Làng chài bích họa – mô hình khu dân cư văn hóa mới

Tam Thanh, Ngư Mỹ Thạnh, An Bình, Tam Hải… là tên các làng chài bích họa không còn xa lạ gì với khách du lịch.

Xu hướng phủ lên các làng chài những bức tranh sơn màu trên tường công cộng một cách phổ thông, sống động đã quá quen thuộc trên thế giới, được phát triển rực rỡ ở Hàn Quốc. Và cũng chính dự án giao lưu mỹ thuật Hàn Quốc – Việt Nam cho ra đời mô hình làng bích họa đầu tiên của Việt Nam ở thôn Trung Thanh, xã Tam Thanh, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Cho đến nay, mô hình làng bích họa phổ biến ở miền duyên hải, tạo ra cả một diện mạo nông thôn mới sạch, đẹp.

Vẻ đẹp làng chài Ngư Mỹ Thạnh trong mùa lúa chín bên phá Tam Giang. Ảnh: Thụy Văn

Giữa cái nắng chói chang của miền Trung, tôi đi dọc những bức tường được sơn vẽ rất đẹp của ngôi làng áp sát bên bờ phá Tam Giang. Làng bích họa Ngư Mỹ Thạnh thuộc xã Quảng Lợi, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Những con ngõ nhỏ hình xương cá một đầu ngõ tiến ra cửa biển, ra những vạt lúa xen lẫn với đầm sen nở. Phía đầu ngõ còn lại là khu dân cư làng biển của ngư dân xếp lớp những nóc nhà mái ngói, tường bao và cổng gỗ, thuyền nan úp lại sạch sẽ, khô ráo kê gối bên hiên nhà.

Trên những bức tường, hình họa giản dị, rõ nét đầy màu sắc rực lên trong nắng chiều với hình ảnh quen thuộc y như thực tại, cũng là cảnh trẻ nô đùa, thuyền ra khơi, vật nuôi, hoa lá, chim muông. Khung cảnh thực sự không thể thu hết được vào ống kính máy ảnh mà phải trải nghiệm, phải dạo bước qua làng như thể chính mình là một chi tiết trong bức tranh sống động đó.

Trò chuyện với tôi, chị Mỹ Hạnh, một phụ nữ nghèo trước đây chỉ trông chờ vào những chuyến ra khơi của chồng, giờ mở nhà hàng ăn bán cho khách đường xa. Chị nhờ em gái học mỹ thuật ở Trường Đại học Nghệ thuật, Đại học Huế vẽ trên cổng quán, trên tường nhà một bức tranh liên hoàn về biển, đảo, những con thuyền, khát vọng ra khơi và sự tin tưởng, chờ đợi và tự hào của những người hậu phương ở lại bờ như chị. Kết quả, bức tranh trở nên rất nổi tiếng, quán của chị đông khách đột biến vì tiếng lành đồn xa. Từ đó, làng Ngư Mỹ Thạnh càng nổi tiếng hơn. Chị Mỹ Hạnh nói: “Làng đẹp hơn thì khách du lịch mới đến nhiều. Tôi sinh ra, lớn lên ở đây, việc của tôi chỉ là làm cho quê mình đẹp hơn, khách vui cười nhiều hơn, tôi bán hàng nhiều hơn thôi”.

Rõ ràng, các làng chài bích họa đã tạo nên ở chính nơi đó một cuộc sống khác. Những người vợ có chồng đi biển không còn thấp thỏm “hồn treo cột buồm” nữa, mà biết tạo ra cho mình một đời sống mới giao tiếp nhiều hơn, tạo ra thu nhập cho mình, đồng thời, làm thay đổi diện mạo nông thôn mới. Điều này phù hợp với tiêu chí nông thôn mới, tạo ra trong đời sống nông thôn một môi trường văn hóa văn minh, nơi mọi người có cơ hội như nhau trong việc tạo ra cũng như hưởng thụ văn hóa.

Tiền lệ về ngôi làng bích họa Tam Thanh, Quảng Nam khiến các làng chài khác trong suốt miền duyên hải đi theo mô hình này thành công. Ban đầu, các tình nguyện viên chỉ muốn giới thiệu, tạo ra môi trường văn hóa có sự giao lưu Việt Nam – Hàn Quốc. Bởi lẽ, mô hình làng bích họa đã từng biến những ngôi làng tẻ nhạt, quanh năm bão gió biển thổi bạt đi chỉ có vài loại cây chịu được gió quật là sống lay lắt trở nên thơ mộng hơn với tranh tường. Rồi từ đó, hình ảnh của ngôi làng loang đi, khách du lịch ghé đến nhiều hơn, cơ hội du lịch mở ra với một vẻ đẹp đầm ấm, sinh động, đầy màu sắc văn hóa của cộng đồng ngư dân miền biển.

Các chuyên gia kinh tế nhận định rằng, con đường đi tới của miền duyên hải nước ta hiện nay trong vòng một thập kỷ tới sẽ là du lịch làng chài. Đó là các mô hình kết hợp 2 tác động: Xây dựng nông thôn mới và tạo ra một môi trường văn hóa, văn minh làm du lịch. Các homestay ven biển mọc lên như nấm và hầu hết mang lại hiệu quả. Người đi du lịch hướng ra biển và các làng chài chỉ việc bắt kịp xu hướng đó. Nguyên tắc bất di bất dịch để tạo ra môi trường văn hóa là xanh – sạch – đẹp phải được tạo nên từ bàn tay con người. Mọi tài nguyên hoang sơ cần bồi đắp và có ý thức giữ gìn mới trở nên lâu bền được.

Du lịch ở các làng bích họa không bị cách trở đò giang như biển, đảo, không bị giao thông hiểm trở khó khăn như ở vùng núi cao. Hầu hết các làng chài đều nằm trong bán kính vài chục cây số so với các đô thị lớn. Như vậy, du lịch làng chài duyên hải nằm trong phương án khả thi nhất để xây dựng mô hình khu dân cư văn hóa mới trong xây dựng nông thôn mới. Các làng chài hiện nay giải tỏa phần lớn sức ép của lao động nghề biển. Phụ nữ, thanh niên mới lập nghiệp chuyển cơ cấu việc làm sang làm du lịch đều là những lao động có học thức. Việc tạo ra diện mạo mới của một ngôi làng là việc trong tầm tay.

Không chi phí lớn, không cần tổ chức quy mô, các làng chài bích họa xuất hiện mang lại hình ảnh mới cho biển, đảo Việt Nam. Đây là một trong những mô hình, bao hàm cả việc thi công các bức tranh tường của các cá nhân thiện nguyện trong thời gian vừa qua được đánh giá là hoạt động ấn tượng cho đời sống cộng đồng.

Thụy Văn

Theo bienphong.com.vn