Lợi thế bất ngờ của ‘nhân viên mộng mơ’ chốn công sở

Khi não bộ luôn bị bủa vây bởi tin tức , thông báo và mạng xã hội , việc “thả hồn mơ mộng” giữa giờ làm tưởng là lười biếng , nhưng lại là cách phục hồi sự tập trung hiệu quả.

Giữa những buổi họp kéo dài và email liên tục cập nhật, không ít người trong môi trường công sở nhận thấy mình mất dần khả năng tập trung.

Theo các chuyên gia tâm lý và thần kinh học, thay vì cố gắng tập trung liên tục, để đầu óc lang thang và không làm gì đôi khi lại là cách giúp não bộ hồi phục, giảm căng thẳng và tăng hiệu suất làm việc.

Trong thời đại bị bao vây bởi thông báo, mạng xã hội và email 24/7, người lao động dễ rơi vào tình trạng mệt mỏi vì lúc nào cũng trong trạng thái “bận rộn”. Nhưng chính việc liên tục kích thích não bộ lại là nguyên nhân khiến chúng ta căng thẳng và kém tập trung hơn.

Theo các nhà khoa học, điều mà não bộ thực sự cần chính là khoảng nghỉ không bị chi phối bởi sự tập trung có chủ đích. Khi không cố gắng nghĩ về điều gì cụ thể, để tâm trí tự do trôi dạt, cơ thể sẽ giảm được mức độ căng thẳng và phục hồi sự sắc bén về nhận thức.

Khái niệm này không mới, được gọi là Attention Restoration Theory (Lý thuyết phục hồi sự chú ý), do hai nhà tâm lý học Rachel và Stephen Kaplan (Mỹ) đưa ra từ năm 1989. Họ cho rằng việc dành thời gian ở môi trường tự nhiên là cách giúp con người khôi phục khả năng chú ý đã bị bào mòn, theo trang tin phổ biến kiến thức học thuật The Conversation.

Nhàm chán thành liều thuốc quý
Theo lý thuyết này, não bộ có 2 dạng chú ý, chú ý có chủ đích (directed attention) và chú ý tự nhiên (undirected attention).

Dạng thứ nhất là khi chúng ta cố gắng tập trung để làm điều gì đó, như học bài, đọc tin tức hoặc trả lời tin nhắn. Dạng thứ hai là khi sự chú ý không bị điều khiển mà diễn ra một cách tự nhiên, như khi nghe tiếng chim hót, nhìn lá cây lay động hay ngắm một đám mây trôi.

Theo các chuyên gia, chỉ cần 10 phút mỗi ngày để đầu óc lang thang mà không bị chi phối bởi nhiệm vụ cụ thể cũng đủ để phục hồi sự tập trung.

Việc thiếu vắng những khoảnh khắc thả trôi tâm trí như vậy có thể dẫn tới tình trạng “mỏi mệt chú ý” (attentional fatigue), khiến việc tập trung trở nên khó khăn hơn, dễ bị phân tâm và giảm hiệu suất nhận thức.

“Trước đây, những khoảnh khắc buồn chán như đứng chờ xe buýt hay xếp hàng tính tiền trong siêu thị là dịp để não bộ nghỉ ngơi. Nhưng giờ đây, thói quen lướt điện thoại mọi lúc mọi nơi đã thay thế hoàn toàn khoảng lặng ấy”, các chuyên gia lý giải.

Cũng theo Kaplan và Kaplan, thiên nhiên là môi trường lý tưởng để khôi phục sự chú ý. Quan điểm này đã được nhà tâm lý học William James đặt nền móng từ thế kỷ 19 với khái niệm “chú ý tự nguyện”, khi con người cần nỗ lực để duy trì sự tập trung, và chỉ có thể hồi phục khi được tạm rút khỏi trạng thái đó.

Nhiều nghiên cứu hiện đại cũng củng cố quan điểm này. Một tổng quan hệ thống dựa trên 42 nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc với thiên nhiên có liên quan tới cải thiện hiệu suất nhận thức, đặc biệt là khả năng tập trung.

Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên có sử dụng kỹ thuật chụp ảnh não bộ, những người đi bộ trong môi trường tự nhiên trong vòng 40 phút cho thấy mức độ căng thẳng giảm đáng kể so với nhóm đi bộ trong môi trường đô thị.

Chỉ cần 10 phút “thả trôi” sự chú ý, thậm chí chỉ ngồi trên máy chạy bộ và nhìn vào khung cảnh thiên nhiên, cũng đủ tạo nên sự cải thiện trong các bài kiểm tra nhận thức và giảm cảm giác kiệt sức tinh thần.

Thực hành để đầu óc ‘thở’
Để áp dụng lý thuyết phục hồi sự chú ý vào đời sống, các chuyên gia khuyến nghị nên ưu tiên tiếp xúc với thiên nhiên trong những khoảnh khắc ngắn, không cần thiết phải tìm đến rừng sâu hay những vùng hoang sơ. Một công viên trong khu phố, hàng cây bên vệ đường hay bụi hoa nhỏ ven lối đi cũng có thể mang lại tác dụng tích cực, miễn là tạm gác điện thoại và hạn chế yếu tố gây xao nhãng.

Đôi lúc việc để tâm trí đi lang thang lại là điều não bộ cần.

Trong những khoảng thời gian chờ đợi thường ngày, như khi ngồi trên xe buýt hoặc đợi món ăn được mang ra, thay vì tìm đến màn hình điện thoại, việc để tâm trí trôi tự nhiên được xem là cách hữu hiệu để giảm tải cho não bộ.

Mỗi người sẽ có những môi trường giúp đầu óc thư giãn tốt hơn. Nếu đứng giữa thiên nhiên mà vẫn liên tục nghĩ đến công việc hoặc các nhiệm vụ đang chờ xử lý, đó có thể là dấu hiệu cho thấy không gian hiện tại chưa thực sự phù hợp để thả lỏng.

Với những nhân viên văn phòng hay người làm việc trong môi trường sáng tạo , việc thỉnh thoảng thả hồn mơ mộng không phải là dấu hiệu của sự lười biếng, mà là một hình thức “bảo dưỡng tinh thần” cần thiết.