đậu tương hơn, trong khi đây là nguyên liệu đầu vào cho chăn nuôi công nghiệp. Chính điều đó đã gây tác động hạ nguồn, ảnh hưởng đến giá cả cũng như nguồn hàng về thịt, trứng, sữa… Như tại Brazil, các trận mưa lớn làm hủy hoại năng suất, sản lượng cà phê.
Thời tiết cực đoan cũng khiến việc vận chuyển hàng hóa khó khăn hơn. Trận bão tuyết gần đây ở miền đông bắc nước Mỹ đã khiến nhiều tuyến đường buộc phải đóng cửa, làm chậm việc vận chuyển thực phẩm tới Alaska.
Lái xe bỏ việc, càng chạy càng lỗ, vận tải khách đường bộ lao đao
Sau gần 1 tháng được phép hoạt động trở lại trong trạng thái bình thường mới kiểm soát dịch COVID-19, các địa phương đều đã mở lại vận tải hành khách liên tỉnh bằng đường bộ, nhưng đối mặt với cảnh "đói" khách, cộng thêm hàng loạt lái xe bỏ việc do ảnh hưởng bởi dịch không có lương và giá xăng dầu tăng cao, các doanh nghiệp vận tải khách đều đang rơi vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan.
Càng chạy càng lỗ
Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải (GTVT) Hà Nội Đào Việt Long thông tin, trên cơ sở hướng dẫn của Bộ GTVT, Sở đã xây dựng kế hoạch mở lại vận tải khách liên tỉnh, không ban hành tiêu chí riêng và thỏa thuận với các địa phương có tuyến vận tải khách đi/đến Hà Nội mở lại tần suất, tăng dần số chuyến, nhưng đến nay, hoạt động vận tải khách liên tỉnh vẫn ảm đạm, hành khách chưa mặn mà.
Lái xe Nhà xe Minh Thành Phát chạy tuyến Hà Nội-Lào Cai cho hay, doanh nghiệp bắt đầu chạy 5 chuyến/ngày tuyến này từ 13/10, nhưng đến nay, bình quân mỗi xe chỉ có 7-10 khách. Nếu xe không đủ 20 khách/xe/chiều, với giá xăng dầu tăng cao như hiện nay, chưa kịp bù lỗ giá thành vận tải đầu vào, vì không thể tăng giá cước, xe càng chạy sẽ càng lỗ vốn.
Quầy bán vé Bến xe Giáp Bát, Hà Nội đìu hiu.
Còn theo rà soát của Sở GTVT Thái Nguyên, tỉnh có 2.100 doanh nghiệp, hộ kinh doanh vận tải hành khách và hàng hóa. Do ảnh hưởng của đợt dịch COVID-19 lần thứ 4, hoạt động vận tải gặp chưa kịp "hoàn hồn", càng thêm lao đao khi đối mặt với giá xăng dầu tăng. Phần lớn các đơn vị chỉ hoạt động cầm chừng, chiều đi vắng khách, chiều về chạy rỗng. Trong khi, không ít doanh nghiệp vẫn ngừng hoạt động vì không có tiề.n trả lương lái xe, khiến họ nghỉ việc, thậm chí chưa tính đến việc khôi phục lại hoạt động vận tải hành khách liên tỉnh.
Theo ông Đỗ Văn Bằng, Giám đốc Công ty vận tải Minh Thành Phát, trong điều kiện không có khách, nhà xe không thể tăng giá cước, để cầm cự và giữ tuyến, doanh nghiệp vẫn buộc phải chạy xe. Do đó, Chính phủ cần chỉ đạo liên Bộ Tài chính - Công Thương sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu để giữ thị trường, tránh lạm phát giá, vì giá xăng dầu chiếm phần lớn giá thành vận tải.
Ông Nguyễn Tất Thành, Giám đốc bến xe Giáp Bát cho biết, hiện lượng xe vào bến chỉ đạt khoảng 10%, tương đương với 100 phương tiện và 500 khách/ngày. Nhiều nhà xe đăng ký nhưng không hoạt động hoặc hoạt động cách nhật, các xe khách hoạt động ở bến đều vắng khách...
Ông Nguyễn Công Hùng, Chủ tịch Hiệp hội Taxi Hà Nội cũng chia sẻ, Hà Nội mới cho xe taxi hoạt động chở lại với tần suất 50% số phương tiện và 50% số chỗ ngồi. Trong khi lượng khách hiện tại chỉ đạt từ 15-20% so với trước dịch và các doanh nghiệp taxi mới chỉ chạy khoảng 45% đầu xe, vì thiếu "trầm trọng" lái xe. Việc đứt gãy chuỗi lao động này do thời gian giãn cách kéo dài vừa qua, khiến không ít lái xe đã chuyển nghề khác ổn định tại các địa phương. Chưa hết, giá xăng dầu tăng nhiều, giảm ít đang đẩy doanh nghiệp vận tải vào trạng thái phải điều chỉnh giá cước và càng mất khách. Nhiều doanh nghiệp quá tải dòng tiề.n phải bán bớt xe, thu hẹp kinh doanh, khó chồng khó...
Qua tìm hiểu, việc hàng loạt lái xe nghỉ việc, xe thiếu khách chủ yếu là do dư chấn ảnh hưởng từ đợt dịch vừa qua. Trong khi, đội ngũ lái xe các địa phương chưa tiêm đủ liều vaccine, thì hành khách vẫn còn tâm lý e ngại đi lại bằng xe khách và nhiều địa phương vẫn còn có quy định chặt chẽ việc xét nghiệm, cách ly...
Gỡ vướng như thế nào?
Những ngày gần đây, Hà Nội và một số địa phương ghi nhận số ca mắc COVID-19 mới tăng cao. Điều này tiếp tục ảnh hưởng không nhỏ đến vận tải hành khách. Thêm vào đó, hoạt động vận tải phải tuân theo cấp độ dịch, nếu địa phương đang nằm trong vùng đỏ hoặc vùng cam sẽ đóng cửa vận tải.
Bến xe Giáp Bát (Hà Nội) thưa thớt khách khi được mở cửa trở lại.
Sở GTVT Hà Nội đã kiến nghị Thành phố nhiều giải pháp tháo gỡ cho doanh nghiệp, trong đó có những giải pháp cụ thể như: Giảm phí dịch vụ bến bãi, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động vận tải khách dần trở lại trạng thái ổn định.
Trong những ngày cuối tháng 10 vừa qua, Bộ GTVT đã thành lập 2 đoàn kiểm tra việc mở lại vận tải tại các địa phương phía Bắc và phía Nam. Đán.h giá kết quả kiểm tra, Phó chủ tịch Chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia Khuất Việt Hùng cho biết, sở GTVT các tỉnh, thành phố đã triển khai theo Nghị quyết số 128 của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ GTVT. Tuy nhiên, việc triển khai ở nhiều địa phương chưa đồng bộ, nhất là công tác khai báo y tế, quét mã QR tại bến xe và trên phương tiện kinh doanh vận tải để quản lý hành khách; việc phân làn, phân luồng phương tiện vận tải tại chốt kiểm soát dịch ở cửa ngõ một số tỉnh vẫn còn tình trạng lộn xộn. Thực tế này cần sớm được các địa phương thống nhất tháo gỡ.
Ngoài ra, Bộ GTVT sẽ kiến nghị Chính phủ có cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp, kiến nghị Bộ Tài chính xem xét miễn, giảm hoặc có giải pháp kéo giãn thời gian đóng phí bảo trì đường bộ.
Để gỡ khó cho doanh nghiệp, sở GTVT các tỉnh, thành phố cũng tham mưu UBND tỉnh ưu tiên tiêm vaccine cho lái xe các đơn vị kinh doanh vận tải trên địa bàn; tiếp tục thực hiện kiểm tra, đôn đốc công tác tổ chức hoạt động vận tải gắn liền công tác chuẩn bị phục vụ Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán năm 2022.
Trước thực tế trên, Bộ GTVT cũng đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố có kế hoạch khẩn trương tiêm vaccine cho lái xe và cán bộ công nhân viên tại các bến xe, trạm dừng nghỉ, để đảm bảo nhân sự cho công tác tổ chức vận tải.
Vận tải khách liên tỉnh mở lại sau khi các địa phương công bố cấp độ dịch Kiểm tra hoạt động vận tải hành khách liên tỉnh bằng đường bộ tại các tỉnh phía Bắc ngày 25/10, Phó chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia (ATGTQG) Khuất Việt Hùng cho biết, kế hoạch vận tải khách liên tỉnh sẽ mở lại căn cứ vào cấp độ phòng chống dịch được công bố tại các địa...