Khi thuốc không chỉ là… thuốc

Hiện nay, sự phát triển khoa học công nghệ đem lại nhiều đột phá, giúp giới khoa học nghiên cứu phát triển một số viên thuốc hoàn toàn mới, vượt xa khỏi sự tưởng tượng của bất cứ ai.

Những ý tưởng thoạt nghe có vẻ rất kì lạ, nhưng được dự báo sẽ vô cùng hữu ích trong tương lai, tạo nên cuộc cách mạng trong lĩnh vực y dược và góp phần thay đổi cuộc sống của con người theo chiều hướng tích cực hơn.

Cú hích cho người lười

Piezo đang trở thành viên thuốc được nhiều người quan tâm, nhất là những cá nhân có xu hướng lười vận động. Nghiên cứu của các nhà khoa học Anh cho thấy, loại thuốc độc đáo này có thể hoạt động như một cảm biến siêu nhỏ, giúp tăng lưu lượng máu đến não và các cơ bắp khiến cơ thể “nghĩ” rằng nó đang tập thể dục.

Khám phá này xuất phát từ việc tìm thấy một số protein cơ thể tiết ra trong quá trình vận động, được tổng hợp thành Piezo giúp kích thích hoạt động trao đổi chất.

Trước khi nhờ tới thuốc, con người nên tuân thủ lối sống lành mạnh, luyện tập thể dục đều đặn và lạc quan mỗi ngày.

Bên cạnh đó, giới khoa học cũng thử nghiệm viên thuốc Piezo 2 chứa hợp chất Yoda có tác dụng hỗ trợ cơ thể người giải phóng nhiều hơn nhóm protein “tập thể dục”, hứa hẹn mang đến các lợi ích của hoạt động thể chất mà không cần… đổ mồ hôi.

Trong những nghiên cứu độc lập khác, nhóm chuyên gia thuộc Đại học Y Duke (Mỹ) đã phân lập được một enzyme tham gia kiểm soát quá trình sản xuất ty thể – nhà máy năng lượng của tế bào cơ, làm nhiệm vụ chuyển oxy và các chất khác thành năng lượng có thể sử dụng.

Theo đó, người càng tập luyện nhiều thì tế bào sản xuất càng nhiều ty thể. Nhờ phát hiện này, một số hợp chất như 516 hay 14 đang được nghiên cứu để đánh lừa tế bào, khiến chúng nghĩ rằng đang rơi vào trạng thái cạn kiệt năng lượng, từ đó thúc đẩy các hoạt động tế bào. Thử nghiệm trên chuột đem lại kết quả thú vị khi các tế bào cơ vẫn sản xuất ty thể ngay trong những tình huống ít vận động nhất, giúp chuột luôn hoạt bát.

Có ý kiến cho rằng, viên thuốc dành cho người lười vận động sẽ tạo nên cú hích lớn trong lĩnh vực y dược. Việc sử dụng các hợp chất như 516 hay 14 kích hoạt mạch di truyền tác động vào ty thể, giúp bắt chước lại những ảnh hưởng tập thể dục tạo ra như gia tăng nhịp tim, tăng cường hô hấp, hoạt động cơ bắp và đổ mồ hôi, từ đó đốt cháy chất béo (trước khi đốt cháy carbohydrate) trong khi vẫn ngồi yên một chỗ.

Khám phá này hỗ trợ những bệnh nhân người mất hoặc giảm sút khả năng vận động, mắc bệnh tiểu đường hay có vấn đề về chuyển hóa bao gồm béo phì hay cao huyết áp, rút ngắn con đường đến với một loại thuốc kiểm soát các chứng bệnh mãn tính.

Quan trọng hơn, bệnh nhân được tăng cường sức khỏe khi các tế bào luôn ở trạng thái vận động, hạn chế nhiều biến chứng đe dọa tính mạng và cải thiện dần chất lượng cuộc sống.

Ức chế nỗi cô đơn

Sự gia tăng các vụ tự sát do trầm cảm, mà lý do phần lớn xuất phát từ áp lực cuộc sống trong trạng thái cảm xúc cô đơn, đã thúc đẩy những thử nghiệm về viên thuốc hạnh phúc. Các nhà khoa học Tây Ban Nha tuyên bố đang nghiên cứu pregnenolone – viên thuốc có chứa các hợp chất lành tính giúp kích thích thần kinh, xoa dịu lo lắng và nỗi sợ của người dùng.

Viên thuốc dành cho người lười vận động sẽ tạo nên cú hích lớn trong lĩnh vực y dược.

Các tình nguyện viên tham gia thử nghiệm đều có tiền sử bệnh tật liên quan đến cô đơn hay trầm cảm, sử dụng một lượng pregnenolone nhất định hàng tuần. Kết quả sau 2 năm cho thấy, viên thuốc này có tác dụng ngăn chặn quá trình sản xuất các chất gây ức chế thần kinh trong những tình huống căng thẳng hay phải sống một mình quá lâu, từ đó giảm thiểu tác động lên não bộ và cơ thể.

Trong khi đó, các chuyên gia tới từ đại học Chicago gần đây bắt đầu một thử nghiệm kéo dài 8 tuần, sử dụng nội tiết tố động vật để bào chế một loại thuốc được cho là làm giảm các phản ứng đặc trưng của sự cô đơn.

Về cơ bản, loại thuốc này hoạt động giống như thuốc chống trầm cảm, mở ra liệu pháp điều trị nhanh chóng trước khi xuất hiện các hành vi rối loạn chức năng cơ thể hay ám chỉ tự tử ở người cô đơn. Mục tiêu của viên thuốc hạnh phúc không phải loại bỏ hoàn toàn cảm giác cô đơn, mà nhằm “xoa dịu” hệ thống báo động và cảnh giác trong tâm trí của những người cô đơn, dần dần thúc đẩy con người tiếp cận với người khác thông qua hoạt động giao tiếp xã hội.

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng, cô đơn là một trong những trạng thái cảm xúc tiêu cực có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất. Vì vậy, thuốc chống cô đơn trở thành hi vọng cải thiện hệ miễn dịch cho những người dễ mắc các bệnh truyền nhiễm vì thường xuyên có cảm giác cô độc.

Ngoài ra, liệu pháp chống trầm cảm và kiểm soát cảm xúc cô đơn còn hứa hẹn giảm thiểu nguy cơ bệnh tim mạch, lão hóa thần kinh hay suy giảm chức năng nhận thức, đồng thời khiến những bệnh nhân ung thư kéo dài cuộc sống nhờ tinh thần lạc quan.

Mặc dù vậy, các thử nghiệm trên cơ thể người về loại thuốc này vẫn chưa hoàn tất và còn gây nhiều lo ngại với hệ thần kinh. Thế nên, những người cô đơn có lẽ sẽ phải chờ đợi một khoảng thời gian rất dài nữa mới có thể nhìn thấy sự xuất hiện của thuốc hạnh phúc trên thị trường.

Những chiến binh siêu nhỏ

Thời gian qua, công nghệ nano đã và đang tạo nên cơn sốt viên con nhộng siêu nhỏ mà giới chuyên gia khẳng định sẽ đưa thuốc đến vị trí tế bào bệnh một cách chính xác hơn phương pháp tiêm truyền thống. Tháng 10/2019, Viện công nghệ Massachusset đã phát triển viên nano làm nhiệm vụ đưa insulin vào cơ thể thông qua đường ăn uống và tiêu hóa.

Các viên thuốc nano mở ra triển vọng điều trị tận gốc cho nhiều bệnh nguy hiểm.

Thử nghiệm trên chuột cho thấy, nhiều phần tử thuốc siêu nhỏ có thể được vận chuyển chỉ bằng một viên thuốc có vỏ bọc protein, đi vào máu hiệu quả hơn 10 lần so với những phần tử không có lớp protein bên ngoài. Điều này giúp cho thuốc được hấp thụ tốt hơn ở thành ruột nhờ khả năng mở khóa thực thể trên bề mặt tế bào niêm mạc đường ruột, từ đó theo dòng máu đến các tế bào bệnh nhanh hơn.

Ý tưởng viên thuốc nano đã mở ra triển vọng điều trị tận gốc cho nhiều bệnh nguy hiểm, bao gồm Alzheimer, Parkinson, tiểu đường và ung thư – mà theo nhiều nghiên cứu có liên quan đến suy giảm sức khỏe đường ruột.

Thế nên, các nhà khoa học Anh đã bào chế ra một loại thuốc kỳ dị với thành phần chính là vi khuẩn đường ruột lấy từ phân người khỏe mạnh, được tích hợp cùng các hoạt chất kích thích hệ thống tiêu hóa và bọc bên ngoài bởi những lớp protein, tạo nên những viên thuốc siêu nhỏ có thể dùng hàng ngày.

Những thử nghiệm đầu tiên được tiến hành trên bệnh nhân ung thư, với viên nano chứa vi khuẩn Enterococcus gallinarum được uống trước khi phẫu thuật loại bỏ các khối u một đến hai tuần. Niềm hi vọng loại thuốc này đem lại bao gồm củng cố sức khỏe đường ruột cũng như tăng cường phản ứng miễn dịch của cơ thể trước nguy cơ nhiễm trùng.

Chưa hết, nhờ có công nghệ nano, giới nghiên cứu có thể tích hợp các robot siêu nhỏ để biến chúng trở thành công cụ theo dõi sức khỏe chỉ bằng cách uống thuốc. Loại robot hiển vi đa chức năng chứa nhiều cảm biến, có thể “ du lịch” khắp cơ thể để gửi thông số về cơ thể ra ngoài thông qua kết nối không dây với điện thoại thông minh.

Thậm chí, nó còn giám sát được các chức năng của các loại thuốc chữa bệnh khi uống vào. Điều thú vị là, viên thuốc robot này lấy năng lượng từ bên trong cơ thể nhờ phản ứng với dịch axit trong dạ dày và sẽ được đào thải ra ngoài sau khoảng 24 giờ hoạt động. Cơ chế này một lần nữa chứng minh quan điểm: sự sáng tạo của loài người là không giới hạn, hứa hẹn tạo nên một cuộc cách mạng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.

Tuy nhiên, giống mọi sản phẩm của nền văn minh, các viên thuốc đặc biệt, bên cạnh hàng tá những lợi ích, cũng sẽ dẫn đến ít nhiều tranh cãi cùng hoài nghi về mức độ an toàn với con người. Giới khoa học đều nhận định, sẽ chẳng có loại thần dược nào giúp thay thế hoàn toàn việc tập thể dục, hay xóa bỏ trạng thái cô đơn mãi mãi.

Thuốc được tạo ra để trở thành công cụ phòng tránh những dấu hiệu bất thường, tiềm ẩn nguy cơ bệnh tật, và hỗ trợ quá trình chữa trị lâu dài. Vì vậy, con người vẫn nên chú trọng các phương pháp phi lâm sàng trước khi phải nhờ tới thuốc như tuân thủ lối sống lành mạnh, luyện tập thể dục đều đặn, giảm thiểu thời gian sử dụng các thiết bị điện tử và kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Như lời khuyên từ một số chuyên gia, ngay cả một cái ôm hay những nụ cười cũng rất cần thiết khi giúp giải phóng các hormone như endorphin và oxytocin, giúp mỗi người cảm thấy hạnh phúc và lạc quan hơn trong bối cảnh cuộc sống nhiều căng thẳng như hiện nay…

Lê Nam – Hà My

Theo CAND