Kiểm định chất lượng giáo dục: Chưa mặn mà, do đâu?

Theo số liệu thống kê của Cục Quản lý chất lượng, Bộ GD&ĐT, tính đến ngày 30/6/2021, có 160 cơ sở giáo dục đại học (GDĐH) và 10 trường CĐ Sư phạm được công nhận đạt tiêu chuẩn chất lượng GD.

Sinh viên Trường ĐH Bách khoa, ĐH Đà Nẵng thực hành tại xưởng trường.

Trong khi đó, cả nước có 242 trường đại học và 236 trường cao đẳng. Như vậy còn nhiều cơ sở GDĐH chưa tham gia kiểm định chất lượng GD (KĐCLGD).

Ngại thay đổi

Khu vực phía Nam có một số cơ sở GDĐH như Trường ĐH Hùng Vương TPHCM (HVUH), Trường ĐH Tân Tạo (TTU), Trường ĐH Đồng Nai (DNPU)… chưa KĐCLGD.

Một cán bộ Phòng Nhân sự TTU cho biết, nhà trường đã làm việc với Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục – ĐHQG TPHCM và đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ; Dự kiện sẽ tham gia đánh giá trong năm học 2021 – 2022.

Trong khi đó, một cán bộ Trường ĐH Đồng Nai cho hay, trước đây, lãnh đạo trường có giao cho Phòng Khảo thí đảm bảo chất lượng chủ trì việc này và phối hợp với các đơn vị trong trường. Nhưng đến nay vẫn chưa xong, do gặp một số khó khăn khi cung cấp minh chứng.

Bên cạnh đó, do trường có sai phạm nên việc KĐCLGD chưa được quan tâm đúng mức. Vừa qua, nhà trường có hiệu trưởng mới và đang chuẩn bị hồ sơ minh chứng liên quan cho công tác kiểm định và định hướng phát triển của trường trong thời gian tới.

Nói về những khó khăn dẫn đến công tác KĐCLGD trong nhà trường chưa như kỳ vọng, một cán bộ HVUH cho rằng có sự khác biệt trong nhận thức về vai trò, ý nghĩa và quyết tâm thực hiện KĐCLGD giữa cán bộ, giảng viên trong trường. Đồng thời, một số đơn vị liên quan thường có quan điểm công tác Đảm bảo chất lượng (ĐBCL), Tự đánh giá (TĐG) là của phòng chức năng và cán bộ của đơn vị đó dẫn đến việc góp ý, xây dựng các văn bản, kế hoạch về TĐG và ĐBCL bên trong cho chu kỳ đánh giá chưa được đầu tư đúng mức.

Bên cạnh đó, nhiều nơi do chưa thành thạo kỹ thuật thu thập minh chứng và việc thực hiện mang tính đối phó, sơ sài. Sự tham gia của các bên liên quan (cựu sinh viên, nhà tuyển dụng…) đến công tác ĐBCL của nhà trường chưa thực sự đều đặn và còn nhiều hạn chế, việc khảo sát và nhận về ý kiến phản hồi góp ý rất khó khăn.

Mặc dù, Bộ GD&ĐT đã ban hành các văn bản quy định nghiêm ngặt trong việc đảm bảo chất lượng của cơ sở, tuy nhiên, đến hiện nay công tác này vẫn chưa khởi sắc. Một số cơ sở GDĐH hiện nay đội ngũ giảng viên không đảm bảo về số lượng lẫn chất lượng. Thậm chí là tìm cách đối phó bằng các hình thức đi thuê bằng TS, ThS để mở ngành, duy trì ngành để đáp ứng tạm thời các yêu cầu về xác định chỉ tiêu tuyển sinh từng ngành.

“Một trường học để duy trì và phát triển thì đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo (CTĐT) quan trọng nhất và là nền tảng cho các hoạt động xây dựng và phát triển. Một số nơi, CTĐT được gắn trên giấy chuẩn 5 sao, thực học thì không có sao nào” – thành viên TTU nói.

Trường ĐH Đồng Nai, mặc dù là cơ sở GDĐH công lập trực thuộc UBND tỉnh Đồng Nai, nhưng đến nay trường này chưa tham gia KĐCLGD.

Chưa có chế tài bắt buộc

Theo PGS.TS Đoàn Quang Vinh – Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa, ĐH Đà Nẵng, hiện vẫn chưa có chế tài bắt buộc các cơ sở GDĐH phải thực hiện KĐCLGD. Ngoài ra, “tâm lý chung khi chọn trường, ngành, thí sinh chủ yếu tập trung vào độ hot của ngành, “thương hiệu” của nhà trường. Mà “thương hiệu” này lại được đánh giá một cách cảm tính. Thông tin các CTĐT đã được đánh giá ngoài, được công nhận bảo đảm chất lượng gần như thí sinh và phụ huynh không quan tâm nhiều” – PGS.TS Đoàn Quang Vinh nhận xét.

PGS.TS Đinh Thành Việt – Trưởng ban Đảm bảo chất lượng giáo dục ĐH Đà Nẵng cho rằng: “Kiểm định cấp trường có giá trị trong việc xác định uy tín chất lượng chung của cơ sở giáo dục và những điểm mạnh, điểm yếu trong nhiều lĩnh vực và hoạt động khác nhau trong trường và thường có ý nghĩa đối với công tác quản trị, quản lý, vận hành trường ĐH. Kiểm định chất lượng CTĐT sẽ giúp chỉ ra được những điểm mạnh và những vấn đề cần phải cải tiến đối với CTĐT và các hoạt động giảng dạy – học tập”.

Theo yêu cầu của tiêu chuẩn kiểm định, nội dung đào tạo sẽ phải gắn liền với thực tiễn, đáp ứng tốt các chuẩn đầu ra và yêu cầu của các bên liên quan, đặc biệt là nhà tuyển dụng và thị trường lao động. Ngoài ra, cơ sở hạ tầng giảng dạy từ tài liệu học tập ở thư viện cho đến trang thiết bị phòng thí nghiệm – thực hành, phương tiện dạy học, hệ thống mạng – máy tính, phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá cũng phải được nhà trường đầu tư, nâng cấp, hiện đại hóa…

Vì vậy, việc cơ sở GDĐH cố gắng đáp ứng một cách tốt nhất các tiêu chuẩn kiểm định chất lượng sẽ giúp người học theo học các chương trình đào tạo được kiểm định sẽ được hưởng lợi. Tuy nhiên, nhà trường phải đối mặt với quy mô giảng viên tăng sẽ kéo theo sự thay đổi trong cơ chế quản lý, đó là chưa tính đến việc đảm bảo quỹ lương, thu nhập… Đây là những rào cản khiến một số trường không “mặn mà” với KĐCLGD.

Đến nay, Trường ĐH Bách khoa, ĐH Đà Nẵng có 16 CTĐT đạt chuẩn quốc tế (CTI của châu Âu và AUN-QA của khu vực Đông Nam Á). Đây là những những nhóm ngành, nghề có sức hút trên thị trường lao động nhiều năm qua. Tuy nhiên, PGS.TS Đoàn Quang Vinh thừa nhận, cùng với xây dựng lộ trình tham gia kiểm định chất lượng các CTĐT, nhà trường vừa phải tuyên truyền, vận động giảng viên vừa có chế tài thực hiện công tác đảm bảo chất lượng bên trong.

“Khi xây dựng kế hoạch sẽ kiểm định chất lượng CTĐT, nhà trường phải rà soát cẩn thận từ nội dung CTĐT cho đến các hoạt động đào tạo. Về phía giảng viên, họ buộc phải thay đổi trong phương pháp giảng dạy, kiểm tra, đánh giá…”, PGS.TS Đoàn Quang Vinh thông tin.