Kiểm soát các bệnh mạn tính
Bệnh mạn tính là những bệnh có tiến triển chậm và thời gian điều trị lâu dài. 4 loại bệnh mạn tính chính là: bệnh tim mạch (như nhồi máu cơ tim và đột quỵ), ung thư, bệnh hô hấp mạn tính ( bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản) và đái tháo đường.
Bệnh nhân được kiểm tra huyết áp miễn phí tại Bệnh viện Đại học Y dược Shing Mark. Ảnh: Hạnh Dung
Bệnh mạn tính là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu. Tại Việt Nam, cứ 10 người chết thì có gần 8 người chết do bệnh mạn tính. Ước tính năm 2016, tỷ lệ tử vong do bệnh mạn tính chiếm 77%. Bệnh mạn tính không thể ngừa bằng vaccine, không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, bệnh có thể được kiểm soát bằng thuốc, chế độ dinh dưỡng và lối sống tích cực.
Để kiểm soát tốt các bệnh mạn tính, người bệnh cần tuân thủ một số khuyến cáo.
* Người mắc bệnh tim mạch và tăng huyết áp
Chế độ ăn: giảm ăn mặn bằng cách cho ít muối vào thức ăn, chấm nhẹ tay và pha loãng nước mắm khi chấm. Mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ dưới 5g muối/ngày (tương đương với một thìa cà phê). Dưa muối, hành muối là món ăn truyền thống, làm giảm độ ngán khi ăn nhiều món ăn giàu chất đạm, chất béo, tuy nhiên, những người tăng huyết áp nên hạn chế những món ăn này. Đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng, có nhiều trong các loại rau và quả tươi, các loại hạt, đậu. Hạn chế thức ăn nhiều chất béo như: thịt hun khói, thức ăn chiên rán; hạn chế ăn bánh, kẹo, các loại mứt. Thực phẩm giàu chất béo, quá ngọt hay mặn có thể là một gánh nặng cho người bị tăng huyết áp và bệnh tim mạch.
Hạn chế uống rượu bia, không hút thuốc lá. Dự trữ đủ thuốc cho các ngày nghỉ, uống thuốc đầy đủ, đúng liều. Vẫn duy trì tập thể dục đều đặn, tốt nhất là duy trì đi bộ 30 phút/ngày.
Video đang HOT
* Người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và hen phế quản
Người bệnh nên tránh các khói, bụi gây kích thích phổi, đặc biệt là khói thuốc lá, khói hương, khói bếp, bụi nhà, phấn hoa, lông vật nuôi chó, mèo… Khi đi ra ngoài phải đeo khẩu trang.
Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước đúng cách là cách đơn giản nhất và tốt nhất để tránh lây lan cảm cúm và các virus khác. Vệ sinh mũi, họng hằng ngày bằng nước muối và giữ ấm cơ thể. Tiêm phòng vaccine cúm để giúp chống lại các bệnh hô hấp.
Thực đơn hằng ngày cần đa dạng, đầy đủ các nhóm thực phẩm: chất bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất; tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng và làm khởi phát cơn hen như: tôm, cua, rượu bia…
* Người mắc bệnh đái tháo đường
Chế độ ăn uống thất thường rất có hại đối với người bị bệnh đái tháo đường, có thể gây tăng đường huyết sau ăn, hạ đường huyết đột ngột. Do vậy, người mắc bệnh đái tháo đường cần duy trì một chế độ ăn điều độ, đúng giờ, đúng bữa, tránh ăn quá nhiều hoặc quá ít.
Hạn chế ăn thức ăn có chứa nhiều chất bột, đường như: bánh chưng, xôi, chè. Các loại bánh kẹo, mứt, hoa quả sấy (nho, táo khô) cũng cần hạn chế vì đây là những thực phẩm chứa nhiều chất đường hấp thu nhanh, gây tăng đường huyết sau ăn. Trong các bữa ăn ưu tiên ăn các loại rau quả. Nên hạn chế rượu bia vì rượu bia có thể gây hạ đường huyết trên bệnh nhân đang điều trị với thuốc hạ đường huyết. Không hút thuốc lá và tránh khói thuốc lá.
Người bệnh cần uống thuốc đầy đủ, đúng liều và duy trì tập thể dục đều đặn, tốt nhất là đi bộ 30 phút/ngày.
Cách phòng bệnh hô hấp mạn tính tái phát mùa lạnh
Thời tiết chuyển lạnh là điều kiện thuận lợi cho virus, vi khuẩn phát triển, kích ứng đường hô hấp...
Các bệnh hô hấp mạn tính ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe bệnh nhân, là gánh nặng cho gia đình và xã hội. Những bệnh lý thường gặp bao gồm: bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản, giãn phế quản,...
Tránh ô nhiễm không khí
Nhiều bụi, dị nguyên trong môi trường sống trong nhà là nguy cơ gây các đợt cấp bệnh phổi mạn tính như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Việc tạo môi trường sống trong nhà sạch làm giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp, giảm nồng độ các dị nguyên gây các đợt cấp hen phế quản.
Chú ý tới vật nuôi trong nhà vì chúng có thể thải dị nguyên tới bất cứ nơi nào trong nhà, biện pháp tốt nhất là không nuôi bất cứ vật nuôi nào khi trong nhà đã có người được chẩn đoán hen phế quản hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Thay đổi nhiệt độ và độ ẩm cũng là những yếu tố nguy cơ làm xuất hiện các đợt nhiễm trùng hô hấp. Vì vậy, cần mặc ấm khi ra lạnh, giữ ấm mặt, cổ ngực bằng cách đeo khẩu trang, đội mũ, quàng khăn ấm khi ra đường, đặc biệt là những người làm việc ngoài trời.
Khi không có việc thật cần thiết thì không nên đi ra ngoài trời lúc sáng sớm hoặc đêm khuya vì lúc đó trời lạnh hơn. Tránh luyện tập gắng sức khi trời lạnh, độ ẩm không khí cao, hoặc môi trường nhiều bụi; tránh hút thuốc, khói thuốc và khói bếp, nên ở trong nhà có môi trường ổn định khi đang có đợt cấp của bệnh phổi mạn tính.
Thời tiết như hiện nay là yếu tố thuận lợi làm gia tăng đợt kịch phát của bệnh nhân hen phế quản, viêm phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
Không hút thuốc lá, tránh khói thuốc
Hút thuốc làm giảm rất rõ sức đề kháng của niêm mạc đường hô hấp. Khi hút thuốc, các lông chuyển trên bề mặt các tế bào biểu mô phế quản bị giảm hoạt động, làm giảm thải chất nhầy khỏi đường hô hấp. Các tế bào bảo vệ khác như các tế bào bạch cầu, đại thực bào cũng hoạt động không hiệu quả, do vậy dễ xuất hiện nhiễm trùng hô hấp. Hút thuốc thụ động cũng có tác động tương tự.
Giảm tỷ lệ hút thuốc sẽ làm giảm đáng kể số bệnh nhân mắc bệnh phổi mạn tính trong tương lai, làm chậm lại đáng kể tốc độ xấu đi của chức năng thông khí phổi. Bên cạnh đó, không hút thuốc làm giảm tần suất các nhiễm trùng hô hấp, căn nguyên hàng đầu gây các đợt cấp của bệnh phổi mạn tính như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản,...
Về chế độ dinh dưỡng
Chế độ ăn rất quan trọng, vì vậy cần nâng cao sức đề kháng bằng việc tập thể dục đều đặn, đảm bảo chế độ dinh dưỡng đủ năng lượng, cân đối để có sức chống lạnh. Thường xuyên vệ sinh răng miệng, giữ đều nếp đánh răng sau khi ăn và trước khi ngủ để tránh nhiễm trùng răng miệng.
Tránh các thức ăn đã từng gây dị ứng, hoặc có thành phần sulfite thường thấy trong các chất bảo quản thực phẩm như khoai tây, tôm, hoa quả khô, bia, rượu đã qua chế biến vì thường gây các cơn hen.
Điều trị triệt để các đợt nhiễm trùng đường hô hấp
Các ổ nhiễm khuẩn mạn tính ở răng, lợi, miệng, tai, mũi, họng cần được điều trị triệt để nhằm tránh vi khuẩn lan xuống đường hô hấp dưới. Viêm phổi thường có xu hướng nặng hơn ở người già trên 65 tuổi, hoặc ở những người mắc các bệnh phổi mạn tính như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản, xơ phổi,...
Do vậy, những bệnh nhân này cần tuân thủ đúng chế độ điều trị bệnh đang mắc; ở những bệnh nhân nằm lâu, cần thay đổi tư thế thường xuyên kết hợp vỗ rung lồng ngực. Việc vỗ rung và dẫn lưu tư thế hàng ngày giúp bệnh nhân ho khạc đờm tốt, giảm ứ đọng đờm trong đường thở, do vậy cải thiện tình trạng viêm niêm mạc đường thở. Liệu pháp này đặc biệt có ý nghĩa với những bệnh nhân giãn phế quản.
Việt Nam vẫn 'đứng top cao' về tỷ lệ người mắc bệnh lao Theo Giám đốc Bệnh viện Phổi Đà Nẵng, mặc dù tỷ lệ mắc lao phổi ở người lớn đã giảm 31% sau 10 năm, tỷ lệ điều trị khỏi bệnh nhân lao trên 92% nhưng Việt Nam vẫn đứng xếp hạng thứ 11 đối với bệnh lao thường, và thứ 11 về lao kháng thuốc. Năm 2017, Việt Nam có thêm 126.000 người...