Không nên lạm dụng “chiêu” cuối cùng

Lạm dụng việc hạ hạnh kiểm người học là không thể chấp nhận trong nhà trường. Tự đặt ra biện pháp chế tài học sinh chưa hẳn mang lại hiệu quả giáo dục cao.

Cô giáo và phụ huynh trao đổi thân thiện bên trẻ

Ngay từ đầu năm, nhiều trường đã phổ biến đến học sinh những điều vi phạm sẽ dẫn đến bị hạ bậc hạnh kiểm. Đơn cử như đi muộn 3 lần trong tháng, nghỉ học không xin phép, sử dụng điện thoại trong lớp, vô lễ với giáo viên… Bộ phận quản lý nền nếp học sinh mà chủ yếu là Tổng phụ trách đội, chi đoàn giáo viên… theo dõi, kiểm tra, ghi các lỗi học sinh mắc phải rồi thông báo cho thầy cô chủ nhiệm. Cuối tháng, học sinh tùy theo vi phạm sẽ bị hạ bậc hạnh kiểm.

Cũng có một số em phạm lỗi do ngoài ý muốn hoặc do thầy cô đánh giá mức độ vi phạm trầm trọng hơn nó vốn có nên những em đó bị hạ bậc hạnh kiểm oan uổng mà không có cơ hội trình bày.

Trên cương vị là giáo viên, tôi rất ít khi hạ bậc hạnh kiểm học sinh. Không phải vì tôi dễ dãi, bỏ qua mọi khuyết điểm của các em. Tôi luôn lắng nghe, tìm hiểu ngọn nguồn những vi phạm đã xảy ra. Tôi mang đến cơ hội cho các em sự giãi bày và lời hứa khắc phục. Tôi chấp nhận có em chối quanh vì tôi biết chắc em đó không thể tiếp tục vi phạm sau những lời bào chữa đã một lần thốt ra với thầy.

Đồng nghiệp có nhiều lúc chưa ủng hộ nhưng sau nhiều tháng năm công tác, họ cũng hiểu ra. Đó là không nên đem việc hạ hạnh kiểm ra hù dọa học sinh. Điều quan trọng là nên giúp các em thấy được trách nhiệm của người học sinh không chỉ là học tập tốt mà còn là rèn luyện bản thân. Cứ mỗi lần học sinh vi phạm, thầy cô lại lấy việc hạ bậc hạnh kiểm ra, xem như giải pháp kết thúc sự việc.

Bình tĩnh, kiềm chế, tìm hiểu, cho học sinh có cơ hội giãi bày là rất quan trọng. Tôi nhớ có trường hợp một học sinh của tôi bị cô giáo bộ môn đề quyết là vô lễ và yêu cầu tôi hạ bậc hạnh kiểm trong tháng và cả học kỳ. Lý do là em này đã đập mạnh quyển vở xuống mặt bàn sau khi kiểm tra miệng xong.

Qua tìm hiểu, em cho biết vì sơ xuất em trả lời thiếu mất một ý bị cô bớt điểm; khi về chỗ ngồi, giận mình đã để mất cơ hội nhận điểm tốt, em đập quyển vở xuống mặt bàn như một phản xạ bức xúc. Biết em là học sinh ngoan, học tốt, tôi tin em không phản ứng với cô giáo. Vậy mà mất mấy buổi trao đổi, cô giáo ấy mới chịu rút yêu cầu hạ hạnh kiểm nhưng buộc em đó phải xin lỗi cô. Cuối cùng học sinh phải thực hiện theo ý cô mới xong.

Thầy cô có người chưa chú ý đặc điểm phát triển tâm sinh lý của học sinh, cứ thấy vi phạm là hạ hạnh kiểm. Đơn cử, tôi chủ nhiệm lớp 9, học sinh nữ có em tập trang điểm khi đến trường. Đồng nghiệp thường chỉ trích, lên án, phê bình nặng nề trước lớp kèm thêm lời dọa hạ hạnh kiểm.

Tôi có cách làm khác: “Yêu cầu của thầy đơn giản, các em chỉ cần rửa mặt cho sạch son phấn rồi vào học”. Những giờ sinh hoạt cuối tuần, thầy trò dành thời gian trao đổi về việc là học sinh có nên trang điểm khi đến trường không? Tôi lại hướng dẫn các em tìm đọc những thông tin y học có liên quan đến lứa tuổi học sinh để tự rút ra bài học. Tôi không đe dọa hạ bậc hạnh kiểm nhưng nếu học sinh tiếp tục vi phạm, tôi tìm gặp phụ huynh để cùng phối hợp để giáo dục các em.

Hạ bậc hạnh kiểm chỉ làm thỏa mãn tự ái của thầy cô trước mắt. Nhiều học sinh sợ điều này vì đồng nghĩa với sự trừng phạt của gia đình chứ không có ý thức chịu trách nhiệm về cái sai của bản thân. Chính vì vậy, học sinh không có sự ăn năn, điều chỉnh hành vi. Học sinh buồn lòng nhận thức quyền lực của thầy cô chính là nâng lên hay hạ xuống hạnh kiểm của từng người.

Nhà trường có quan niệm rằng nhiệm vụ của học sinh là học tập tốt. Học sinh nào bị xếp loại yếu dứt khoát không được xếp hạnh kiểm tốt. Vì thế có những em dù không hề vi phạm điều gì trong nội quy nhà trường nhưng năng lực tiếp thu có giới hạn, đành chịu vậy.

Hạ bậc hạnh kiểm là việc làm cuối cùng nếu học sinh không chịu sửa sai. Không nên xem đây là cách thể hiện quyền lực của thầy cô. Khi đánh giá hạnh kiểm của học sinh cần xem xét nhiều vấn đề từ lứa tuổi, giới tính, hoàn cảnh, ý chí… của các em. Người thầy nên công tâm, thấu hiểu, giúp học sinh không phạm sai lầm. Nếu đã sai, các em cần được dìu dắt khắc phục. Có thầy cô vì chỉ tiêu hạnh kiểm tốt trong năm đã không hạ bậc hạnh kiểm học sinh. Thay vào đó lời phê trong học bạ dành cho học sinh lại là: cần cố gắng rèn luyện nhiều hơn nữa! Lại có thầy xếp hạnh kiểm tốt nhưng lời phê là: cần tu dưỡng đạo đức tác phong!

Hạ bậc hạnh kiểm có thể chỉ làm thỏa mãn tự ái trước mắt của thầy cô. Nhiều học sinh sợ điều này vì nó đồng nghĩa với sự trừng phạt của gia đình, chứ không có ý thức chịu trách nhiệm về cái sai của bản thân. Chính vì vậy, học sinh không có sự ăn năn, điều chỉnh hành vi. Học sinh buồn lòng nhận thức quyền lực của thầy cô chính là nâng lên hay hạ xuống hạnh kiểm của từng người.

Nguyễn Hữu Nhân (GV Trường THCS Võ Thị Sáu, Sa Đéc – Đồng Tháp)

Theo giaoducthoidai