Lăng Gia Long Huế – nơi yên nghỉ vị vua khai sinh triều Nguyễn

Không chỉ nằm trong top 4 lăng tẩm đẹp nhất của Huế, lăng Gia Long còn là nơi yên nghỉ của vị vua đầu tiên của nhà Nguyễn – triều đại phong kiến cuối cùng trong lịch sử Việt Nam.

Lăng vua Gia Long còn được gọi là Thiên Thọ Lăng. Đây cũng là công trình có vị trí xa nhất trong các lăng tẩm nhà Nguyễn nói riêng và các địa điểm du lịch Huế nói chung.

Thế nhưng nơi này có nhiều điểm đặc biệt và cuốn hút khiến bạn sẽ không tiếc thời gian và công sức đi xa để viếng thăm. Trước tiên là đường đi đến đây khá thơ mộng và còn nguyên nét hoang sơ. Thứ nữa là vẻ đẹp giản dị mà hòa hợp với thiên nhiên của nơi yên nghỉ của bậc quân vương. Đây còn là ngôi mộ duy nhất song táng vua và hoàng hậu ở Huế tạo nên một hình ảnh đẹp về tình vợ chồng thủy chung, khó thấy được ở các khu lăng mộ quân vương khác.

Lăng vua Gia Long nhìn từ trên cao.

Cùng khám phá vẻ đẹp của công trình lăng tẩm của vị vua Gia Long, qua đó hiểu thêm về cuộc đời của người sáng lập nên nhà Nguyễn nhé!

Lăng Gia Long nằm ở đâu?

Địa điểm: thôn Định Môn, xã Hương Thọ, huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Lăng vua Gia Long thực ra là một quần thể lăng tẩm của nhiều người trong hàng tộc mà khu vực trung tâm chính là lăng mộ của nhà vua và vợ – bà Thừa Thiên Cao Hoàng hậu.

Song táng duy nhất trong 7 lăng của các vua triều Nguyễn.

Lăng tẩm nhà vua nổi tiếng này nằm trên một quả đồi bằng phẳng rộng lớn, trong một khu vực có một quần sơn với 42 ngọn đồi núi lớn nhỏ với từng tên gọi riêng, trong đó lớn nhất là ngọn Đại Thiên Thọ là tiền án. 7 ngọn núi nhỏ hơn phía sau làm hậu chẩm. Bên phía trái và phải, lần lượt có 14 ngọn núi ứng với “Tả thanh long” và “Hữu bạch hổ”. Cả khu lăng mộ nằm giữa hai dòng tả trạch và hữu trạch, theo đánh giá của người xưa thì đây chính là vị trí thu hút tất cả những điều tốt đẹp.

Biển chỉ dẫn vào lăng Thiên Thọ. Ảnh: traveloka

Tuy nhiên, lăng vua Gia Long lại nằm cách xa thành phố, trên một vùng đồi núi gần như bị cô lập. Để đến được nơi này, bạn phải đi khoảng 20 km về phía Tây. Trước đây chỉ có một phương tiện duy nhất đến đây qua đường thủy. Nhưng hiện tại, địa phương đã dựng nên chiếc cầu phao nhỏ nối hai bờ sông. Sau khi đi qua chiếc cầu phao, du khách đi thêm tầm 4km nữa là đến Thiên Thọ lăng.

Nếu thích đi đến lăng bằng cách xuôi theo dòng sông Hương Huế , bạn có thể chọn ngồi thuyền khoảng 18km rồi cập bến vào viếng lăng. Còn một cách nữa là đi đường bộ từ trung tâm thành phố chừng 16km rồi rẽ qua bến đò Kim Ngọc, sau đó đi thêm vài cây số đường rừng là đến lăng vua Gia Long. Khi nào bạn thấy hiện ra trước mắt hai Trụ biểu uy nghi cao lớn thì chính là đã đến khu vực lăng vua. Du khách nên bày tỏ sự kính cẩn khi đi qua khu vực này nhé.

Không khí trong lành, không gian tĩnh mịch.

Là lăng vua đầu tiên của triều Nguyễn nên mang nhiều điểm khác biệt, như không có La thành xung quanh, ở cách xa trung tâm. Tuy vậy bù lại, đường đi vào lăng mộ vua Gia Long đi qua một cánh rừng thông rộng lớn, cảnh vật hoang sơ mà thơ mộng tạo nên bầu không khí trong lành và tĩnh mịch.

Theo kinh nghiệm du lịch Huế của nhiều du khách thì đây chính là con đường vào lăng lãng mạn nhất so với các khu lăng tẩm khác.

Thời điểm thích hợp nhất để ghé thăm lăng Gia Long

Nếu bạn thắc mắc du lịch Huế mùa nào đẹp nhất thì câu trả lời là từ tháng 2 đến tháng 4 hàng năm vì đây là lúc thời tiết Huế khá dễ chịu, không quá nóng bức hay mưa nhiều. Với lăng vua Gia Long cũng vậy, thời điểm vừa qua Tết Âm lịch là lý tưởng nhất để check in nơi này. Và theo gợi ý của L. Cadière từ hơn 60 năm trước (và cả bây giờ) thì bạn nên viếng Thiên Thọ lăng vào buổi chiều. Bởi vị trí đặc biệt của lăng vua cũng như cấu trúc lăng nên lúc hoàng hôn buông xuống chính là thời khắc du khách được chiêm ngưỡng khung cảnh tuyệt đẹp phía bên kia các hồ nước rồi nhìn về hướng lăng mộ.

Lăng vua Gia Long luôn mở cửa miễn phí.

Sẽ khó có ai bỏ qua được từng ánh nắng vàng lấp lánh qua bóng thông xào xạc đang soi bóng xuống mặt hồ yên ả, thỉnh thoảng gợn sóng. Cảnh tưởng ấy càng tôn thêm vẻ đẹp hùng tráng và kỳ vĩ của khu lăng mộ vị vua mở đầu triều Nguyễn. Quần thể công trình thể hiện sự uy nghi, kiên cố vô cùng hài hòa với vẻ xinh tươi, thơ mộng của cảnh vật, lại có đồi núi xa trầm mặc làm bức nền thêm mờ ảo.

Nên viếng lăng vua Gia Long vào buổi chiều.

Quá trình xây dựng lăng Gia Long

Lăng vua Gia Long là nơi được đích thân nhà vua thám sát, duyệt định vị trí rồi tiến hành quy hoạch và thiết kế. Ông cũng chính là người giám sát tiến độ thi công tại một thế đất được xem là “đã tập trung được mọi ảnh hưởng tốt lành tỏa ra từ nhiều núi đồi bao quanh”. Nơi đây được các nhà phong thủy đánh giá là vùng đất mà “ảnh hưởng tốt lành sẽ còn mãi mãi trong suốt 10 ngàn năm” (theo L. Cadière).

Quá trình xây dựng lăng không quá dài, nhưng cũng diễn ra trong 6 năm ròng, bắt đầu từ 1814 – thời điểm bà Thừa Thiên Cao Hoàng hậu qua đời đến năm 1820. Theo sử sách thì ngay trước lúc chính phi của mình qua đời, nhà vua đã sai các quan trong Khâm Thiên Giám đi chọn đất để mai táng cho bà.

Lạc vào chốn thâm u.

Cấu trúc lăng Gia Long

Lăng vua Gia Long là một quần thể lăng mộ hoàng tộc nhà Nguyễn được quy hoạch trong khu vực rộng hơn 28 km2, gồm khu trung tâm là lăng vua và hoàng hậu, xung quanh là nhiều lăng mộ khác, bao gồm:

- Lăng Quang Hưng của bà Thái Tông Hiếu Triết Hoàng hậu, là người vợ thứ hai của chúa Hiền Vương Nguyễn Phúc Tần.

- Lăng Vĩnh Mậu của bà Anh Tông Hiếu Nghĩa Hoàng hậu, là vợ chúa Nghĩa Vương Nguyễn Phúc Thái.

- Lăng Trường Phong, nơi yên nghỉ của Túc Tông Hiếu Ninh Hoàng đế Nguyễn Phúc Thụ.

- Lăng Thoại Thánh của bà Hưng Tổ Hiếu Khương Hoàng hậu, người vợ thứ hai của Nguyễn Phúc Côn, đồng thời là thân mẫu của vua Gia Long.

- Lăng Hoàng Cô của Thái Trưởng Công chúa Long Thành, chính là chị ruột vua Gia Long.

- Lăng Thiên Thọ của vua Gia Long và người vợ đầu của ông.

- Lăng Thiên Thọ Hữu của bà Thuận Thiên Cao Hoàng hậu, đây là người vợ thứ hai của vua Gia Long, đồng thời cũng là mẹ vua Minh Mạng.

Cấu trúc trung tâm lăng vua Gia Long.

Quần thể lăng tẩm rộng lớn này chia làm 3 khu vực chính:

Phần ở giữa hay khu vực trung tâm chính của Thiên Thọ lăng chính là khu lăng mộ của vua Gia Long và bà Thừa Thiên Cao Hoàng hậu. Ngay khi du khách đi qua khỏi sân chầu với các hàng tượng đá uy nghiêm, bạn sẽ tiến vào 7 cấp sân tế, còn được gọi là Bửu Thành ở đỉnh đồi.

Đường lên viếng lăng mộ vua và hoàng hậu.

Bửu Thành có hai ngôi mộ đá xây theo dạng thạch thất và được song táng theo quan niệm “Càn Khôn hiệp đức”. Đây không chỉ là hình ảnh đẹp, thể hiện sự hạnh phúc thủy chung của vua và hoàng hậu mà còn là điểm tạo nên nét khác biệt của của lăng Gia Long so với lăng Minh Mạng , Tự Đức, Khải Định,…

Thiên Thọ Lăng.

Khu vực tẩm điện với điện Minh Thành làm trung tâm nằm phía bên phải của lăng tẩm vua. Đây cũng chính là ngôi điện thờ Hoàng đế và Hoàng hậu thứ nhất, bên trong còn trưng bày khá nhiều kỷ vật gắn bó với cuộc đời chinh chiến của vị vua khai sinh triều Nguyễn như cân đai, mũ, yên ngựa.

Bức tranh tuyệt tác giữa thiên nhiên và kiến trúc xưa.

Bi Đình nằm phía trái lăng tẩm với dấu tích còn lại là một tấm bia lớn, chạm khắc tinh tế và sắc sảo, ghi lại và ca ngợi công lao vua Gia Long mang tên “Thánh đức thần công” do vua Minh Mạng viết.

Điện Minh Thành.

Khu vực còn là phụ cận, nằm giữa các lối đi mọc đầy cỏ cùng hoa rừng xen kẽ tạo nên khung cảnh tịch mịch và thơ mộng. Đặc biệt là nơi yên nghỉ của bà bà Thuận Thiên Cao Hoàng hậu và điện Gia Thành – nơi thờ người phụ nữ đã sinh ra vị vua trị quốc giỏi nhất của triều Nguyễn – vua Minh Mạng, nằm ở vị trí khá u tịch mà sâu lắng.

Lăng Thiên Thọ Hữu.

Khám phá vẻ đẹp kiến trúc lăng vua Gia Long

Lăng Gia Long không tuân theo nguyên tắc đối xứng như lăng Minh Mạng hay Đồng Khánh, cũng không phải là nơi an dưỡng để vua nghỉ ngơi và thư giãn khi lên thăm lăng lúc còn tại vị. Nhìn bao quát, các công trình trong lăng được bố trí theo chiều ngang với khu trung tâm là khu lăng mộ vua và hoàng hậu.

Nghi Đình.

Đây cũng chính là lăng tẩm duy nhất mà vua và hoàng hậu được song táng theo quan niệm “Càn Khôn hiệp đức”. Hai bên phải và trái lần lượt là điện Minh Thành – nơi thờ vua và hoàng hậu cùng Bi Đình. Hầu hết các công trình chính và phụ trong lăng đều đơn giản, không cầu kỳ nhưng toát lên vẻ uy nghiêm và chắc chắn.

Lăng có kiến trúc hoành tráng nhưng đơn giản.

Ngay phía trước lăng có một hồ sen lớn với sắc hồng tươi tắn, điểm xuyết thêm vẻ đẹp cho cảnh sắc cô tịch nơi này. Vì nằm khá xa trung tâm và đường đi không thuận tiện như các khu lăng tẩm khác nên lượng khách đến thăm lăng thưa thớt hơn. Vì vậy nếu có dịp du lịch Huế, bạn nhớ sắp xếp thời gian check in lăng vua Gia Long và đừng quên chào hỏi các bác bảo vệ, kiêm “hướng dẫn viên” xịn xò ở đây nhé. Vì thưa vắng khách nên họ rất quý những ai đến tham quan.

Hệ thống cửa chính điện Minh Thành.

Nếu dành thời gian trò chuyện cùng các chú, bạn còn được nghe kể thêm nhiều mẩu chuyện thú vị về vua Gia Long và các bà hoàng hậu, phi tử đã vào sinh ra tử với vị vua lừng danh này đấy.

Rồng trước điện Minh Thành.

Có thể nói rằng lăng Gia Long là một bức tranh tuyệt đẹp, phối hợp hài hòa vẻ đẹp giản dị mà uy nghiêm của công trình lăng tẩm với phong cảnh thiên nhiên tĩnh lặng nhưng đầy chất thơ. Hãy dành ít nhất một lần đến đây, viếng mộ vua và lắng lòng đôi chút, suy ngẫm về những công lao cũng như vinh nhục của vị vua lừng danh đã khai sinh ra triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam nhé.