Lần đầu thay xương chậu in 3D cho người ung thư xương

Phẫu thuật thay xương chậu nhân tạo cho bệnh nhân ung thư xương vừa thực hiện ở Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Sau ca phẫu thuật phức tạp kéo dài 7 giờ đồng hồ, hiện sức khỏe bệnh nhân Thân Đức Toàn (57 tuổi, Bắc Giang) ổn định, đã có thể tự ngồi và vận động nhẹ. Anh được chăm sóc đặc biệt ở Trung tâm hồi sức tích cực, phối hợp cùng Trung tâm điều trị đau và chăm sóc giảm nhẹ, Trung tâm y học thể thao – phục hồi chức năng của bệnh viện để có thể trở lại cuộc sống sinh hoạt bình thường. Dự kiến bệnh nhân xuất viện trong 7 ngày tới.

Giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Trần Trung Dũng – Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật Khớp – Y học thể thao, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Hà Nội cho biết, đây là ca phẫu thuật thay xương chậu nhân tạo đầu tiên tại Việt Nam, sử dụng tích hợp thiết bị tối tân như robot Artis Pheno, phần mềm dựng hình 3D, công nghệ in 3D trên vật liệu titan, ca mổ trong phòng mổ Hybrid OR1 thế hệ mới. Ở châu Á, trường hợp này mới thực hiện ở quốc gia có nền y học tiên tiến như Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ.

“Việc ghép nối thành công xương chậu nhân tạo giúp anh Toàn thoát nguy cơ tàn phế do không phải cắt bỏ một nửa khung xương chậu, tháo toàn bộ chân trái như chỉ định điều trị thông thường”, Giáo sư Dũng cho biết.

Ca mổ có sự phối hợp của các chuyên gia hàng đầu Việt Nam thuộc chuyên khoa phẫu thuật khớp và y học thể thao, ung bướu, ngoại tổng quát, phẫu thuật mạch máu, gây mê hồi sức, giải phẫu bệnh, phục hồi chức năng.

7 êkip cùng tham gia ghép xương chậu nhân tạo cho bệnh nhân ngày 11/1. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh .

Tháng 5/2020, khối u ở vùng hông bên trái của anh Thân Đức Toàn sưng to và đau đớn. Sau khi thăm khám và sinh thiết được chẩn đoán ung thư (sarcom) xương cánh chậu trái.

Qua 4 đợt hóa trị liệu, anh Toàn vẫn cảm thấy đau, hạn chế vận động ở khớp háng trái, khối u ác tính có dấu hiệu chèn ép thần kinh đùi phía chân trái khiến anh mất dần khả năng di chuyển. Kết quả trên phim chụp cắt lớp vi tính cho thấy khối u đã xâm lấn “ăn” hết một nửa cánh chậu trái và phá hủy khớp háng trái.

“Các bác sĩ có tính tới khả năng tháo bỏ toàn bộ xương chậu bên trái để ngăn khối ung thư phát triển và bảo toàn tính mạng, nhưng như vậy thì tôi trở thành người tàn phế”, anh Toàn kể lại. Qua tìm hiểu thông tin thấy có trường hợp bệnh nhân ung thư xương được thay xương khớp nhân tạo bằng công nghệ in 3D tại Bệnh viện Tâm Anh, anh tìm đến bệnh viện với hy vọng được điều trị bảo tồn chân trái của mình.

Giáo sư Dũng trực tiếp thăm khám cho anh, nhận thấy khối u xương nằm tại vị trí vùng cánh chậu, xâm lấn một phần vào vùng ổ cối của khớp háng, nơi có rất nhiều cấu trúc mạch máu, thần kinh và gân cơ đi qua. Vùng khung chậu còn đóng vai trò nâng đỡ nội tạng trong ổ bụng, là điểm tựa cho hai chân đi lại. Do đó, chỉ định phẫu thuật cắt bỏ là chính xác nhưng chỉ cứu tính mạng, người bệnh đối mặt nguy cơ tàn phế.

Để loại bỏ khối u ác tính, cắt phần xương chậu đã hư hại nhưng giữ tối đa thân thể và chức năng vận động, phương án khả thi được Giáo sư Dũng cùng các chuyên gia đưa ra là thay toàn bộ phần xương chậu đó, nhưng điều này chưa từng thực hiện tại Việt Nam. Tạo hình lại như thế nào để giải quyết vấn đề nâng đỡ các cơ quan trong thành bụng và đảm bảo chức năng khớp háng cả về mặt giải phẫu, truyền lực cho bệnh nhân cũng là bài toán khó. Thêm vào đó, bệnh nhân mới trải qua nhiều lần hóa trị, sức khỏe yếu.

Những cuộc hội chẩn giữa các chuyên khoa được tiến hành liên tục nhằm tìm giải pháp tối ưu. Từng thực hiện nhiều ca khó về thay khớp, thay xương nhân tạo, các bác sĩ bệnh viện Tâm Anh thường sử dụng phần mềm công nghệ dựng mô phỏng 3 chiều kỹ thuật số và vật liệu nhân tạo thay thế xương khớp. Êkip quyết định tái tạo chính xác xương chậu của bệnh nhân Toàn trên phần mềm, thiết kế mô hình 3D và thực hiện ca mổ thực nghiệm trên xương mô hình in 3D với tỷ lệ 1:1.

Từ giải pháp được tối ưu sau cuộc mổ thử nghiệm, các chuyên gia và bác sĩ đã tạo ra phần xương chậu nhân tạo thay thế cho bệnh nhân bằng công nghệ in 3D với chất liệu hợp kim titan. Nhờ đó, phần xương chậu giống gần như hoàn toàn với xương chậu của bệnh nhân về mặt hình thể, có khả năng chịu lực, đàn hồi và phục hồi lại nguyên vẹn điểm bám các khối cơ xung quanh xương chậu.

“Sau nhiều ngày hội chẩn, chúng tôi tự tin thực hiện ca phẫu thuật này vì có đủ điều kiện về máy móc, nhân lực giỏi chuyên môn, làm chủ kỹ thuật cao”, Giáo sư Dũng chia sẻ.

Bác sĩ phẫu thuật trao đổi về mô hình 3 chiều kỹ thuật số trên máy tính ngay tại khu điều khiển trong phòng mổ hybrid hiện đại. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Ngoài các bác sĩ phẫu thuật còn có sự tham gia của êkip điều trị hóa chất, phục hồi chức năng… Êkip gây mê hồi sức do Giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Quốc Kính – Trung tâm hồi sức tích cực chỉ đạo đã lựa chọn phương pháp gây mê hiện đại bậc nhất và đảm bảo an toàn. Bác sĩ cũng lên các phương án gây tê phong bế vùng phẫu thuật để giảm đau cho người bệnh sau khi kết thúc cuộc mổ. Êkip nội ung bướu do Tiến sĩ, bác sĩ Vũ Hữu Khiêm đưa hướng điều trị hóa chất phù hợp nhất để bệnh nhân mau hồi phục.

Ca phẫu thuật thực hiện trong phòng mổ hybrid hiện đại với hệ thống robot Artist Pheno và hệ thống hình ảnh dẫn đường hỗ trợ định vị, dựng hình 3D trực tiếp trong phẫu thuật để định vị các mốc đặt xương, giúp việc tính toán các góc nghiêng loại bỏ u và đặt xương chậu nhân tạo chính xác.

Gần 12 tiếng sau mổ, bệnh nhân tỉnh táo, các chỉ số sinh tồn ổn định, bệnh nhân hồi phục nhanh, có thể ngồi dậy và tập nhẹ nhàng tại giường.

Robot Artis Pheno được sử dụng để dựng hình 3D trực tiếp trong ca phẫu thuật tại phòng mổ Hybrid hiện đại. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Trước đây, bệnh nhân ung thư xương thường trải qua những ca phẫu thuật loại bỏ một phần cơ thể, đối diện với nguy cơ tàn tật vĩnh viễn bởi muốn bảo toàn tính mạng người bệnh phải tháo bỏ toàn bộ phần xương khớp có khối u. Theo Giáo sư Dũng, trường hợp của anh Toàn nếu không có giải pháp thay thế phần xương chậu phải cắt bỏ, có thể sẽ phải cắt cụt chân trái cho đến sát bụng. Đây là cuộc phẫu thuật tàn phá chức năng vô cùng khủng khiếp, khiến người bệnh tàn tật vĩnh viễn và mất đi cuộc sống hoạt động bình thường.

Vì thế, các kỹ thuật cao cấp, hiện đại như dựng mô hình kỹ thuật số, in 3D vật liệu y sinh học, phòng mổ robot… đã giúp thực hiện thành công các ca phẫu thuật thay thế xương, khớp bằng vật liệu nhân tạo, cứu sống bệnh nhân, bảo toàn chi thể và chức năng vận động. Việc ứng dụng các kỹ thuật, trang thiết bị tiên tiến hàng đầu ngay trong nước cũng mở ra cơ hội điều trị các bệnh lý phức tạp với chi phí hợp lý và hiệu quả cao.

Trước đó, Giáo sư Dũng cùng êkip các bác sĩ Trung tâm Phẫu thuật khớp và Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã thực hiện nhiều ca ghép xương, thay khớp phức tạp cho bệnh nhân bị ung thư xương, xương khớp hư hỏng do tai nạn hay thoái hóa khớp, giúp bảo toàn chi thể, hồi sinh vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống.