Kiểm soát các bệnh mạn tính

Bệnh mạn tính là những bệnh có tiến triển chậm và thời gian điều trị lâu dài. 4 loại bệnh mạn tính chính là: bệnh tim mạch (như nhồi máu cơ tim và đột quỵ), ung thư, bệnh hô hấp mạn tính ( bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản ) và đái tháo đường.

Bệnh nhân được kiểm tra huyết áp miễn phí tại Bệnh viện Đại học Y dược Shing Mark. Ảnh: Hạnh Dung

Bệnh mạn tính là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu. Tại Việt Nam, cứ 10 người chết thì có gần 8 người chết do bệnh mạn tính. Ước tính năm 2016, tỷ lệ tử vong do bệnh mạn tính chiếm 77%. Bệnh mạn tính không thể ngừa bằng vaccine, không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, bệnh có thể được kiểm soát bằng thuốc, chế độ dinh dưỡng và lối sống tích cực.

Để kiểm soát tốt các bệnh mạn tính, người bệnh cần tuân thủ một số khuyến cáo.

* Người mắc bệnh tim mạch và tăng huyết áp

Chế độ ăn: giảm ăn mặn bằng cách cho ít muối vào thức ăn, chấm nhẹ tay và pha loãng nước mắm khi chấm. Mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ dưới 5g muối/ngày (tương đương với một thìa cà phê). Dưa muối, hành muối là món ăn truyền thống, làm giảm độ ngán khi ăn nhiều món ăn giàu chất đạm, chất béo, tuy nhiên, những người tăng huyết áp nên hạn chế những món ăn này. Đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng, có nhiều trong các loại rau và quả tươi, các loại hạt, đậu. Hạn chế thức ăn nhiều chất béo như: thịt hun khói, thức ăn chiên rán; hạn chế ăn bánh, kẹo, các loại mứt. Thực phẩm giàu chất béo, quá ngọt hay mặn có thể là một gánh nặng cho người bị tăng huyết áp và bệnh tim mạch.

Hạn chế uống rượu bia, không hút thuốc lá. Dự trữ đủ thuốc cho các ngày nghỉ, uống thuốc đầy đủ, đúng liều. Vẫn duy trì tập thể dục đều đặn, tốt nhất là duy trì đi bộ 30 phút/ngày.

* Người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và hen phế quản

Người bệnh nên tránh các khói, bụi gây kích thích phổi, đặc biệt là khói thuốc lá, khói hương, khói bếp, bụi nhà, phấn hoa, lông vật nuôi chó, mèo… Khi đi ra ngoài phải đeo khẩu trang.

Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước đúng cách là cách đơn giản nhất và tốt nhất để tránh lây lan cảm cúm và các virus khác. Vệ sinh mũi, họng hằng ngày bằng nước muối và giữ ấm cơ thể. Tiêm phòng vaccine cúm để giúp chống lại các bệnh hô hấp.

Thực đơn hằng ngày cần đa dạng, đầy đủ các nhóm thực phẩm: chất bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất; tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng và làm khởi phát cơn hen như: tôm, cua, rượu bia…

* Người mắc bệnh đái tháo đường

Chế độ ăn uống thất thường rất có hại đối với người bị bệnh đái tháo đường, có thể gây tăng đường huyết sau ăn, hạ đường huyết đột ngột. Do vậy, người mắc bệnh đái tháo đường cần duy trì một chế độ ăn điều độ, đúng giờ, đúng bữa, tránh ăn quá nhiều hoặc quá ít.

Hạn chế ăn thức ăn có chứa nhiều chất bột, đường như: bánh chưng, xôi, chè. Các loại bánh kẹo, mứt, hoa quả sấy (nho, táo khô) cũng cần hạn chế vì đây là những thực phẩm chứa nhiều chất đường hấp thu nhanh, gây tăng đường huyết sau ăn. Trong các bữa ăn ưu tiên ăn các loại rau quả. Nên hạn chế rượu bia vì rượu bia có thể gây hạ đường huyết trên bệnh nhân đang điều trị với thuốc hạ đường huyết. Không hút thuốc lá và tránh khói thuốc lá.

Người bệnh cần uống thuốc đầy đủ, đúng liều và duy trì tập thể dục đều đặn, tốt nhất là đi bộ 30 phút/ngày.