‘Không cần đến 70.000 tỷ đồng để viết sách giáo khoa mới’
Dù đề xuất cần sớm tiến hành viết lại sách giáo khoa nhưng các trí thức thủ đô cho rằng, hãy để cho các nhà xuất bản và các nhóm tác giả cạnh tranh nhau qua chất lượng các bộ sách và Nhà nước khỏi tốn 70.000 tỷ đồng.
Sáng 29/9, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội tổ chức hội thảo “Trí thức thủ đô với việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam”. Các giáo sư đầu ngành, những người tâm huyết với giáo dục đã phân tích thực trạng, đề xuất phương án, hướng đi phù hợp cho ngành giáo dục hiện nay. Đề xuất viết sách giáo khoa mới cũng nhận được nhiều ý kiến đóng góp.
GS Nguyễn Lân Dũng (Phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn Khoa học – Giáo dục, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam) chia sẻ, ông đã mua trên 70 cuốn sách Sinh học bậc phổ thông của các nước và thấy chương trình của Việt Nam không giống nước nào, vừa nặng lại vừa thấp.
Theo GS Lân Dũng, việc in sách giáo khoa nên để cho từng nhóm tác giả và từng nhà xuất bản làm. Còn việc lựa chọn bộ sách nào để giảng dạy, để học là tùy thầy cô và học sinh. Chỉ có cạnh tranh khoa học lành mạnh như vậy mới mới mong sớm có được những bộ sách giáo khoa tốt.
Theo các nhà giáo, 70.000 tỷ đồng để viết sách là số tiề.n quá lớn. Nếu giao lại nhiệm vụ này cho các hiệp hội khoa học làm ngay thì sẽ có sách mới chất lượng và không tốn nhiều tiề.n. Ảnh minh họa:Hoàng Hà.
“Tôi nghe nói đến năm 2015 mới bàn lại chương trình giáo dục phổ thông, sau đó là thí điểm chương trình, rồi thí điểm viết lại bộ sách giáo khoa, sau đó lại thí điểm sử dụng. Có thể khi đó tôi không còn tồn tại nữa rồi”, GS Lân Dũng nói và khẳng định, không cần đến 70.000 tỷ đồng để viết sách giáo khoa mới như dự án Bộ Giáo dục công bố.
Để viết sách giáo khoa mới, nhà giáo này cho rằng, nên dựa vào các Hội Khoa học chuyên ngành để lựa chọn những chuyên gia giỏi, kết hợp với thầy cô giáo có kinh nghiệm lâu năm biên soạn ngay một chương trình mới. Bộ Giáo dục chỉ cần xin chương trình phổ thông của những nước đáng học hỏi để tham khảo kinh nghiệm… Chương trình sau khi biên soạn xong thì đưa ra lấy ý kiến rộng rãi trước khi thông qua hội đồng quốc gia đầy đủ tín nhiệm.
“Hãy để cho các nhà xuất bản và các nhóm tác giả cạnh tranh nhau qua chất lượng các bộ sách giáo khoa khác nhau và Nhà nước không phải tốn kinh phí về chuyện này. Bộ sách nào hay sẽ được tái bản nhiều lần và ngược lại. Tôi mong việc này có thể làm ngay mà không cần phải chờ đến năm 2015″, GS Lân Dũng đề xuất.
Hơn 40 năm làm nghề dạy học, nhà giáo nhân dân Khổng Doãn Điền cho rằng, không nên coi sách giáo khoa là trọng tâm của đổi mới giáo dục, và càng không thể đồng tình với dự án đổi mới sách giáo khoa với số tiề.n 70.000 tỷ đồng, trong khi đất nước chúng ta còn nhiều khó khăn, và Đảng và Nhà nước cũng đã dành cho giáo dục nhiều ưu ái.
“Số tiề.n dự định cho sách giáo khoa nên dành để đầu tư trường, lớp và cho vùng sâu, miền núi. Tôi đã nhiều lần chứng kiến sự gian khổ của các thầy cô giáo miền xuôi lên cắm bản, cần phải dành cho họ sự ưu tiên nhất định, nếu không làm được việc đó thì chưa thể đổi mới”, thầy Điền nói.
Là một trong những người đầu tiên tham gia Ban Tu thư của Bộ Giáo dục, Nhà giáo nhân dân Lê Hải Châu cho hay, năm 1956, ở vùng tự do, hệ thống giáo dục phổ thông là 9 năm, ở vùng bị tạm chiếm là 12 năm nên Ban Tu thư có nhiệm vụ biên soạn chương trình mới theo hệ thống giáo dục phổ thông 10 năm (4 năm cấp một, 3 năm cấp hai và 3 năm cấp ba), và viết sách giáo khoa mới các môn học từ lớp 1 đến lớp 10 (triển khai đồng thời).
Những người được điều động về công tác ở Ban Tu thư là cán bộ, giáo viên giỏi, đa số tốt nghiệp tú tài, biết tiếng Pháp và tiếng Nga. Trưởng ban đầu tiên là ông Thành Thế Vỹ và người cuối cùng là GS Hoàng Tụy. Ban chia thành nhiều tiểu ban gồm tiểu ban cấp 1, cấp 2 – 3 khoa học xã hội, cấp 2 – 3 khoa học tự nhiên…
Video đang HOT
Theo thầy Châu, khi biên soạn chương trình mới, các tổ cấp một, hai, ba phải trao đổi với nhau để thống nhất mức độ các môn học từng cấp, từng lớp, kể cả danh từ chuyên môn và cách hành văn. Chương trình mới của mỗi môn học đều cấu tạo thống nhất. Do cùng ăn, cùng ở tại cơ quan nên trong quá trình viết, tổ toán cấp 2 – 3 thường xuyên trao đổi với tổ toán cấp 1 nhằm thống nhất cách viết, cách hành văn, các đề mục, cách ra bài tập, câu hỏi, cách ôn tập, kiểm tra…
Thầy Lê Hải Châu cho rằng, viết sách cần viết đồng bộ, tập trung, và phải trao đổi giữa các cấp, các bộ môn. Ảnh: Hoàng Thùy.
Lúc bấy giờ, sách giáo khoa thường có ít nhất hai người biên soạn, khi cần có thể mời thêm một số giáo viên giỏi tham gia. Toán chủ yếu dựa vào tài liệu của Liên Xô (cũ) và Pháp, đồng thời tham khảo thêm chương trình của Trung Quốc, Anh và của vùng bị tạm chiếm. Ban Tu thư cũng cử một số tổ trưởng các môn dạy thí điểm sách giáo khoa mới tại các trường cấp 3 của Hà Nội. Nhờ đó kịp thời chỉnh lý nội dung kiến thức, mức độ câu hỏi và bài tập, phương pháp trình bày sao cho dễ nhớ, dễ hiểu, gắn với thực tiễn và vận dụng tốt.
Từ cách viết sách giáo khoa đó, nhà giáo Lê Hải Châu đúc rút một số kinh nghiệm như, sách giáo khoa phải cùng lúc biên soạn chương trình mới ở tất cả các môn từ lớp 1 đến lớp 10 và viết sách tập trung, không làm kiểu cuốn chiếu hoặc chia giai đoạn. Trong quá trình làm việc phải luôn trao đổi với nhau giữa các môn, các cấp kể cả giữa khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.
“Ban Tu thư lúc đó có thể coi là một gia đình đoàn kết, đầy trách nhiệm vì sự nghiệp chung. Mỗi thành viên đều có trình độ chuyên môn vững vàng, có nhiều kinh nghiệm sư phạm nhưng lại rất khiêm tốn, làm việc say sưa, vô tư và không hề đòi hỏi đãi ngộ”, thầy Châu nói.
Với kinh phí eo hẹp nhưng khi hòa bình được lập lại ở miền Bắc, Ban Tu thư của Bộ Giáo dục đã hoàn thành khối lượng lớn về biên soạn chương trình và viết sách giáo khoa cho hệ thống giáo dục phổ thông mới. Bộ sách này đã đáp ứng kịp thời và có chất lượng yêu cầu của ngành giáo dục nước ta trong nhiều thập niên. Các sách giáo khoa được tái bản vài chục năm, như sách toán tái bản hơn 30 lần, phục vụ nhiều thế hệ học sinh.
Nhà giáo nhân dân Lê Hải Châu cho rằng, ngành giáo dục đã đến lúc phải làm lại chương trình các môn học, mạnh dạn bỏ những nội dung ôm đồm, không thiết thực, xa rời thực tiễn, không phục vụ cuộc sống, thiếu hệ thống trong từng cấp và giữa các cấp, giữa các môn khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.
“Cần phải huy động một đội ngũ cán bộ, giáo viên thực sự giỏi chuyên môn và có nhiều kinh nghiệm sư phạm để viết sách giáo khoa, tránh để sai kiến thức, đưa vào những nội dung rườm rà, vô bổ, không thiết thực, mâu thuẫn, diễn đạt khó hiểu như sách giáo khoa hiện hành”, thầy Châu đề xuất.
Theo Dantri
Việt Nam đã mấy lần đổi mới giáo dục?
GS Mai Trọng Nhuận - GĐ ĐHQG Hà Nội: "Trên thế giới các nước có nền giáo dục xuất sắc như Anh, Mỹ hay Canada không bàn về đổi mới giáo dục, nhưng tại sao giáo dục của họ vẫn đổi mới? Nước trong khu vực Singapore cũng vậy, họ không đổi mới mà vẫn như đổi mới trong khi chúng ta đã qua vài lần đổi mới giáo dục".
Trong chuyên đề bàn về những "thất vọng và kỳ vọng vào nền giáo dục" trước thềm Hội nghị TƯ 6, GS. TS Mai Trọng Nhuận - Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội đã chia sẻ những suy nghĩ, trăn trở về những khó khăn khiến giáo dục nước nhà chậm thay đổi.
Theo GS. TS Trọng Nhuận thì bản thân giáo dục sẽ tự vận động và từ đổi mới, quan trọng là chúng ta có tạo điều kiện, tiề.n đề để cho giáo dục đổi mới hay không.
- Thưa GS Mai Trọng Nhuận, những vấn đề lớn của giáo dục Việt Nam hiện nay theo ông cần đặt vấn đề ở góc nhìn nào?
GS.TS Mai Trọng Nhuận
GS.TS Mai Trọng Nhuận: Tôi nói ở khía cạnh đổi mới giáo dục. Trên thế giới các nước có nền giáo dục xuất sắc như Anh, Mỹ hay Canada không bàn về đổi mới giáo dục, nhưng tại sao giáo dục của họ vẫn đổi mới? Nước trong khu vực Singapore cũng vậy, họ không đổi mới mà vẫn như đổi mới trong khi chúng ta đã qua vài lần đổi mới giáo dục.
Mấu chốt là họ tạo ra những tiề.n đề, thể chế, chính sách để giáo dục tự đổi mới và nhà nước không phải làm gì. Đổi mới thực chất chính là đổi mới cơ sở giáo dục và cơ sở quản lí giáo dục, sâu hơn nữa là đổi mới đội ngũ nhà giáo.
Bởi vì bản chất của giáo dục là tạo ra nguồn nhân lực và các sản phẩm trí tuệ, nhu cầu nguồn nhân lực thay đổi nếu không đổi mới sẽ chế.t, nên giáo dục phải được đổi mới. Hoạt động giáo dục đào tạo là một hoạt động đổi mới không ngừng, do tự thân của chính nó như một quá trình tự nhiên nằm ngoài ý muốn của mỗi cá nhân, tổ chức. Nhưng chúng ta đổi mới không được là vì thiếu những tiề.n đề và chính sách hay chính là chúng ta chưa tạo đường ray để cho giáo dục đi đúng hướng. Đó là mục tiêu mà Đảng phải làm.
- Chúng ta có thể hiểu mục tiêu của chương trình đổi mới này là gì, thưa ông?
GS.TS Mai Trọng Nhuận: Chính là tạo ra những tiề.n đề, thể chế, chính sách, tạo ra những tiề.n đề gắn với giáo dục để thực hiện đúng bản chất của giáo dục là thực hiện đổi mới không ngừng, tạo cho hoạt động giáo dục được thực hiện như tiến trình tự nhiên vốn có của nó.
Muốn vậy, nhân lực phải có phẩm chất tốt, có tầm nhìn, phù hợp với bậc nghề đào tạo, có năng lực sáng tạo, có kỹ năng nghề nghiệp, có kỹ năng sống để chuyển toàn bộ tiềm năng mình có để phục vụ xã hội.
- Ông có đề cập tới yếu tố "tầm nhìn" trong giáo dục, muốn phát triển tầm nhìn chúng ta phải làm gì?
GS.TS Mai Trọng Nhuận: Một đất nước muốn phát triển bền vững, tiến xa hơn thì mỗi người ở một vị trí khác nhau phải có tầm nhìn, tầm nhìn ở đây chủ yếu là lãnh đạo. Nếu làm mà không có tầm nhìn thì còn tổn hại hơn nhiều so với tội tham nhũng. Thất thoát tiề.n đó là xã hội mất, dân tộc mất, đất nước này mất cũng chỉ vì thiếu một tầm nhìn.
- Trong việc mở ra hệ tại chức, liên thông với nhiều trường đại học vừa qua phải chăng chủ trương này đang thiếu một tầm nhìn khi mà nhiều địa phương nói không với tại chức, liên thông?
GS.TS Mai Trọng Nhuận: Hai vấn đề này hoàn toàn khác nhau, việc sử dụng nhân lực tại chức và tầm nhìn có sự khác nhau. Tuy nhiên, vấn đề này cũng có, nhưng khi ta mở hệ tại chức với tầm nhìn ngắn hạn, có những công chức do nhiều lí do khác nhau, có khi phải tham gia chiến tranh mà không có cơ hội học đại học chính quy, nhưng hiện họ có năng lực, nhu cầu công việc cần để học ngoài giờ hành chính để trang bị kiến thức.
Cái cần hiện nay là mình cần có tầm nhìn dài hạn, tức là học trong giờ hay ngoài giờ hành chính thì chất lượng phải như nhau, nếu tầm nhìn được như vậy thì chuẩn hơn việc tuyển dụng kia.
- Để cho sự nghiệp giáo dục đào tạo phát triển bền vững, nhất là các đại học trọng điểm, theo ông sứ mệnh của các đại học này trong sự nghiệp đào tạo và xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao để từng bước đổi mới nền giáo dục?
GS.TS Mai Trọng Nhuận: Không có quốc giao nào phát triển nhanh mà không có các trường trụ cột đại học, Việt Nam phải mạnh dạn cho ra đời những trường như thế nhưng hiện nay công việc này vất vả vô cùng. Đại học quốc gia Hà Nội là mô hình của đổi mới giáo dục mà rất nhiều áp lực khác nhau. Nội hàm đổi mới là cơ chế quản lý được luật hóa, tạo dựng khuyến khích, nuôi dưỡng, nhằm triển khai giáo dục đạt được những kỹ năng như tầm nhìn, chuyển giao tri thức chất lượng cao.
- Theo ông, thể chế cho sự đổi mới này là gì?
GS.TS Mai Trọng Nhuận: Trong nội dung cơ chế chính sách có nội dung quan trọng là trao quyền tự chủ trách nhiệm cao, phù hợp với cơ sở giáo dục. Khi một đất nước mà phải dùng quyền lực hành chính thật nhiều để đổi mới tức là dự báo đổi mới đó không thành công. Cần trao quyền tự chủ cho các trường phù hợp với năng lực các trường để họ điều chỉnh hoạt động giáo dục phù hợp với nhu cầu xã hội.
- Tự chủ có được hiểu như đặc quyền không, thưa ông?
GS.TS Mai Trọng Nhuận: Không phải, tự chủ là bản chất của cơ sở giáo dục đại học, cũng giống như đổi mới giáo dục thì đó là tự thân và tự nhiên của hoạt động giáo dục. Không có tự chủ giáo dục đại học thì không còn là cơ sở giáo dục đại học nữa. Nó là thuộc tính có tính quyết định sống còn đến tổ chức giáo dục khác. Cốt lõi của tự chủ là định hoạt động của mình mà không phải xin phép để tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo sản phẩm trí tuệ đáp ứng yêu cầu cao của xã hội. Tự chịu trách nhiệm trước xã hội, trước luật pháp, trước các bên liên quan (người học, gia đình, đội ngũ thầy giáo).
Một lần nữa, đổi mới giáo dục lại là vấn đề nóng trước thềm Hội nghị Trung ương 6
- Ông có kỳ vọng gì ở nền giáo dục đại học sắp tới khi toàn Đảng, toàn dân tiếp tục thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục đào tạo?
GS.TS Mai Trọng Nhuận: Về cơ chế, cần khuyến khích huy động các nguồn lực, cơ chế phát hiện bồi dưỡng nhân tài trong giáo dục, đây là yếu tố vượt trội. Chính sách cơ chế hài hòa của tất cả các bên tham gia thực hiện đổi mới và hưởng lợi từ đổi mới, nếu quên đi lợi ích này thì giáo dục rất khó đổi mới.
Thứ hai, phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lí, đặc biệt là phẩm chất của cán bộ quản lí, họ phải nhận thức đúng bản chất tự nhiên của quá trình đổi mới giáo dục là hoạt động sáng tạo, phải ý thức được việc này và tạo mọi điều kiện cho quá trình hoạt động giáo dục thực hiện đúng.
Đổi mới nội dung, chương trình, phương thức đào tạo, chuyển giao công nghệ để đạt được những sản phẩm chất lượng cao, đào tạo theo hướng phát triển. Quan trọng phải có hành lang pháp lí và chế tài cho hoạt động giáo dục như tự nhiên vốn có.
Trân trọng cảm ơn ông!
Theo GDVN
63 % sinh viên thất nghiệp, giáo dục có vấn đề? GS. Phạm Minh Hạc cho rằng: "Hiện nay, chất lượng đào tạo đại học đang có vấn đề. Số sinh viên thực sự chăm học, tự rèn luyện tu dưỡng thì không nhiều, có trường chỉ dưới 10%". Đó là lời chia sẻ của GS Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng Bộ GD& ĐT khi bàn về những "thất vọng và kỳ vọng"...