Loại gió nóng kỳ dị có thể góp phần ‘thổi bùng’ các đợt nắng nóng và cháy rừng
Những cơn gió “máy sấy tóc” đã phần nào khiến một số đợt nắng nóng và cháy rừng thêm tàn khốc trong năm nay.
Chúng có thể trở thành vấn đề nghiêm trọng đối với biến đổi khí hậu.
Ảnh minh họa. Nguồn: BBC
Hiện tượng thời tiết kỳ lạ và đôi khi nguy hiểm này được gọi là “Fhn”, trong tiếng Đức có nghĩa là “máy sấy tóc”. Và đúng như tên gọi, nó là một cơn gió nóng, khô có thể khiến nhiệt độ tăng cao.
Đài BBC (Anh) đưa tin năm nay, gió “máy sấy tóc” đã xảy ra nhiều lần, kể cả trong các đợt nắng nóng. Một ví dụ là gió Fhn có liên quan đến nhiệt độ 39 0C vào đầu tháng này tại Đông Nam Đài Loan (Trung Quốc). Và một số ý kiến nhận định rằng Fhn đã góp phần tạo ra tình trạng khô hạn, “thổi bùng thêm” vụ cháy rừng tàn khốc ở Maui, Hawaii, khiến ít nhất 106 người thiệt mạng.
Fhn còn xuất hiện cả ở những nơi lạnh giá như Nam Cực. Tại những khu vực này, Fhn có thể góp phần làm các thềm băng sụp đổ nhanh chóng. Fhn được cho đã ” đẩy một lượng băng đáng kể” ra khỏi bờ biển Greenland vào năm 2018.
Video đang HOT
Bà Liz Bentley, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Khí tượng Hoàng gia Anh cho biết: “Thông thường, cần núi hoặc một dãy đồi để hiệu ứng Fhn xảy ra”. Bà giải thích rằng gió ẩm đi lên từ một bên của ngọn núi khi tiếp xúc với không khí mát hơn sẽ khiến hơi ẩm ngưng tụ lại hình thành mây hoặc mưa ở gần hoặc trên đỉnh núi. Điều này giải phóng năng lượng vào khí quyển, khiến nhiệt độ không khí tăng lên.
Sau đó, gió đẩy xuống phía bên kia núi với Mặt Trời góp phần tăng thêm nhiệt cho nó. Nhiệt độ không khí có thể tăng 10 0C trở lên. Vào năm 1972 ở Mỹ, hiện tượng gió Fhn ở Loma, bang Montana, đã đẩy nhiệt độ địa phương tăng từ -48 0C lên 9 0C chỉ trong 24 giờ. Một hiện tượng tương tự xảy ra vào tháng 1/2020 ghi nhận nhiệt độ ở Cut Bank, bang Montana, tăng 29 0C chỉ trong một giờ.
Lửa bốc lên ngùn ngụt tại đám cháy rừng gần Prodromos, cách thủ đô Athens của Hy Lạp 100km về phía Đông Bắc, ngày 21/8. Ảnh: AFP/TTXVN
Một nghiên cứu kéo dài 30 năm ở phía Nam dãy núi Appalachian ở Bắc Mỹ cho thấy gió Fhn khiến nhiệt độ tăng ít nhất 3 0C so với các địa điểm gần đó không bị ảnh hưởng.
Thuật ngữ Fhn xuất phát từ vùng Alpine của châu Âu nhưng hiện tượng tương tự đã được đặt nhiều cái tên khác nhau ở những địa điểm khác trên thế giới. Ở các vùng của Mỹ, chẳng hạn như ở dãy núi Rocky và Alaska, chúng được gọi là gió Chinook.
Tại Argentina, hiệu ứng Fhn được gọi là Zonda, trong khi ở Nam Phi là Bergwind. Người Valencia (Tây Ban Nha) gọi nó là Ponentà. Và ở Anh, Fhn xuất hiện ở dãy Pennines được người dân địa phương gọi là gió Helm. Tất cả chúng có thể được phân loại là bão gió xuống dốc. Nhà khí tượng học Jim Overland tại Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cho biết hiện tượng này có nguy cơ trầm trọng hơn trong những năm tới, bởi khí hậu biến đổi sẽ dẫn đến nhiều đợt nắng nóng kéo dài hơn, thường xuyên hơn và dữ dội hơn.
Cảnh đổ nát sau thảm họa cháy rừng tại Lahaina, Maui, Hawaii, Mỹ, ngày 16/8. Ảnh: Kyodo/TTXVN
Ngày 8/8, một trận cháy rừng kinh hoàng, được Thống đốc Hawaii Josh Green mô tả là “cơn bão lửa”, đã quét qua thị trấn ven biển nổi tiếng Lahaina ở Maui. Sự kết hợp của nhiều yếu tố đã tác động khiến đám cháy bùng phát. Theo một số chuyên gia, hiệu ứng Fhn có lẽ cũng là một phần nguyên nhân.
Ông Craig Clements, giám đốc Trung tâm nghiên cứu liên ngành cháy rừng tại Đại học bang San José, bang California, nhận định gió Fhn thực sự có thể đã hoạt động ở Hawaii. Nhưng ông cũng lưu ý rằng đám cháy Lahaina phần lớn được hình thành bởi gió mạnh trên toàn khu vực vào thời điểm đó.
Theo ông Clements, Fhn thường xuất hiện cùng với các vụ cháy rừng nghiêm trọng. Ông lấy các ví dụ ở California (Mỹ) và Hy Lạp. Ông Clements còn nhấn mạnh một điều mà mọi người không nhận ra là nó có thể làm khô cỏ. Điều này rất nguy hiểm bởi đám cháy có thể lan rất nhanh trên cỏ.
Fhn có thể có tác động mạnh mẽ đến thời tiết và hỏa hoạn ở một số nơi nhất định, và điều quan trọng là phải nhận thức được những rủi ro mà chúng gây ra. Bà Bentley nói: “Bạn không thể làm gì để ngăn gió” và điều quan trọng là phải chuẩn bị, đặc biệt nếu có nguy cơ nhiệt độ cao nguy hiểm hoặc cháy rừng.
Nhiều bang tại Australia ban hành lệnh cấm đốt lửa tránh nguy cơ hỏa hoạn
Theo phóng viên TTXVN tại Sydney, cơ quan cứu hỏa ở một số bang tại Australia trong tình trạng báo động cao ngày 18/3 khi các vùng hứng chịu đợt nắng nóng giữa tháng 3 và trong điều kiện gió mạnh, nguy cơ hỏa hoạn cao.
Một đám cháy rừng tại Margaret, Australia, ngày 8/12/2021. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Các khu vực tại các bang Victoria, New South Wales và Nam Australia đã ban hành lệnh cấm lửa trong bối cảnh nhiệt độ có thể tăng lên 40 độ C ở một số nơi. Tại bang Victoria, lệnh cấm đốt lửa hoàn toàn được áp dụng trên khắp các quận Mallee, Wimmera, South West, Northern Country, North Central và Central.
Ở bang New South Wales, lệnh cấm đốt lửa được áp dụng đối với khu vực Southern Ranges, trong khi ở Nam Australia, lệnh cấm được áp dụng tại các khu vực Mid North, Flinders và Riverland.
Cơ quan Cứu hỏa Victoria (CFA) cho biết nguy cơ hỏa hoạn cao hoặc nghiêm trọng ở tất cả các vùng của bang hiện nay và cảnh báo rằng các điều kiện nguy hiểm sẽ khiến các đám cháy khó kiểm soát. Hiện tại ở bang Victoria đang có 6 đám cháy. Cảnh báo Theo dõi và Hành động được áp dụng đối với vụ cháy rừng dọc theo đường Great Ocean giữa Fairhaven và Lorne. CFA cho biết đám cháy tại Eastern View, gần Memorial Arch, đã được kiểm soát. Tuy nhiên, cảnh sát trưởng Jason Heffernan khuyến cáo người dân tránh đi lại không cần thiết trong các khu vực bị ảnh hưởng của đám cháy.
Nhiệt độ cao được dự báo ở các bang Victoria, New South Wales và Nam Australia, trong khi nắng nóng ở Queensland có dấu hiệu giảm bớt. Nhiệt độ dự kiến sẽ đạt mức cao nhất khoảng 30-40 độ C ở Victoria, trong đó Melbourne có thể đạt mức cao nhất là 37 độ C, mức nhiệt trong tháng 3 cao nhất kể từ năm 2007. Ngoài ra, gió Bắc có thể giật từ 70-90 km/h. Chuyên gia Cục Khí tượng Matthew Thomas cho biết: "Chúng tôi đã đưa ra cảnh báo thời tiết khắc nghiệt, với gió mạnh và rất nắng nóng".
Nhiệt độ dự kiến sẽ đặc biệt cao ở phía Tây Nam của bang New South Wales với mức nhiệt trên 40 độ C. Bang New South Wales hiện đang trải qua tháng 3 nóng nhất trong lịch sử. Các khu vực phía Tây bắc và Đông bắc của Nam Australia cũng được dự đoán sẽ có nhiệt độ cao trên 40 độ C trong ngày 18/3. Chuyên gia dự báo thời tiết Harry Clark cho biết nhiệt độ đã tăng đột biến trong ngày 17/3 và cao hơn mức trung bình 8 độ C vào thời điểm này trong năm. Ông dự báo: "Australia đã trải qua đợt nắng nóng nghiêm trọng nhất và nhiệt độ sẽ giảm vào cuối tuần".
Hàng nghìn ha rừng bị thiêu rụi chỉ trong một ngày tại bang California, Mỹ Theo tin AFP, đã có hàng nghìn ha rừng bị thiêu rụi tại bang California (Mỹ) trong ngày 23/7 do một đám cháy rừng bùng phát ở bang này một ngày trước đó, trong khi hàng triệu người Mỹ phải hứng chịu cái nóng như thiêu đốt và nhiệt độ lên mức kỷ lục dự kiến sẽ còn tăng. Đám cháy rừng tại...