Khoai xéo – món ăn dân dã gắn bó với t.uổi thơ của biết bao thế hệ người Nghệ An
Khoai xéo là đặc sản xứ Nghệ. Tên gọi món khoai xéo đơn giản chỉ bắt nguồn từ một trong những công đoạn làm nên món ăn, đó là dùng đũa “xéo” cho miếng khoai nát ra.
Xưa, vào những ngày tháng 3, tháng 10 âm lịch, ở xứ Nghệ nhiều nhà không đủ bát gạo nấu nồi cơm trắng, chỉ còn củ khoai lót dạ, cho qua ngày bữa đói bữa no. Nhưng cứ ăn mãi cũng ngán, lại chẳng dễ nuốt, nên người ta thêm vào nồi khoai đậu, lạc, nếp cho đỡ chán. Ấy thế mà giờ đây, nó đã trở thành một món đặc sản độc đáo, khiến những người con bao năm xa quê muốn tìm về để lưu giữ chút hương vị của t.uổi thơ.
Bát khoai khiến những người con bao năm xa quê muốn tìm về để lưu giữ chút hương vị của t.uổi thơ.
Mảnh đất miền Trung khô cằn sỏi đá, nhưng củ khoai lại tròn trịa, đẫy đà. Chắc bởi giống đất pha cát nơi đây trồng lúa thì kém năng suất, nhưng trồng khoai, trồng lạc, trồng đậu thì rất thích hợp. Khoai lang đến độ thu hoạch phải dỡ nhanh trong vài ngày, nếu không sẽ dễ bị sùng (hà). Rổ khoai mang về được chọn những củ to, có nhiều bột nhất, lựa ngày nắng to, có gió nồm đem khoai ra phơi cho khô trắng, rồi cạo vỏ lụa, rửa sạch, thái lát mỏng, phơi cho tới khi khô giòn.
Những lát khoai được thái mỏng, phơi cho đến khi khô cong, giòn rụm.
Khoai phơi khô tuy có thể chế biến được thành nhiều món như nấu chè, làm bánh, nhưng ngon, lạ nhất có lẽ là món khoai xéo. Một nồi khoai xéo độn đậu xanh, đậu đen, lạc, nếp, đường chẳng hiểu sao ăn mãi mà chẳng thấy chán. Cứ như một món ăn thân thương mà ai đi xa cũng nhớ về.
Video đang HOT
Nguyên liệu làm khoai xéo bao gồm: khoai lang khô, nếp, lạc nhân, đậu, đường hoặc mật mía…
Cách chế biến khoai cũng không quá khó. Hạt đậu đen hoặc đỏ, lạc nhân, nếp được đun mềm trước khi đổ mớ khoai khô vào đun sôi. Nồi khoai đun cho tới khi cạn nước, miếng khoai, hạt đậu, hạt lạc mềm nhũn, những hạt nếp chín dẻo, thì cho thêm một chén mật mía (hoặc đường) cho có độ ngọt. Sau đó, công đoạn cuối cùng quan trọng nhất chính là xéo khoai. Để xéo được khoai, phải dùng hai chiếc đũa bếp bản to, đặt chéo nhau rồi liên tục dùng tay ép miếng khoai cho nát. Hoặc nếu không cũng có thể dùng chiếc chày, giã mạnh ngay trong nồi khi khoai còn nóng.
Để xéo được khoai, phải dùng hai chiếc đũa bếp bản to, đặt chéo nhau rồi liên tục dùng tay ép miếng khoai cho tơi, nát.
Sau khi xéo khoai xong, lấy đũa dỡ thành từng miếng đặt vào lá chuối rồi gói chặt dành bóc ra ăn như bánh hoặc dùng thìa nén chặt khoai vào bát tô, khi ăn dùng dao xắn thành từng lát mỏng. Ăn khoai xéo thấy rõ vị ngọt của khoai, dẻo thơm của gạo nếp và vị bùi của đậu lạc lại như thấm cả vị mặn mà của miền đất cát pha.
Hay được nén chặt lại, ăn đến đâu dùng dao xắn ra đến đấy.
Cứ như thế, khoai xéo trở thành món ăn bình dị mà đi vào lòng người với bao kỷ niệm t.uổi thơ ngọt ngào. Ngày nay, khi đất trồng khoai đã chẳng còn nhiều, củ khoai tươi còn hiếm, nói chi là chút khoai khô để dành nấu khoai xéo. Người Nghệ An nhớ quê hương, chỉ còn chút hoài niệm về những ngày xưa tháng cũ. Nơi góc bếp đượm nồng mùi khoai thơm mỗi sớm đầu đông gió heo may về.
Một món ăn dân gian bình dị của xứ Nghệ, khiến cho những người con xa quê nhớ đến để tìm lại t.uổi thơ, ghi giữ lại chút hồn quê.
Món cá mát nướng đệ nhất đặc sản Xứ Nghệ
Cá mát được xem là "đệ nhất đặc sản" của Nghệ An với vị thơm ngọt, vừa lành vừa mát. Mặc dù vậy, loài thủy sản quý này đang đứng trước nguy cơ tuyệt diệt.
Cá mát là loài cá quen sống bầy đàn trong các khe đá, thường kiếm ăn vào ban đêm. Loài cá này được ghi nhận sống tại vùng sông Giăng ở Nghệ An, vùng Đakrông và Hướng Hóa ở Quảng Trị.
Cá mát là đặc sản dân dã của Nghệ An. Thịt cá thơm ngon, mỡ béo, lại ít xương nên rất được yêu thương.
Cá mát có kích thước nhỏ, thân có từ ba đến sáu chấm đen, còn vảy cá thì màu hồng. Cá mát đực thì có 2 "bầu sữa", còn cá mát cái thì có hai buồng trứng.
Cá mát ngon nhất là cái đầu vì phần này rất mềm, ăn thấu cả xương lại có mùi vị ngon thơm bùi béo.
Ngoài kho tương, cá mát còn có một cách chế biến khác đó là đem kẹp cá vào vỉ tre tươi và nướng giòn trên nồi than hoa.
Cá mát có tác dụng lợi sữa, hạn chế các chứng bệnh tim mạch, rất thích hợp cho người lớn t.uổi và cả người béo phì.
Cá mát thường được cư dân địa phương đ.ánh bắt vào buổi rạng sáng vì khi đó, ruột con cá mát có màu trắng tinh từ đầu đến cuối không có một vệt đen nào.
Món dọc mùng muối chua 'dai, giòn sần sật' nức tiếng ở Nghệ An Dọc mùng muối chua có thể sơ chế làm thành nộm, nấu canh cá hoặc ăn kèm bánh đa và thịt luộc. Món ăn tuy bình dị nhưng là đặc sản "hao cơm" nổi tiếng xứ Nghệ. Những món muối chua vốn rất quen thuộc với người Việt và trở thành món ngon không thể thiếu trong những bữa cơm ngày hè. Ngoài...