Kim tự tháp 1.500 năm tuổi xây từ đá núi lửa

Theo dõi VGT trên

Chỉ vài chục năm sau vụ phun trào lịch sử, người Maya quay lại xây kim tự tháp bằng chính những vật liệu phun ra từ núi lửa.

Kim tự tháp 1.500 năm tuổi xây từ đá núi lửa - Hình 1

Khoảng năm 539, tại khu vực ngày nay là San Andrés, El Salvador, miệng núi lửa Ilopango phun trào. Vụ phun trào có tên Tierra Blanca Joven và được coi là sự kiện phun trào núi lửa lớn nhất Trung Mỹ trong 10.000 năm

Kim tự tháp 1.500 năm tuổi xây từ đá núi lửa - Hình 2

Các nhà khoa học phát hiện người Maya xây kim tự tháp Campana từ những mảnh đá núi lửa văng ra trong một vụ phun trào

Kim tự tháp 1.500 năm tuổi xây từ đá núi lửa - Hình 3

Kim tự tháp Campana cao khoảng 13 m và nằm cách núi lửa 40 km

Kim tự tháp 1.500 năm tuổi xây từ đá núi lửa - Hình 4

Nó được xây trên đỉnh của một bệ cao 6 m, dài 80 m và rộng 55 m

Kim tự tháp 1.500 năm tuổi xây từ đá núi lửa - Hình 5

Bệ này cũng có 4 bậc thềm rộng và một cầu thang lớn ở trung tâm

Kim tự tháp 1.500 năm tuổi xây từ đá núi lửa - Hình 6

Nhà khảo cổ tại Khoa Nhân chủng học thuộc Đại học Colorado Boulder (UCB) sử dụng các mẫu carbon lấy từ nhiều vật liệu xây dựng khác nhau trong kim tự tháp và xác định chúng có niên đại từ năm 545 đến năm 570

Kim tự tháp 1.500 năm tuổi xây từ đá núi lửa - Hình 7

Campana là kim tự tháp Maya đầu tiên trên thế giới được phát hiện dùng vật liệu đá và mảnh vụn do núi lửa phun ra.

Giả thuyết mới về nguyên nhân khiến loài khủng long tuyệt chủng

Theo nghiên cứu mới của các nhà khoa học, nhiệt độ Trái Đất giảm sâu làm thay đổi môi trường khí hậu khiến loài khủng long không thể thích nghi và vụ va chạm thiên thạch chỉ là đòn kết liễu.

Giả thuyết mới về nguyên nhân khiến loài khủng long tuyệt chủng - Hình 1

Bộ xương của loài khủng long Allosaurus từng sống 150 triệu năm trước được trưng bày tại phòng đấu giá Drouot ở Paris. (Ảnh: Reuters)

Sáu mươi sáu triệu năm trước, một thiên thạch có đường kính gần 10km đã đâm vào Trái Đất và gây ra sự tuyệt chủng hàng loạt của loài khủng long. Nhưng liệu đó có phải là toàn bộ nguyên nhân?

Theo nghiên cứu mới, một loạt vụ phun trào núi lửa khổng lồ - xảy ra trước vụ va chạm thiên thạch - đã làm thay đổi môi trường sống của các loài vật ở thời điểm này.

Khí thải ra từ các vụ phun trào đã che khuất ánh nắng Mặt Trời và có khả năng làm giảm nhiệt độ Trái Đất khiến loài khủng long không thể sống thoải mái trong nhiều thế kỷ.

Don Baker, đồng tác giả nghiên cứu và là nhà địa hóa học tại Đại học McGill, cho biết: "Nhiệt độ giảm đã làm thay đổi khí hậu đến mức gây khó khăn cho loài khủng long và vụ va chạm thiên thạch là đòn kết liễu."

Theo một số nghiên cứu, nhiệt độ Trái Đất đã giảm từ lâu trước vụ va chạm thiên thạch. Nhưng các nhà khoa học chưa xác định được nguyên nhân nên Baker và nhóm của ông đã tìm lời giải thích từ các vụ núi lửa phun trào.

Thiên thạch là một lý thuyết phổ biến về sự diệt vong của loài khủng long, nhưng các vụ phun trào núi lửa là một lời giải thích gây tranh cãi khác.

Bằng chứng nằm ở một trong những khu vực núi lửa lớn nhất thế giới, được gọi là Bẫy Deccan. Nằm ở vùng trung tâm phía tây Ấn Độ ngày nay, khu vực này có những đợt phun dung nham khổng lồ vào khoảng thời gian khủng long tuyệt chủng.

Tại đây, có thể thấy dung nham từ các vụ phun trào trong quá khứ xếp chồng lên nhau thành từng lớp, có nơi dày hơn 1,6km và bao phủ diện tích gần 518.000 km2 (bằng diện tích của bang Oregon và Washington cộng lại).

Giả thuyết mới về nguyên nhân khiến loài khủng long tuyệt chủng - Hình 2

Các vụ phun trào núi lửa làm thay đổi môi trường sống của loài khủng long. (Ảnh minh họa: Getty Images)

Những vụ phun trào ở quy mô lớn như vậy đã làm thay đổi mạnh tới môi trường, thải ra các loại khí như sulfur dioxide làm phản chiếu ánh sáng Mặt Trời trở lại không gian và gây giảm nhiệt độ trên bề mặt Trái Đất.

Paul Renne, đồng tác giả của nghiên cứu và là nhà địa lý học tại Đại học California ở Berkeley, cho biết: "Các vụ phun trào diễn ra liên tục, chồng lên nhau trong hàng trăm nghìn năm. Mức độ hoạt động núi lửa, bao phủ hàng trăm nghìn km2, là điều hiếm thấy trong lịch sử địa chất."

Nhóm nghiên cứu đã tìm hiểu các loại khí còn lưu lại trong lớp đất đá của dòng dung nham cổ ở khu vực Bẫy Deccan. Các nguyên tố phần lớn bị bay vào khí quyển trong quá trình phun trào, nhưng một phần nhỏ bị giữ lại trong các khoáng chất khi dung nham nguội đi vào cuối đợt phun trào.

Nhóm nghiên cứu đã phát triển một kỹ thuật mới để đo lượng lưu huỳnh và flo trong khoáng chất. Từ đó, các nhà khoa học tái tạo các điều kiện trong phòng thí nghiệm để xác định lượng lưu huỳnh hoặc flo cần thiết trong môi trường để giữ được lượng khí đó trong khoáng chất.

Giả thuyết mới về nguyên nhân khiến loài khủng long tuyệt chủng - Hình 3

Khói bụi và khí độc phun trào từ núi lửa khiến nhiệt độ Trái Đất giảm mạnh. (Ảnh: Getty Images)

Theo kết quả nghiên cứu, ngay trước khi thiên thạch va vào Trái Đất, dòng dung nham có nồng độ flo khá cao và có thể gây ra tác động cục bộ, chẳng hạn như mưa axit, khiến thực vật bị chết hoặc động vật bị nhiễm độc. Trong khi đó, nồng độ lưu huỳnh trong dòng dung nham cực kỳ cao, đủ để khiến nhiệt độ trên toàn thế giới giảm mạnh.

Các vụ phun trào núi lửa không giống bất cứ điều gì chúng ta từng trải qua trong lịch sử loài người. Hiện tượng nhiệt độ giảm mạnh, có thể lên tới hơn 10 độ C trong một thập kỷ, dẫn tới mùa Đông dường như kéo dài vĩnh viễn.

Nếu đúng hiện tượng này xảy ra, loài khủng long có lẽ đã không có thời gian để thích nghi. Baker cho biết đợt giảm nhiệt độ đầu tiên có thể xảy ra trong khoảng thời gian chưa đầy một thập kỷ, với mỗi năm lạnh hơn so với trước đó.

Nghiên cứu cho thấy có lẽ không phải cái lạnh quá mức gây khó khăn cho loài khủng long mà là việc thiếu ánh sáng Mặt Trời đã cản trở sự phát triển của các loài thực vật và động vật ăn cỏ, từ đó làm đứt gãy chuỗi thức ăn.

Thật khó để biết chính xác điều gì đã xảy ra với loài khủng long trong thời gian đó, nhưng các nhà khoa học đang không ngừng cố gắng giải đáp câu đố này. Nhưng hãy lấy loài khủng long làm ví dụ về điều gì sẽ xảy ra khi Trái Đất thay đổi quá nhanh - một câu chuyện cảnh báo về tình trạng biến đổi khí hậu ngày nay./.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Thợ săn hành tinh NASA phát hiện nơi bất hạnh nhất vũ trụThợ săn hành tinh NASA phát hiện nơi bất hạnh nhất vũ trụ
00:46:29 21/01/2025
Những 'quái vật' gây ám ảnh nhất Việt Nam, có con thật sự tồn tại trên đờiNhững 'quái vật' gây ám ảnh nhất Việt Nam, có con thật sự tồn tại trên đời
09:38:57 20/01/2025
Phát hiện 'kho báu' khổng lồ ở quốc gia láng giềng Việt Nam, vạn người đổ xô đến xem thực hư, dân làng kiếm gần 3 tỷ đồng chưa đầy 1 tuầnPhát hiện 'kho báu' khổng lồ ở quốc gia láng giềng Việt Nam, vạn người đổ xô đến xem thực hư, dân làng kiếm gần 3 tỷ đồng chưa đầy 1 tuần
13:12:21 20/01/2025
Các hành tinh 'rủ nhau' diễu hành vũ trụ trong ngày 21/1Các hành tinh 'rủ nhau' diễu hành vũ trụ trong ngày 21/1
00:46:27 21/01/2025
Sự thật sốc ở 1 trong những quốc gia giàu có nhất thế giới: Nhiều người già đang cố tình phạm tội để được ở tùSự thật sốc ở 1 trong những quốc gia giàu có nhất thế giới: Nhiều người già đang cố tình phạm tội để được ở tù
20:40:42 19/01/2025
Cơ trưởng say rượu bị bắt khẩn cấp ngay trong buồng lái máy bayCơ trưởng say rượu bị bắt khẩn cấp ngay trong buồng lái máy bay
09:09:56 20/01/2025
Tại sao gà mái không cần gà trống vẫn đẻ được trứng? Ý nghĩa của sự tồn tại của con gà trống là gì?Tại sao gà mái không cần gà trống vẫn đẻ được trứng? Ý nghĩa của sự tồn tại của con gà trống là gì?
00:46:23 21/01/2025
Người đàn ông đào được cục đá lớn sau nhà, tưởng đồ vứt đi nào ngờ là 'trầm tích vũ trụ' trị giá 115 tỷ đồngNgười đàn ông đào được cục đá lớn sau nhà, tưởng đồ vứt đi nào ngờ là 'trầm tích vũ trụ' trị giá 115 tỷ đồng
09:37:15 20/01/2025

Tin đang nóng

Từ bán cafe đến ông hoàng kiếm cả trăm tỷ, cuộc đời người đàn ông này còn đáng nể hơn cả trên phim!Từ bán cafe đến ông hoàng kiếm cả trăm tỷ, cuộc đời người đàn ông này còn đáng nể hơn cả trên phim!
06:03:52 21/01/2025
Tranh cãi vị trí center của 1 Anh Trai Say Hi giữa 4 Anh Trai Vượt Ngàn Chông GaiTranh cãi vị trí center của 1 Anh Trai Say Hi giữa 4 Anh Trai Vượt Ngàn Chông Gai
07:02:35 21/01/2025
Con trai NSND Lệ Thủy tiết lộ cát sê mời Dương Cẩm Lynh biểu diễnCon trai NSND Lệ Thủy tiết lộ cát sê mời Dương Cẩm Lynh biểu diễn
06:03:08 21/01/2025
Ông Trump phát tín hiệu gì về đàm phán với ông Putin trong phát biểu nhậm chứcÔng Trump phát tín hiệu gì về đàm phán với ông Putin trong phát biểu nhậm chức
07:35:50 21/01/2025
1 sao nữ hạng A mang tiếng bỏ bạn nghèo chạy theo đại gia, sự thật ghê người đằng sau giờ được hé lộ1 sao nữ hạng A mang tiếng bỏ bạn nghèo chạy theo đại gia, sự thật ghê người đằng sau giờ được hé lộ
06:53:08 21/01/2025
"Hoàng tử Nhà Trắng" Barron Trump bất ngờ gây sốt với ngoại hình cực kỳ khác lạ đến không nhận ra trong ngày cha nhậm chức"Hoàng tử Nhà Trắng" Barron Trump bất ngờ gây sốt với ngoại hình cực kỳ khác lạ đến không nhận ra trong ngày cha nhậm chức
09:36:48 21/01/2025
Người hại Lee Min Ho ê chề?Người hại Lee Min Ho ê chề?
06:04:53 21/01/2025
Quán quân Văn Anh: "Hạnh phúc và may mắn với giải thưởng"Quán quân Văn Anh: "Hạnh phúc và may mắn với giải thưởng"
06:41:20 21/01/2025

Tin mới nhất

Bộ tộc 'đà điểu' gốc Phi chỉ có 2 ngón chân, các chuyên gia đã đến để tiết lộ sự thật

Bộ tộc 'đà điểu' gốc Phi chỉ có 2 ngón chân, các chuyên gia đã đến để tiết lộ sự thật

00:46:26 21/01/2025
Để không lúc nào cũng đắm chìm trong cuộc sống hư vô và nhàm chán này, du lịch là một trong những cách tốt nhất để tiếp xúc với thế giới.
Phát hiện hệ sinh thái chưa từng thấy bên dưới hồ nước bí mật ở Nam Cực

Phát hiện hệ sinh thái chưa từng thấy bên dưới hồ nước bí mật ở Nam Cực

09:36:20 20/01/2025
Các nhà khoa học đang nghiên cứu Hồ Enigma đóng băng ở Nam Cực đã phát hiện ra một hệ sinh thái chứa đầy các quần thể vi khuẩn kỳ lạ bên dưới.
Việt Nam sở hữu loài động vật cực kỳ quý hiếm có ngoại hình độc nhất vô nhị, là 'hậu duệ' của ma cà rồng

Việt Nam sở hữu loài động vật cực kỳ quý hiếm có ngoại hình độc nhất vô nhị, là 'hậu duệ' của ma cà rồng

21:24:50 19/01/2025
Ngoại hình tương tự ma cà rồng khiến loài động vật này được đặt tên gắn với ác quỷ trong truyền thuyết. Mới đây nó được phát hiện ở Việt Nam và nhanh chóng gây sự chú ý.
Phát hiện quái vật Mesosaur lớn nhất từng được biết đến

Phát hiện quái vật Mesosaur lớn nhất từng được biết đến

21:00:41 19/01/2025
Theo Sci-News, các nhà cổ sinh vật học đã phát hiện ra những hộp sọ lớn và một số xương của của một loài mới thuộc dòng họ quái vật Mesosaur.
Khám phá lịch sử bí ẩn của thiên hà Tiên Nữ láng giềng

Khám phá lịch sử bí ẩn của thiên hà Tiên Nữ láng giềng

20:10:20 19/01/2025
Bức ảnh toàn cảnh lớn nhất về thiên hà Tiên Nữ hiển thị khoảng 200 triệu ngôi sao và trải dài trên độ phân giải 2,5 tỉ pixel, theo trang science.nasa.gov.
Chuyện lạ có thật: Chó mẹ mang con đến phòng khám để cầu cứu

Chuyện lạ có thật: Chó mẹ mang con đến phòng khám để cầu cứu

08:22:46 19/01/2025
Một câu chuyện hi hữu xảy ra tại Thổ Nhĩ Kỳ, khi một con chó hoang đã tự mình mang con bị bệnh đến phòng khám thú y để cầu cứu.
Liệu người ngoài hành tinh có tồn tại?

Liệu người ngoài hành tinh có tồn tại?

08:14:35 19/01/2025
86,6% các nhà khoa học đồng tình rằng sự sống ngoài Trái Đất có thể tồn tại, nhưng bằng chứng cụ thể vẫn là một câu hỏi lớn.
600 vật lạ tiết lộ hiện tượng 'Mặt Trời đen' đe dọa địa cầu

600 vật lạ tiết lộ hiện tượng 'Mặt Trời đen' đe dọa địa cầu

08:06:54 19/01/2025
Các nhà khoa học vừa khai quật được hơn 600 hiện vật kỳ lạ được chôn trên đảo Bornholm - Đan Mạch, một hòn đảo nhỏ giữa biển Baltic. Chúng đã giúp họ viết lại câu chuyện thú vị về Mặt Trời đen từng ngự trị trên bầu trời Trái Đất.
Đây là nguồn gốc thật của quái vật hồ Loch Ness: Có từ thời cổ đại, kinh hãi với hình dáng ghi nhận được

Đây là nguồn gốc thật của quái vật hồ Loch Ness: Có từ thời cổ đại, kinh hãi với hình dáng ghi nhận được

07:59:30 19/01/2025
Không phải xuất hiện trong thời kỳ hiện đại, quái vật hồ Loch Ness được cho là đã có mặt từ thời cổ đại. Những hình ảnh về nó được chạm khắc lại, khiến giới khảo cổ học phải giật mình.
Kinh ngạc khi phát hiện hài cốt động vật 40.000 năm tuổi trong lớp băng vĩnh cửu

Kinh ngạc khi phát hiện hài cốt động vật 40.000 năm tuổi trong lớp băng vĩnh cửu

07:54:33 19/01/2025
Viêc phát hiện ra xác của động vật 40.000 năm tuổi trong lớp băng vĩnh cửu đã giúp các nhà khảo cổ học có thêm hiểu biết về thế giới động vật cổ xưa.
Loài động vật quý hiếm cả thế giới chỉ Việt Nam có, giới khoa học nỗ lực tìm mọi cách để bảo tồn

Loài động vật quý hiếm cả thế giới chỉ Việt Nam có, giới khoa học nỗ lực tìm mọi cách để bảo tồn

07:53:47 19/01/2025
Đây là loài đặc hữu của Việt Nam, hiện đang đối diện nguy cơ biến mất hoàn toàn. Giới khoa học trong nước đang nỗ lực tìm cách để bảo tồn chúng.
Ảnh 'dị' của Reuters

Ảnh 'dị' của Reuters

07:46:32 19/01/2025
Hãng thông tấn Reuters nêu bật những bức ảnh độc - lạ (oddest) gắn liền với các sự kiện nổi bật trong tuần qua (13-19/1).

Có thể bạn quan tâm

Bé trai 3 tuổi mất tích ở Tiền Giang đã tử vong do đuối nước

Bé trai 3 tuổi mất tích ở Tiền Giang đã tử vong do đuối nước

Tin nổi bật

11:10:41 21/01/2025
Một bé trai 3 tuổi bị mất tích ở ấp Tây Hòa, xã Tam Bình, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang được xác định đã tử vong do đuối nước.
Tencent bất ngờ "quay xe" khiến fan Liên Quân thế giới ngỡ ngàng

Tencent bất ngờ "quay xe" khiến fan Liên Quân thế giới ngỡ ngàng

Mọt game

11:07:06 21/01/2025
Như đã biết, Liên Quân Mobile là một trong những tựa game di động phổ biến nhất nhì Việt Nam ở thời điểm hiện tại.
Tài vận của 12 con giáp trong tháng Giêng: Sửu hanh thông công việc, Mão hạnh phúc trong tình yêu

Tài vận của 12 con giáp trong tháng Giêng: Sửu hanh thông công việc, Mão hạnh phúc trong tình yêu

Trắc nghiệm

11:06:22 21/01/2025
Cuộc sống của 12 con giáp trong tháng Giêng sẽ biến động như thế nào?Top 5 con giáp được quý nhân phù trợ nhiều nhất trong tháng Giêng Thần tài gọi tên
Thành thật mà nói: 5 thứ "chật nhà" này không đáng để giữ lại

Thành thật mà nói: 5 thứ "chật nhà" này không đáng để giữ lại

Sáng tạo

11:03:55 21/01/2025
Tết năm ngoái, tôi mải mê lau nhà cửa mà quên mất việc loại bỏ những món đồ thừa thãi, chiếm diện tích. Kết quả là, dù nhà sạch nhưng vẫn có cảm giác chật chội, thiếu không gian.
Con của "tiểu tam bị ghét nhất showbiz" và người tình U70 chưa ra đời đã thành tỷ phú, thừa kế hơn 2000 tỷ đồng?

Con của "tiểu tam bị ghét nhất showbiz" và người tình U70 chưa ra đời đã thành tỷ phú, thừa kế hơn 2000 tỷ đồng?

Sao châu á

10:17:44 21/01/2025
Truyền thông Hàn Quốc đã đưa ra dự đoán về khả năng đứa bé do Kim Min Hee sinh ra được thừa kế khối tài sản khổng lồ của Hong Sang Soo.
Lưu ý khi dùng dầu gội trị gàu

Lưu ý khi dùng dầu gội trị gàu

Làm đẹp

10:04:11 21/01/2025
Để da đầu khỏe mạnh, không mắc bệnh tật, bạn cũng cần chú ý điều chỉnh nếp sống, tránh thức khuya, ăn đồ chiên, cay... cũng như hạn chế việc sử dụng hóa chất để uốn, nhuộm tóc.
Clip thanh niên tông người phụ nữ văng ra đường rồi lên xe bỏ chạy, dân mạng tìm ra chi tiết khó thoát

Clip thanh niên tông người phụ nữ văng ra đường rồi lên xe bỏ chạy, dân mạng tìm ra chi tiết khó thoát

Netizen

09:29:11 21/01/2025
Trong khi người dân có mặt tại hiện trường nhanh chóng đến hỗ trợ người phụ nữ thì nam thanh niên lên xe bỏ chạy.
UAV Ukraine tấn công nhà máy chế tạo Tu-160 của Nga

UAV Ukraine tấn công nhà máy chế tạo Tu-160 của Nga

Thế giới

09:21:58 21/01/2025
Với việc Ukraine tăng cường sử dụng UAV, cuộc tấn công này đánh dấu một giai đoạn mới trong xung đột, khi các cơ sở công nghiệp-quân sự trọng yếu của Nga trở thành mục tiêu trực tiếp.
4 cách phối đồ tuyệt xinh cho nàng thích diện váy

4 cách phối đồ tuyệt xinh cho nàng thích diện váy

Thời trang

09:18:38 21/01/2025
Dù lựa chọn là gì, chị em vẫn nên ưu tiên váy dài có đường nhấn eo. Chi tiết này nhỏ nhưng lại giúp nâng tầm phong cách rất hiệu quả. Cụ thể, váy dài nhấn eo sẽ tôn dáng cao ráo, tăng vẻ chỉn chu, thanh lịch cho người mặc.
Người đứng sau khơi lên drama căng nhất hiện nay: Thiên An phải lên tiếng gây chấn động, Jack bị lôi vào cuộc

Người đứng sau khơi lên drama căng nhất hiện nay: Thiên An phải lên tiếng gây chấn động, Jack bị lôi vào cuộc

Sao việt

09:13:48 21/01/2025
Nguồn cơn của drama căng thẳng thu hút sự quan tâm của dư luận đến từ đoạn clip của một cô gái T.V - nhân vật tự nhận là cô gái trong vụ đăng bài tố một người tên Jack vào năm 2021
Hari Won ngỡ ngàng phát hiện sao nữ Vbiz cưới chồng kém tận 11 tuổi

Hari Won ngỡ ngàng phát hiện sao nữ Vbiz cưới chồng kém tận 11 tuổi

Tv show

09:10:16 21/01/2025
Vào tối 19/1, tập 6 của chương trình Người yêu tôi đỉnh nhất đã lên sóng thu hút sự chú ý của khán giả. Trong tập này có 2 khách mời đặc biệt tham gia là vợ chồng ca sĩ Thu Thủy - Kin Nguyễn.