Lãi suất cuối năm: Khó giảm từ đỉnh cao

Mặt bằng lãi suất hiện nay của Việt Nam vẫn ở mức cao dù Ngân hàng Nhà nước ( NHNN) có nhiều động thái để kéo giảm lãi suất. Vì thế, tại thời điểm cuối năm khi mà nhu cầu về vốn sẽ tăng cao, “bài toán” về lãi suất vẫn đang là thách thức đối với nhà điều hành chính sách tiền tệ.

Lãi suất sẽ ổn định nhưng khó giảm trong thời gian cuối năm. Ảnh: ST.

Lãi suất vẫn cao

Thông tin về hoạt động ngân hàng trong tuần đầu tháng 10 của NHNN cho biết, lãi suất huy động bằng VND phổ biến ở mức 0,2-1%/năm đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng; 4,5-5,5%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng; 5,5-6,8%/năm đối với tiền gửi có kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 12 tháng; kỳ hạn từ 12 tháng trở lên ở mức 6,6-7,5%/năm. Với lãi suất cho vay, mặt bằng lãi suất cho vay VND phổ biến ở mức 6-9%/năm đối với ngắn hạn; 9-11%/năm đối với trung và dài hạn; lãi suất cho vay USD phổ biến ở mức 3-6%/năm.

Nhưng tại các ngân hàng thương mại, “cuộc đua” lãi suất huy động suốt từ quý II/2019 vẫn chưa dừng lại, nhiều ngân hàng không chỉ tăng lãi suất kỳ hạn dài mà các kỳ hạn trên 6 tháng cũng được nâng lên. Ghi nhận từ thị trường, mức lãi suất huy động cao nhất trên thị trường hiện đã lên tới 9%/năm cho loại tiền gửi trên 100 tỷ đồng và kỳ hạn dài trên 18 tháng. Mức lãi suất huy động “cao chót vót” này đã kéo theo lo ngại về sự gia tăng tương ứng của lãi suất cho vay, điều này sẽ gây khó cho doanh nghiệp khi mùa kinh doanh cuối năm đã tới, nhu cầu vay vốn là rất lớn.

Tại cuộc họp báo quý III vào đầu tháng 10, đại diện lãnh đạo NHNN đã thừa nhận, lãi suất hiện được xem là bài toán khó nhất trong điều hành kinh tế vĩ mô, phải tính toán để làm sao hài hòa giữa các thành phần kinh tế, giữa người vay – người gửi tiền, hài hòa với chỉ số lạm phát, đảm bảo chi phí nghiệp vụ của các ngân hàng thương mại để có lợi nhuận đảm bảo tài chính…

Vì thế, vào giữa tháng 9, NHNN đã thông báo giảm 0,25% lãi suất điều hành như lãi suất tái chiết khấu, tái cấp vốn, lãi suất cho vay qua đêm, lãi suất OMO và tín phiếu… được xem là hành động nhằm tạo điều kiện hỗ trợ nền kinh tế và thanh khoản của hệ thống tổ chức tín dụng, tạo điều kiện cho ngân hàng thương mại tham chiếu vào lãi suất điều hành để giảm lãi suất cho vay đối với nền kinh tế và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, với hành động này, các chuyên gia và nhiều tổ chức nhận định, đây chỉ là động thái mang tính định hướng, chưa phải động thái dẫn dắt thị trường. Các chuyên gia Công ty Chứng khoán SSI nêu rõ, việc giảm lãi suất không mang ý nghĩa là nới lỏng tiền tệ vì NHNN điều hành chính sách tiền tệ trực tiếp thông qua các chỉ tiêu về tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán (M2)…, không phải qua trung gian là lãi suất điều hành như các nước khác. Chính vì thế, mức lãi suất hiện nay vẫ còn cao như đã nói ở trên.

Liệu có giảm?

Nói về nguyên nhân của việc tăng lãi suất, chuyên gia tài chính – ngân hàng, TS. Cấn Văn Lực biết, lãi suất huy động tăng nhưng trong cục bộ ở các ngân hàng có quy mô vừa và nhỏ. Nguyên nhân là để các ngân hàng này chuẩn bị dòng vốn cuối năm, đáp ứng lộ trình Basel II và yêu cầu giảm dần tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn của NHNN. Ngoài ra, có một nguyên nhân rộng hơn đó là năm nay các ngân hàng liên tục phát hành trái phiếu, chủ yếu để huy động vốn cấp 2 để tăng hệ số an toàn CAR và đáp ứng Basel II.

Chính vì những nguyên nhân này mà theo TS.Lực, mặt bằng lãi suất cho vay từ nay đến cuối năm sẽ ổn định. Bởi NHNN đã giảm lãi suất điều hành hỗ trợ cho thanh khoản cũng như đưa ra văn bản “tuýt còi” các ngân hàng chạy đua lãi suất huy động. Vì thế, hệ thống tổ chức tín dụng đã nghiêm túc thực hiện chỉ đạo chung của cơ quan quản lý về ổn định mặt bằng lãi suất cho vay. Hơn nữa, từ đầu năm đến nay, tín dụng chung của toàn ngành mới tăng trưởng trên 9%, nên để đẩy mạnh tín dụng hơn từ nay đến cuối năm nhằm đạt chỉ tiêu về doanh số và lợi nhuận, các ngân hàng không thể tăng lãi suất vì sẽ ảnh hưởng tới nhu cầu của doanh nghiệp.

Đồng quan điểm, các chuyên gia SSI cho rằng, thanh khoản liên ngân hàng rất dồi dào nhưng vốn huy động từ kênh này chỉ đáp ứng các nhu cầu vốn ngắn hạn, không dùng để cấp tín dụng nên các ngân hàng thương mại phải giữ nguyên hoặc tăng lãi suất huy động kỳ hạn dài. Tuy nhiên, việc giảm lãi suất điều hành có thể giảm bớt áp lực thanh khoản trong giai đoạn cao điểm cuối năm, giúp lãi suất huy động và cho vay được giữ ổn định nhưng khả năng giảm trong quý IV là khá thấp.

Ngoài ra, một tác động nữa giúp mặt bằng lãi suất có thể giữ được ổn định trong cuối năm là thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng tích cực giúp các ngân hàng chủ động huy động được vốn. Theo số liệu thống kê, tổng cả khối ngân hàng và doanh nghiệp phát hành khoảng 157 nghìn tỷ đồng, trong đó ngân hàng chiếm 50%. Nhưng chính vì phát triển nên kênh huy động này cũng đang chịu sự cạnh tranh khá lớn và có những “biến tướng” ảnh hưởng xấu tới nền kinh tế và mặt bằng lãi suất ngân hàng. Do vậy, NHNN cũng phải có văn bản yêu cầu các ngân hàng thuơng mại rà soát các quy định, đặc biệt các quy định nội bộ liên quan đến hoạt động mua trái phiếu doanh nghiệp.

Trong thời gian tới, mục tiêu của NHNN vẫn là sẽ ổn định lãi suất, điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt. Nhưng với các mục tiêu phát triển của ngành ngân hàng như đáp ứng tiêu chuẩn Basel II, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn… thì các chuyên gia vẫn không đặt nhiều lạc quan vào khả năng giảm lãi suất trong thời gian tới. Vì thế, sự ổn định của lãi suất vẫn đang ưu tiên hơn cả, để lãi suất tuy khó giảm nhưng cũng không thể tăng, ảnh hưởng tới sự phát triển chung của nền kinh tế.

Hương Dịu

Theo Haiquanonline.com.vn