Khi Thuỵ Điển gia nhập NATO cùng chiến lược ‘phòng thủ toàn diện’

Cách tiếp cận của Thụy Điển là hình mẫu cho các nước châu Âu khác đang lo ngại về an ninh quốc gia do cuộc xung đột ở Ukraine.

Thủ tướng Ulf Kristersson trên một tàu tấn công nhanh của Thụy Điển. Ảnh: Getty Images

Khi Thụy Điển gia nhập, NATO sẽ có được một thành viên sở hữu quân đội hùng mạnh cung cấp khả năng phòng thủ quan trọng cho sườn phía Bắc châu Âu.

Sự kiện đó cũng mang đến một quốc gia có cách tiếp cận an ninh quốc gia độc đáo, thu hút từ thanh thiếu niên, người về hưu, giáo viên cho đến cảnh sát tham gia phòng thủ đất nước, trở thành một hình mẫu cho các quốc gia châu Âu khác đang dè chừng Nga.

Trang web thông tin khẩn cấp của chính phủ nêu rõ: “Mọi người trong độ tuổi từ 16 đến 70 sống ở Thụy Điển đều là một phần trong hệ thống phòng thủ tổng thể của quốc gia”.

Bằng cách truyền đạt tới cả những người dân thường nhu cầu về an ninh, Thụy Điển cũng giành được sự ủng hộ rộng rãi cho ngành công nghiệp quân sự của họ, vốn xếp hàng đầu thế giới về công nghệ và xuất khẩu.

Thụy Điển và nước láng giềng Phần Lan vào tháng 5/2022 đã từ bỏ quan điểm không liên kết trong nhiều thập kỷ và gia nhập liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu. Cả hai nước từ lâu đã đầu tư rất nhiều vào quốc phòng và dành nguồn lực để chuẩn bị cho một cuộc tấn công tiềm tàng từ nước ngoài, mang lại cho họ an ninh trong suốt Chiến tranh Lạnh và sau đó. Riêng Phần Lan, quốc gia đã từng tham gia các cuộc chiến tranh chống lại Liên Xô và có chung đường biên giới dài 1.300km với Nga, từ lâu đã duy trì cho mình lựa chọn gia nhập NATO.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg (phải) trao văn kiện gia nhập NATO cho Ngoại trưởng Phần Lan Pekka Haavisto (trái) tại buổi lễ ở Brussels, Bỉ ngày 4/4/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Việc Nga cảnh báo phản ứng trước lựa chọn đó, tiếp đến là cuộc tấn công vào Ukraine, đã thúc đẩy Helsinki nhanh chóng đăng ký làm thành viên NATO. Theo chân họ là Thụy Điển. Phần Lan đã chính thức gia nhập NATO vào tháng 4 năm ngoái, và mới đây cản trở cuối cùng ngăn Thụy Điển gia nhập cũng đã được dỡ bỏ.

Với cuộc mở rộng lần này, các nước NATO khác có thể học hỏi gì từ cách tiếp cận quốc phòng của Thụy Điển?

Oana Lungescu, một nhà nghiên cứu nổi tiếng tại Viện Các lực lượng Thống nhất Hoàng gia Anh và là cựu phát ngôn viên NATO của hai nước Bắc Âu, cho biết: “Đó là một bước thay đổi đối với khả năng răn đe và phòng thủ của NATO, một bất ngờ mang tính chiến lược và hoàn toàn trái ngược với những gì Nga đã nghĩ đến”.

CÁCH TIẾP CẬN TOÀN XÃ HỘI

Các quan chức châu Âu cho biết, gia nhập NATO, các thành viên mới ở Bắc Âu mang đến một tư duy hoàn toàn mới. Thụy Điển đã mô phỏng phần lớn cách tiếp cận của mình dựa trên các kế hoạch sẵn sàng của Phần Lan, và sau khi Nga sáp nhập Crimea từ Ukraine vào năm 2014, Stockholm đã gắn chặt với chiến lược có tên “Phòng thủ toàn diện”.

Một tập tài liệu dài 20 trang của chính phủ có tựa đề “Nếu khủng hoảng hoặc chiến tranh xảy ra” khuyến cáo người dân rằng “Nếu Thụy Điển bị tấn công, cần phải phản kháng”.

Cách tiếp cận toàn xã hội của Thụy Điển rất đáng chú ý vì giống như hầu hết châu Âu, nước này không có biên giới trên đất liền với Nga và từ lâu đã hợp tác với Moskva thông qua các thỏa thuận kinh doanh và ngoại giao.

Binh sĩ thuộc Lực lượng Phòng vệ Phần Lan bên cạnh Hệ thống tên lửa đa phóng M270 trong cuộc diễn tập quân sự Cold Response 22 ở Setermoen, miền Bắc Na Uy, ngày 22/3/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Bộ trưởng Quốc phòng Hà Lan Kajsa Ollongren, có mẹ là người Thụy Điển, cho biết: “Cách tiếp cận toàn xã hội này là điều mà tất cả chúng ta đang nói đến”. Bà nói: “Ở Hà Lan, mọi người nghĩ rằng an ninh là thứ mà quân đội đảm nhiệm” và giờ đây chính phủ đang cố gắng khơi dậy một cuộc tranh luận rộng rãi hơn.

Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Jonson cho biết: “Điều quan trọng là tạo ra nhận thức trong xã hội của bạn rằng môi trường an ninh đã xấu đi đáng kể trong những năm gần đây”. Nước này đang tăng cường phòng thủ dân sự và kêu gọi người dân đảm bảo các nguồn cung cấp nhu thiết yếu tại gia đình trong hai tuần, bao gồm thực phẩm, nước và radio không cần pin.

Theo một cuộc khảo sát được thực hiện cho Cơ quan Quản lý Trang thiết bị Quốc phòng, tỷ lệ ủng hộ của người dân Thụy Điển dành cho các lực lượng vũ trang đạt 81% vào năm ngoái. Đó là mức cao nhất kể từ khi cuộc khảo sát bắt đầu được thực hiện vào năm 2012, khi tỷ lệ ủng hộ ở mức 56%.

ẢNH HƯỞNG TRONG NATO

Song song với củng cố trong nước, Thụy Điển cũng tăng cường hỗ trợ quân sự cho Ukraine. Stockholm gần đây đã công bố gói hỗ trợ quân sự thứ 15 cho Ukraine, trị giá hơn 690 triệu USD, là gói hỗ trợ quân sự lớn nhất từ trước đến nay. Hệ thống pháo cơ động Archer của Thụy Điển và xe chiến đấu bọc thép CV90 được đánh giá cao trên chiến trường ở Ukraine, và bom dẫn đường mới được sản xuất với sự hợp tác của Boeing gần đây đã bắt đầu tấn công các mục tiêu của Nga ở đó.

Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson (phải) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc gặp ở Harpsund, Tây Nam Stockholm, Thụy Điển, ngày 19/8/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Do cả Thụy Điển và Phần Lan trong nhiều năm đều đã tham gia cùng NATO trong các cuộc tập trận và các biện pháp sẵn sàng khác nên tư cách thành viên của họ sẽ chỉ gây ra những thay đổi hạn chế trong thời gian ngắn bên trong liên minh. NATO cho biết, Phần Lan gần đây đã huấn luyện các quân đội đồng minh về một trong những chuyên môn của họ: kỹ năng sinh tồn trong mùa đông.

Các nhà ngoại giao cho biết, theo thời gian, hai nước sẽ có tác động rộng hơn. Cả hai đều chi tiêu cho quốc phòng nhiều hơn mục tiêu 2% GDP của NATO.

NATO cùng với Phần Lan và Thụy Điển giờ đây cũng sẽ kiểm soát gần như toàn bộ Biển Baltic, ngoại trừ một góc nhỏ giáp lãnh thổ Nga gần St. Petersburg. Việc NATO hóa vùng Baltic có nghĩa là bất kỳ tàu biển nào của Nga tiến vào Đại Tây Dương đều phải vượt qua vùng biển của liên minh này, qua biển Baltic hoặc về phía Bắc, đi qua Na Uy, thành viên sáng lập NATO.

Chiến đấu cơ Gripen (trái) của Thụy Điển và F-18 Hornet của Phần Lan tham gia cuộc tập trận chung tại thị trấn Jokkmokk của Thụy Điển và Rovaniemi của Phần Lan, ngày 25/3/2019. Ảnh: AFP/TTXVN

Sự ủng hộ rộng rãi dành cho quân đội, kết hợp với lĩnh vực công nghệ dân sự đang bùng nổ của Thụy Điển, đã giúp ngành công nghiệp vũ khí của nước này luôn dẫn đầu. Đất nước 10,6 triệu dân đã thiết kế và sản xuất máy bay chiến đấu phản lực tiên tiến của riêng mình, Saab Gripen. Hãng Saab cũng chế tạo các tàu ngầm phức tạp và cùng với Boeing hiện đang sản xuất Bom đường kính nhỏ phóng từ mặt đất để sử dụng ở Ukraine và máy bay huấn luyện phản lực T-7 Red Hawk cho Không quân Mỹ.

Sức mạnh của ngành công nghiệp quốc phòng Thụy Điển bắt nguồn từ những năm nước này là một quốc gia không liên kết nhưng được trang bị vũ khí mạnh mẽ, tương tự như Thụy Sĩ. Các nhà lãnh đạo ở Stockholm không chỉ muốn có quân đội sẵn sàng mà còn có khả năng tự cung cấp vũ khí và Thụy Điển đã trở thành một trong những nước xuất khẩu vũ khí hàng đầu thế giới.

Chính phủ Thụy Điển năm ngoái đã đưa ra Sáng kiến Đổi mới Quốc phòng, mà Bộ trưởng Jonson cho biết nhằm mục đích tích hợp mạnh mẽ hơn các công nghệ dân sự và quân sự, làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa dân thường và lực lượng vũ trang.