Làng hiếu học – Kỳ 1: Chuyện học ở làng của bà Hồ Xuân Hương
Hiếm có một vùng đất nào có lắm người đỗ đạt, nổi danh nhờ sự học như làng Quỳnh (nay là xã Quỳnh Đôi, H.Quỳnh Lưu, Nghệ An), quê hương của bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương.
Tượng Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương, một trong những người thành danh của làng Quỳnh, được dựng trong khu tưởng niệm nữ sĩ tại làng Quỳnh – Ảnh: Khánh Hoan
Hàng trăm hiền tài, danh sĩ
Ông Phan Hữu Thịnh (87 tuổi, người con làng Quỳnh, từng là chuyên viên cao cấp Ban Tuyên huấn T.Ư) đã có 13 đầu sách viết về đất và con người làng Quỳnh, cho biết: năm 1449, làng Quỳnh có người đầu tiên đi thi. Từ đó đến năm 1919, trong 470 năm, làng Quỳnh có 531 người đỗ tú tài, 208 cử nhân (chiếm 10-11% của cả tỉnh Nghệ Tĩnh). Về đại khoa (khoa thi cấp quốc gia, người dự thi đã vượt qua các kỳ thi Hương, Hội, Đình) có 4 phó bảng, 6 tiến sĩ, 2 hoàng giáp, 1 thám hoa, 1 bảng nhãn…Ông Thịnh cũng cho biết, ngoài những hiền tài, danh sĩ nổi tiếng như: bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương; ông Hồ Sĩ Dương (đỗ tiến sĩ năm 1652, tể tướng, được phong Thượng trụ quốc, Duệ Quận công); ông Hồ Sĩ Đống (2 lần đỗ Hoàng giáp năm 1772, giữ chức Tham sự đốc phủ sứ, có công dẹp loạn kiêu binh)…, thì không thống kê xuể làng Quỳnh xưa có bao nhiêu thầy đồ dạy học.
Nhờ khổ học nên làng Quỳnh thời nào cũng có bậc hiền tài, danh sĩ. Chấm dứt thời khoa bảng, sau này, làng Quỳnh sản sinh nhiều tài năng trên nhiều lĩnh vực, như: Hồ Tùng Mậu, Cù Chính Lan, Phan Cự Nhân, Phan Cự Đệ, Văn Như Cương… Theo thống kê của xã, người làng Quỳnh đỗ đạt, thành danh từ năm 1945 đến nay, lên đến hàng trăm người, trong đó có 2 ủy viên Bộ Chính trị; 3 Ủy viên T.Ư Đảng; 11 bộ trưởng, thứ trưởng; 4 giáo sư; 16 phó giáo sư và 55 tiến sĩ…
Học giỏi vì… nghèo
Ông Thịnh lý giải: Quỳnh Đôi lắm người học hành và đỗ đạt là do… nghèo. Vùng đất này gần biển, chua mặn, ít ruộng, từ xưa là vùng quê nghèo xác xơ. Không chọn sản xuất để kiếm sống, người làng Quỳnh xưa chọn mưu sinh bằng nghề dạy học. Theo ông Thịnh, thành công trong sự học của làng Quỳnh là do người dân rất coi trọng việc học hành và chịu khổ luyện để thành tài. Năm 1600, làng Quỳnh đã có khoán hội, một loại khoán quy định cụ thể việc đi học, đi thi, đỗ đạt, khao vọng. Đến năm 1638, hương ước của làng chính thức ra đời, trong đó có 24 điều nói về chuyện học hành, thi cử. Trong hương ước này có quy định ngôi thứ chỗ ngồi ở đình làng, văn hội. Người làm quan to nhưng đỗ thấp thì vẫn phải ngồi dưới người đỗ cao mà không ra làm quan hoặc làm quan thấp hơn.
“Làng đã có quỹ khuyến học từ năm 1600 bằng việc trích 18 mẫu ruộng để làm học điền, giúp học trò nghèo. Từ năm 1826, ai đỗ cử nhân thì được làng rước từ đường thiên lý (QL1A ngày nay) về làng, tú tài được dòng họ rước, người đỗ tiến sĩ sau khi mất, hàng năm được làng đến lạy cúng. Từ năm 1852, ai đỗ tú tài trở lên nếu không có con trai nối dõi, sau khi mất sẽ được làng thờ trong hiền từ”, ông Thịnh kể.
“Điều quan trọng hơn, việc học đã tạo cho làng Quỳnh có chỗ dựa là tri thức, tạo ra một “làng mở” không bị khép kín trong lũy tre, giúp cho người làng Quỳnh từ xưa đã có khả năng chủ động tham gia có hiệu quả vào đời sống cộng đồng và có khả năng đảm trách được những công việc lớn trong xã hội”, ông Thịnh phân tích.
Ông Hồ Quang Tuấn, Chủ tịch UBND xã Quỳnh Đôi nói, dù chưa phải là một xã giàu có nhưng hiện làng Quỳnh vẫn duy trì được truyền thống hiếu học. “Năm nào kết quả thi vào đại học của xã cũng đứng nhất, nhì huyện. Hầu như ở họ, tộc, chi nào ở Quỳnh Đôi ngày nay cũng có quỹ khuyến học với số tiền lớn do con cháu tự nguyện đóng góp để khuyến khích sự học”, ông Tuấn cho biết.
Theo TNO
![Tranh cãi clip 2 nhân viên môi trường vào tận nhà "xin" tiền lì xì đầu năm: Thái độ gia chủ gây xôn xao](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/1/tranh-cai-clip-2-nhan-vien-moi-truong-vao-tan-nha-xin-tien-li-xi-dau-nam-thai-do-gia-chu-gay-xon-xao-600x432-7e7-7371012-250x180.webp)
![Bé trai khóc thét khi rơi thẳng từ mái nhà xuống đất: Đoạn camera khiến gia chủ run rẩy](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/2/be-trai-khoc-thet-khi-roi-thang-tu-mai-nha-xuong-dat-doan-camera-khien-gia-chu-run-ray-600x432-0f3-7373137-250x180.webp)
![Clip em bé thất thần khi nộp tiền lì xì cho mẹ khiến dân mạng cười lăn](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/1/clip-em-be-that-than-khi-nop-tien-li-xi-cho-me-khien-dan-mang-cuoi-lan-600x432-b13-7371080-250x180.webp)
![Người mẹ run rẩy, gào thét khi thấy con sốt cao, co giật vì cúm A: Lời cảnh báo sức khỏe trước tình hình dịch cúm](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/nguoi-me-run-ray-gao-thet-khi-thay-con-sot-cao-co-giat-vi-cum-a-loi-canh-bao-suc-khoe-truoc-tinh-hinh-dich-cum-600x432-834-7373643-250x180.webp)
![Bất lực nhìn bóng mẹ rời xa, tiếng khóc xé lòng trong đêm cùng câu nói của bé gái khiến ai cũng nhói lòng](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/2/bat-luc-nhin-bong-me-roi-xa-tieng-khoc-xe-long-trong-dem-cung-cau-noi-cua-be-gai-khien-ai-cung-nhoi-long-600x432-9a0-7372058-250x180.webp)
![Cậu bé vùng vằng, chê ít thế và đập bao lì xì xuống ghế khi được mừng tuổi](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/1/cau-be-vung-vang-che-it-the-va-dap-bao-li-xi-xuong-ghe-khi-duoc-mung-tuoi-600x432-ad7-7370308-250x180.webp)
![Đoạn video vỏn vẹn 20 giây từ camera của một gia đình lúc 4 giờ sáng khiến ai cũng phải bật khóc: Nhân vật chính lại là người không hề xuất hiện](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/2/doan-video-von-ven-20-giay-tu-camera-cua-mot-gia-dinh-luc-4-gio-sang-khien-ai-cung-phai-bat-khoc-nhan-vat-chinh-lai-la-nguoi-kho-600x432-8f2-7372178-250x180.webp)
![1 nhân vật nổi tiếng đang livestream thì người yêu nhờ lấy khăn tắm, sợ lộ bí mật nên ra tín hiệu ngay: 12s ngượng ngùng thấy rõ](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/2/1-nhan-vat-noi-tieng-dang-livestream-thi-nguoi-yeu-nho-lay-khan-tam-so-lo-bi-mat-nen-ra-tin-hieu-ngay-12s-nguong-ngung-thay-ro-600x432-22f-7372306-250x180.webp)
![Thấy con dâu đi làm xa vừa về đến cổng, mẹ chồng có phản ứng khiến ai cũng "đứng hình"](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/1/thay-con-dau-di-lam-xa-vua-ve-den-cong-me-chong-co-phan-ung-khien-ai-cung-dung-hinh-600x432-676-7371048-250x180.webp)
![Shock nhất Douyin: Một cú nổ lớn vang lên, "trẻ con có biết gì đâu" khiến bố mẹ đối mặt với khoản bồi thường hơn 3,5 tỷ đồng!](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/1/shock-nhat-douyin-mot-cu-no-lon-vang-len-tre-con-co-biet-gi-dau-khien-bo-me-doi-mat-voi-khoan-boi-thuong-hon-35-ty-dong-600x432-ddf-7369771-250x180.webp)
![Clip: Khoảnh khắc "đứng tim" khi xe khách bất ngờ lấn làn suýt lao thẳng vào xe con ở Nam Định, chỉ còn 1 giây là gây thảm hoạ](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/2/doan-clip-25-giay-ghi-lai-canh-ba-dang-say-toc-cho-chau-gai-thi-su-co-dang-so-xay-ra-600x432-857-7372803-250x180.webp)
Tin đang nóng
Tin mới nhất
![Còn nhiều băn khoăn về chứng nhận giỏi cấp tỉnh với học sinh điểm IELTS cao](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/con-nhieu-ban-khoan-ve-chung-nhan-gioi-cap-tinh-voi-hoc-sinh-diem-ielts-cao-600x432-bb0-6803561-250x180.jpg)
Còn nhiều băn khoăn về chứng nhận giỏi cấp tỉnh với học sinh điểm IELTS cao
![Việc thực hiện chương trình, SGK mới còn nhiều khó khăn](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/viec-thuc-hien-chuong-trinh-sgk-moi-con-nhieu-kho-khan-600x432-686-6803556-250x180.jpg)
Việc thực hiện chương trình, SGK mới còn nhiều khó khăn
![Cấp phép tổ chức thi chứng chỉ HSK trở lại](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/cap-phep-to-chuc-thi-chung-chi-hsk-tro-lai-600x432-e36-6803554-250x180.jpg)
Cấp phép tổ chức thi chứng chỉ HSK trở lại
![Banner tìm hiểu ngày 22/12 của Trường ĐH Tôn Đức Thắng in hình lính Mỹ](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/banner-tim-hieu-ngay-2212-cua-truong-dh-ton-duc-thang-in-hinh-linh-my-600x432-bbd-6804303-250x180.jpg)
Banner tìm hiểu ngày 22/12 của Trường ĐH Tôn Đức Thắng in hình lính Mỹ
![Nhiều tỉnh cho học sinh nghỉ Tết hơn 10 ngày, Hà Nội lý giải nghỉ 8 ngày](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/nhieu-tinh-cho-hoc-sinh-nghi-tet-hon-10-ngay-ha-noi-ly-giai-nghi-8-ngay-600x432-b6c-6804285-250x180.jpg)
Nhiều tỉnh cho học sinh nghỉ Tết hơn 10 ngày, Hà Nội lý giải nghỉ 8 ngày
![Trường ĐH Kiên Giang dự kiến tuyển hơn 1.600 chỉ tiêu năm 2023](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/truong-dh-kien-giang-du-kien-tuyen-hon-1600-chi-tieu-nam-2023-600x432-e37-6803549-250x180.jpg)
Trường ĐH Kiên Giang dự kiến tuyển hơn 1.600 chỉ tiêu năm 2023
![Trường Đại học Hồng Đức nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên ngành giáo dục mầm non](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/truong-dai-hoc-hong-duc-nang-cao-chat-luong-dao-tao-sinh-vien-nganh-giao-duc-mam-non-600x432-985-6803543-250x180.jpg)
Trường Đại học Hồng Đức nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên ngành giáo dục mầm non
![Học sinh Hà Giang nghỉ Tết Quý Mão 12 ngày, từ 27 tháng Chạp](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/hoc-sinh-ha-giang-nghi-tet-quy-mao-12-ngay-tu-27-thang-chap-600x432-629-6803539-250x180.jpg)
Học sinh Hà Giang nghỉ Tết Quý Mão 12 ngày, từ 27 tháng Chạp
![Nhiều tiết dạy sáng tạo tại hội thi giáo viên dạy giỏi Hà Nội](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/nhieu-tiet-day-sang-tao-tai-hoi-thi-giao-vien-day-gioi-ha-noi-600x432-2e7-6803536-250x180.jpg)
Nhiều tiết dạy sáng tạo tại hội thi giáo viên dạy giỏi Hà Nội
![Trường Đại học Kinh tế Quốc dân công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/truong-dai-hoc-kinh-te-quoc-dan-cong-bo-de-an-tuyen-sinh-dai-hoc-nam-2023-600x432-5f5-6803531-250x180.jpg)
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023
![Tuyển sinh 2023: Đại học Kinh tế Quốc dân công bố đề án tuyển sinh](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/tuyen-sinh-2023-dai-hoc-kinh-te-quoc-dan-cong-bo-de-an-tuyen-sinh-600x432-39a-6803524-250x180.jpg)
Tuyển sinh 2023: Đại học Kinh tế Quốc dân công bố đề án tuyển sinh
![Cần cẩn trọng lựa chọn nhân sự, ra đề thi](https://t.vietgiaitri.com/2022/12/7/can-can-trong-lua-chon-nhan-su-ra-de-thi-600x432-f6f-6803520-250x180.jpg)
Cần cẩn trọng lựa chọn nhân sự, ra đề thi
Có thể bạn quan tâm
![Đàm Vĩnh Hưng được tặng vàng, Nhật Kim Anh cúng Thần Tài sung túc](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/dam-vinh-hung-duoc-tang-vang-nhat-kim-anh-cung-than-tai-sung-tuc-600x432-8bb-7373866-250x180.webp)
Đàm Vĩnh Hưng được tặng vàng, Nhật Kim Anh cúng Thần Tài sung túc
Sao việt
23:16:19 07/02/2025![Vợ chồng ca sĩ nổi tiếng lộ diện sau khi gây bão vì trang phục khoả thân](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/vo-chong-ca-si-noi-tieng-lo-dien-sau-khi-gay-bao-vi-trang-phuc-khoa-than-600x432-a6f-7373862-250x180.webp)
Vợ chồng ca sĩ nổi tiếng lộ diện sau khi gây bão vì trang phục khoả thân
Sao âu mỹ
23:09:21 07/02/2025![Bắt khẩn cấp 5 thanh niên mang theo hung khí, náo loạn ở Hà Nội](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/bat-khan-cap-5-thanh-nien-mang-theo-hung-khi-nao-loan-o-ha-noi-600x432-c96-7373758-250x180.webp)
Bắt khẩn cấp 5 thanh niên mang theo hung khí, náo loạn ở Hà Nội
Pháp luật
23:07:28 07/02/2025![Nữ dancer vạn người mê đăng hình hờ hững, khoe hình ảnh nóng bỏng hút hồn fan nam](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/nu-dancer-van-nguoi-me-dang-hinh-ho-hung-khoe-hinh-anh-nong-bong-hut-hon-fan-nam-600x432-a9d-7373825-250x180.webp)
Nữ dancer vạn người mê đăng hình hờ hững, khoe hình ảnh nóng bỏng hút hồn fan nam
Netizen
23:04:08 07/02/2025![Video Karina (aespa) đụng chạm vòng 1 của đồng nghiệp khiến dân mạng chỉ trích](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/video-karina-aespa-dung-cham-vong-1-cua-dong-nghiep-khien-dan-mang-chi-trich-600x432-265-7373854-250x180.webp)
Video Karina (aespa) đụng chạm vòng 1 của đồng nghiệp khiến dân mạng chỉ trích
Sao châu á
22:55:37 07/02/2025![Cảnh 'giường chiếu' độc đáo trong phim truyền hình cổ trang Hàn Quốc](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/canh-giuong-chieu-doc-dao-trong-phim-truyen-hinh-co-trang-han-quoc-600x432-51f-7373852-250x180.webp)
Cảnh 'giường chiếu' độc đáo trong phim truyền hình cổ trang Hàn Quốc
Phim châu á
22:52:11 07/02/2025![Kỹ sư mang tráp đi hẹn hò, chinh phục được nữ điều dưỡng xinh như hoa hậu](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/ky-su-mang-trap-di-hen-ho-chinh-phuc-duoc-nu-dieu-duong-xinh-nhu-hoa-hau-600x432-632-7373850-250x180.webp)
Kỹ sư mang tráp đi hẹn hò, chinh phục được nữ điều dưỡng xinh như hoa hậu
Tv show
22:49:09 07/02/2025![Gumayusi ngậm ngùi chia sẻ sự thật đắng lòng, fan cũng không khỏi bất an](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/gumayusi-ngam-ngui-chia-se-su-that-dang-long-fan-cung-khong-khoi-bat-an-600x432-c9c-7373755-250x180.webp)
Gumayusi ngậm ngùi chia sẻ sự thật đắng lòng, fan cũng không khỏi bất an
Mọt game
22:40:53 07/02/2025![NSND Tự Long hội ngộ Soobin Hoàng Sơn, Cường Seven sau show 'Anh trai'](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/nsnd-tu-long-hoi-ngo-soobin-hoang-son-cuong-seven-sau-show-anh-trai-600x432-0a7-7373840-250x180.webp)
NSND Tự Long hội ngộ Soobin Hoàng Sơn, Cường Seven sau show 'Anh trai'
Nhạc việt
22:40:32 07/02/2025![Cặp đôi chị em phim 'Ngũ phúc lâm môn' được yêu thích](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/cap-doi-chi-em-phim-ngu-phuc-lam-mon-duoc-yeu-thich-600x432-c28-7373828-250x180.webp)
Cặp đôi chị em phim 'Ngũ phúc lâm môn' được yêu thích
Hậu trường phim
22:33:18 07/02/2025![Người phụ nữ tìm được gia đình sau 32 năm bị lừa bán sang Trung Quốc](https://t.vietgiaitri.com/2025/2/3/nguoi-phu-nu-tim-duoc-gia-dinh-sau-32-nam-bi-lua-ban-sang-trung-quoc-600x432-14e-7373809-250x180.webp)