Khi ông Trump lần đầu tiên công khai nói về Covid-19 thì đã quá muộn?
Bài bình luận trên AP cho rằng, vào thời điểm Tổng thống Mỹ Donald lần đầu tiên nói về virus corona mới gây dịch bệnh Covid-19, có lẽ đã là quá muộn.
Mỹ có nhiều thời gian để chuẩn bị
Trả lời phỏng vấn tại Davos, Thụy Sĩ, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/1 đã bác bỏ mối đe dọa của dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (SARS-CoV-2) gây ra. Khi ấy Mỹ mới chỉ ghi nhận một ca mắc Covid-19 ở bang Washington.
Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: AP.
“Chúng tôi hoàn toàn kiểm soát được. Ca mắc là một trong những người đến từ Trung Quốc và chúng tôi kiểm soát được. Sẽ rất ổn”, ông Trump nói trên CNBC.
11 tuần kể từ sau cuộc phỏng vấn đó, đại dịch Covid-19 đã len lỏi đến khắp mọi nơi trên thế giới, lây nhiễm cho gần 570.000 người Mỹ, khiến hơn 22.000 người ở nước này tử vong. Dịch bệnh cũng đã viết lại các quy tắc của xã hội, khiến hàng triệu người bị cô lập trong nhà, trường học bị đóng cửa, tàn phá nền kinh tế và khiến hàng triệu lao động mất việc làm.
Những tuần sau khi ông Trump phát biểu tại Thụy Sĩ, đã có các dấu hiệu cảnh báo rõ ràng. Sang tháng 2/2020, trước khi Tổng thống Trump lần đầu tiên giải quyết cuộc khủng hoảng từ Nhà Trắng, các bước quan trọng để chuẩn bị cho quốc gia trước đại dịch sắp ập tới đã không được thực hiện.
Thiết bị y tế không được dự trữ; du lịch về cơ bản vẫn không suy giảm; dữ liệu sức khỏe cộng đồng quan trọng từ Trung Quốc không được cung cấp hoặc nếu có cũng được cho là không đáng tin cậy; những cảnh báo khẩn cấp dường như đã bị bỏ qua khi Tổng thống Mỹ bị vướng bận quá nhiều vào phiên tòa luận tội và bản thân ông Trump vẫn chú ý đến mục tiêu bảo vệ nền kinh tế – trọng tâm trong chiến lược tranh cử nhiệm kỳ 2.
Vào đêm giao thừa năm mới 2020, Trung Quốc đã thông báo cho Tổ chức Y tế Thế giới về một đợt bùng phát bệnh viêm phổi lạ đang lan nhanh ở Vũ Hán – thành phố công nghiệp với 11 triệu dân. Đến ngày 3/1, người đứng đầu Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ Robert Redfield đã nhận được cuộc gọi từ người đồng cấp Trung Quốc với lời cảnh báo chính thức. Bác sĩ Anthony Fauci – chuyên gia hàng đầu của Chính phủ Mỹ về bệnh truyền nhiễm đồng thời cũng nhận được cảnh báo này.
Rất nhanh chóng, các quan chức tình báo và y tế công cộng của Mỹ bắt đầu bày tỏ hoài nghi về con số người mắc bệnh và tử vong ở Trung Quốc. Mỹ gây sức ép để Trung Quốc chia sẻ trình tự gien của virus SARS-CoV-2, yêu cầu Trung Quốc để chuyên gia Mỹ đến nước này tìm hiểu về dịch bệnh. Tuy nhiên những tuần quý giá sau đó đã bị bỏ lỡ và dịch bệnh đã lan truyền khắp châu Á và bắt đầu tiến sang Mỹ, châu Âu…
Tổng thống Mỹ thiếu thông tin
Thông tin về Covid-19 đã được đưa vào một số cuộc họp giao ban tình báo của Tổng thống nhưng ông Trump dường như đã không được thông báo đầy đủ về mối đe dọa cho đến khi Bộ trưởng Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Alex Azar cập nhật thông tin vào ngày 18/1 khi ông Trump đang ở câu lạc bộ Mar-a-Lago tại Florida. Các quan chức Nhà Trắng cho đến nay vẫn tin rằng, Tổng thống đã không nắm được mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa Covid-19 với Mỹ một phần vì Azar – người có mối quan hệ không mấy tốt đẹp với đội ngũ thân cận của ông Trump. Ông Azar bị cho là đã làm không tốt công việc của mình khi truyền đạt thông tin đến Tổng thống.
Vào ngày 30/1, WHO đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu đối với dịch Covid-19 trong lúc ông Trump đang tổ chức vận động tranh cử ở Iowa. Ngày hôm sau, chính quyền Trump đã ban bố lệnh cấm nhập cảnh đối với những người nước ngoài đã đến Trung Quốc trong vòng 14 ngày, ngoài trừ các thành viên gia đình của công dân Mỹ hoặc thường trú nhân.
Video đang HOT
Đó là phong cách hành động dứt khoát của ông Trump. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ trong các tuyên bố tiếp tục hạ thấp mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa. Theo một phân tích của New York Times, bất chấp lệnh cấm, 40.000 người đã đến Mỹ trên các chuyến bay trực tiếp từ Trung Quốc kể từ khi đó.
Ngày 10/2, đứng trước hàng nghìn người ủng hộ tập trung tại một cuộc mít-tinh ở New Hampshire, Tổng thống Trump tuyên bố: ” Theo lý thuyết, vào tháng 4, khi trời ấm hơn một chút, nó [dịch bệnh Covid-19-ND] sẽ biến mất một cách kỳ diệu”.
Hành động muộn màng
Đám đông ồ lên tán thành tuyên bố của ông Trump dù nó chưa có cơ sở chứng minh. Thượng viện Mỹ đã tuyên Tổng thống vô tội trước cáo buộc của các thành viên đảng Dân chủ nhưng khi ấy, ông Trump lại chuyển sự tập trung của mình sang chiến dịch tái tranh cử ngay cả khi những quan chức khác trong chính quyền đã có động thái can dự vào giải quyết nguy cơ từ Covid-19.
Giới chức liên bang đã yêu cầu CDC là cơ quan duy nhất phát triển bộ kit xét nghiệm SARS-CoV-2 dù có phải gạt bỏ những lợi ích cá nhân của họ, đây là một lựa chọn khiến Mỹ mất đi nhiều thời gian quý báu khi kit xét nghiệm của CDC được chứng minh là có lỗi.
Ông Trump dường như cũng đã phung phí nhiều tuần với xáo trộn trong việc chỉ định người lãnh đạo chiến dịch đối phó với khủng hoảng vì Covid-19. Ban đầu Bộ trưởng Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Alex Azar được “chọn mặt gửi vàng” nhưng đến cuối tháng 2 đã bị thay thế bằng Phó Tổng thống Mike Pence.
Đáng chú ý, ngay cả khi đại dịch Covid-19 đã lây lan trên toàn cầu, những tiếng nói có trọng lượng trong Nhà Trắng, bao gồm cố vấn cấp cao Jared Kushner và Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin đã thúc giục Tổng thống tránh đi những bước đi có thể làm đảo lộn thị trường tài chính.
Vào cuối tháng 2, khi ông Trump đang có chuyến đi tới Ấn Độ, chỉ số Dow Jones đã giảm 1.000 điểm trong bối cảnh lo ngại về đại dịch Covid-19. Ông Trump đã nói về sự sụt giảm của thị trường khi đang trên máy bay trở lại Washington, chỉ trích bình luận của một quan chức hàng đầu của CDC, Tiến sĩ Nancy Messonnier – người đã cảnh báo người Mỹ rằng họ sẽ phải chuẩn bị cho kịch bản giãn cách xã hội khá nghiêm trọng.
Theo bà Messonnier, câu hỏi giờ đây không phải là điều này có xảy ra hay không mà câu hỏi chính xác sẽ là khi nào sẽ xảy ra.
Nhà Trắng tuyên bố rằng Phó Tổng thống Mỹ Pence sẽ thông báo với truyền thông về phản ứng của Mỹ tối hôm đó. Nhưng người xuất hiện trên bục phát biểu lại là Tổng thống Trump và kể từ đó, ông Trump không vắng mặt để cập nhật thông tin về dịch bệnh nhưng có lẽ tất cả đã muộn màng…
Khi Tổng thống Trump lần đầu tiên đứng lên bục phát biểu trong phòng họp của Nhà Trắng để nói về dịch bệnh, Mỹ có 15 người mắc Covid-19.
“Chúng tôi đang ở mức độ rất thấp và muốn giữ vững như vậy. Chúng tôi rất sẵn sàng cho việc này”, ông Trump nói nhưng giờ Mỹ đang là quốc gia có số người mắc và tử vong vì Covid-19 cao nhất thế giới./.
Hùng Cường
Trump 'không kịp trở tay' trước Covid-19
Trong cuộc phỏng vấn tại Thụy Sĩ hôm 22/1, khi Mỹ mới ghi nhận một bệnh nhân Covid-19, Trump đã hạ thấp mối đe dọa từ chủng virus mới.
"Chúng tôi hoàn toàn kiểm soát nó. Bệnh nhân duy nhất là một người đến từ Trung Quốc. Mọi chuyện sẽ ổn thôi", Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời phỏng vấn CNBC tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ hồi tháng một.
Tuy nhiên, nCoV giờ đây lây lan khắp mọi ngóc ngách trên toàn cầu, với hơn 554.000 ca nhiễm và khoảng 22.000 người chết tại Mỹ. Đại dịch còn khiến mọi người bị cô lập, buộc các trường học, doanh nghiệp phải đóng cửa, làm đình trệ nền kinh tế và đẩy hàng triệu người đến cảnh thất nghiệp.
Vào thời điểm Trump phát biểu tại Thụy Sĩ, các dấu hiệu cảnh báo đã được đưa ra vài tuần. Trước khi Tổng thống Mỹ lần đầu tiên thông báo với công chúng về cuộc khủng hoảng, những bước cần thiết giúp đất nước chuẩn bị ứng phó đại dịch cũng không được thực hiện. Khi chính quyền Mỹ bắt đầu áp dụng các biện pháp kiềm chế nCoV, mọi thứ dường như đã quá muộn.
Tổng thống Mỹ Donald Trump trong lễ ban phước lành ngày Phục sinh tại Nhà Trắng hôm 12/4. Ảnh: AFP.
Ngay trước khi bước sang năm 2020, Trung Quốc thông báo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về "một dịch bệnh viêm phổi bí ẩn" đang lây lan khắp Vũ Hán, thành phố công nghiệp có 11 triệu dân sinh sống. Chính quyền đóng cửa chợ hải sản liên quan đến dịch bệnh, đưa tất cả người nhiễm virus tới một bệnh viện đặc biệt, đồng thời thu thập mẫu xét nghiệm để gửi đến các phòng thí nghiệm của chính phủ.
Theo các nguồn tin từ Trung Quốc, Lầu Năm Góc lần đầu tiên biết về nCoV vào tháng 12/2019. Tới đầu tháng một, mối đe dọa từ chủng virus mới được đưa vào các báo cáo tình báo lưu hành trong chính phủ. Ngày 3/1, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) Robert Redfield nhận được cuộc gọi cảnh báo từ người đồng cấp Trung Quốc. Tiến sĩ Anthony Fauci, cố vấn của Trump về Covid-19 hiện nay, cũng được cảnh báo trong khoảng thời gian này.
Giới chức y tế và tình báo Mỹ nhanh chóng nghi ngờ số liệu về Covid-19 của Trung Quốc. Họ gây sức ép nhằm đưa các nhà dịch tễ học Mỹ sang Trung Quốc, với mục đích hỗ trợ nước này ngăn chặn dịch bệnh, đồng thời thu thập thông tin phục vụ công tác chuẩn bị ứng phó của Mỹ. Giới chức Mỹ còn đề nghị Trung Quốc gửi các mẫu cho họ để phát triển vaccine và phương pháp xét nghiệm.
Trung Quốc quyết định chia sẻ trình tự gen của nCoV hôm 11/1. Cùng ngày, Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) bắt đầu nghiên cứu vaccine phòng bệnh. Bắc Kinh hồi cuối tháng một cũng cho phép Washington cử hai người tham gia nhóm của WHO đến Trung Quốc tìm hiểu về virus.
Dù vấn đề nCoV đã được nêu trong vài cuộc họp tình báo, Trump vẫn không được thông báo đầy đủ về mối đe dọa, cho tới khi Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS) Alex Azar gọi điện cập nhật tình hình hôm 18/1, trong lúc Tổng thống đang ở khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, bang Florida.
Nguồn tin cho biết Trump dành phần lớn cuộc trò chuyện với Azar để nói về thuốc lá điện tử, rằng ông đang xem xét chính sách mới yêu cầu hạn chế sử dụng nó. Giới chức Nhà Trắng đánh giá Trump không hoàn toàn nắm bắt được mức độ đe dọa của Covid-19, một phần bởi Azar, người bất đồng với một số cố vấn thân cận của Tổng thống, không truyền đạt tốt vấn đề.
Hơn nữa, Trump khi đó đang bị cuốn vào cuộc chiến xem xét bãi nhiệm và không tập trung nhiều đến những vấn đề khác. Tổng thống Mỹ dường như cũng không muốn gây áp lực lên Trung Quốc hoặc chỉ trích Chủ tịch Tập Cận Bình, người mà ông muốn đảm bảo quan hệ, với hy vọng chấm dứt chiến tranh thương mại trước khi chiến dịch tái tranh cử bước vào giai đoạn nước rút. Trong cuộc phỏng vấn tại Davos, ông chủ Nhà Trắng còn ca ngợi phản ứng với Covid-19 của ông Tập.
Trong khi đó, nội bộ Nhà Trắng có những dấu hiệu mâu thuẫn. Trump hôm 6/3 thông báo nghị sĩ Cộng hòa Mark Meadows trở thành tân chánh văn phòng Nhà Trắng thay thế Mick Mulvaney, người nằm trong nhóm chuyên trách về nCoV ban đầu. Cùng lúc, Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng bất đồng với Bộ trưởng Azar về số tiền dùng để chống dịch.
HHS muốn gửi yêu cầu trợ cấp đặc biệt về nCoV lên quốc hội, nhưng văn phòng của Nhà Trắng từ chối suốt nhiều tuần, nhấn mạnh HHS nên chuyển đổi mục đích sử dụng 250 triệu USD ngân sách hiện có và dùng khoản tiền đó để mua đồ bảo hộ cho kho dự trữ quốc gia. Tuy nhiên, HHS giải thích rằng nếu không nhận được sự ủng hộ từ quốc hội, họ không thể mua đủ số lượng khẩu trang, áo bảo hộ và máy thở để nhanh chóng củng cố kho dự trữ.
Cuối cùng, yêu cầu của HHS cũng được gửi lên quốc hội, với số tiền đề nghị hỗ trợ ban đầu là 2,5 tỷ USD. Tuy nhiên, các nghị sĩ từ cả hai đảng đều cho rằng con số này quá thấp. Dự luật ngân sách đầu tiên mà quốc hội nhanh chóng thông qua, sau đó được Trump ký, trị giá 8 tỷ USD.
Bất chấp thái độ sốt sắng của HHS và quốc hội, không ai trong số các thân tín của Trump thúc đẩy ông khẩn trương ứng phó với nCoV. Hồi giữa tháng một, các cuộc họp về Covid-19 được tổ chức tại Nhà Trắng, nhưng trọng tâm lại là việc hồi hương nhân viên chính phủ Mỹ tại Trung Quốc, nơi dịch bệnh khởi phát.
Bản ghi nhớ hôm 29/1 của cố vấn cấp cao Nhà Trắng Peter Navarro đã dự đoán chính xác một số thách thức Mỹ phải đối mặt từ căn bệnh sẽ trở thành đại dịch. Tuy nhiên, Navarro bị những người khác trong Nhà trắng coi là "diều hâu" với Trung Quốc, nên cảnh báo của ông bị phớt lờ và không đến được tay Tổng thống.
Đây được cho là cảnh báo ở cấp cao và trực diện nhất từng lưu hành tại Nhà Trắng vào thời điểm Trump vẫn tỏ ra xem thường mối đe dọa từ nCoV với Mỹ. Trump hôm 7/4 thừa nhận ông "có nghe nói Navarro đã viết bản ghi nhớ nào đó về đại dịch, nhưng không xem nó, cũng không tìm đọc nó".
Hôm 30/1, WHO tuyên bố Covid-19 là tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu, trong khi Trump vẫn tổ chức buổi vận động tranh cử chật kín người tại bang Iowa. Một ngày sau, chính phủ Mỹ cấm nhập cảnh đối với người nước ngoài từng đến Trung Quốc trong vòng 14 ngày, trừ thành viên gia đình của công dân Mỹ hoặc thường trú nhân.
Trump gọi đây là hành động cứng rắn, nhưng tiếp tục hạ thấp mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh. "Các bạn biết đó, theo lý thuyết, đến tháng 4, khi thời tiết ấm lên một chút, virus sẽ biến mất một cách kỳ diệu", Trump tuyên bố trong cuộc vận động gồm hàng nghìn người tại bang New Hampshire hôm 10/2. Đám đông hò reo ủng hộ trước lời khẳng định chưa có cơ sở của Tổng thống.
Sau khi thượng viện Mỹ bác bỏ nỗ lực xem xét bãi nhiệm Trump của phe Dân chủ, Trump chuyển hướng chú ý sang chiến dịch tái tranh cử, ngay cả khi giới chức Nhà Trắng đang tập trung chống nCoV.
Ban đầu, Trump cử Azar dẫn dắt nhóm chuyên trách chống Covid-19 của chính phủ, nhưng đến cuối tháng 2 thay thế Bộ trưởng này bằng Phó tổng thống Mike Pence. Trong lúc nCoV lây lan toàn cầu, các thân tín của Trump trong Nhà Trắng, bao gồm cố vấn cấp cao Jared Kushner, con rể ông, và Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin, vẫn kêu gọi Tổng thống tránh những động thái lớn có khả năng đảo lộn thị trường tài chính.
Đến khi thị trường lao dốc vì Covid-19, Trump mới tăng cường phản ứng với đại dịch. Trong lúc ông công du Ấn Độ hồi cuối tháng 2, chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones giảm tới 1.000 điểm.
Theo Mick Mulvaney, Trump không ngủ suốt chuyến bay dài 18 giờ từ Ấn Độ về Mỹ, đồng thời theo dõi những bản tin dồn dập về dịch bệnh. Sáng 26/2, vài phút sau khi hạ cánh xuống thủ đô Washington, Trump quyết định chủ trì họp báo về Covid-19, dù Nhà Trắng trước đó thông báo Pence sẽ phụ trách sự kiện này.
Kể từ đó, Trump gần như luôn đứng trên bục phát biểu trong các cuộc họp báo hàng ngày về Covid-19, trở thành đại diện của cuộc chiến chống lại dịch bệnh, dù muộn màng.
Ánh Ngọc
Bùng phát covid-19 ngoài Trung Quốc: Hi vọng khống chế dịch bệnh là có thể Hãng Reuters dẫn tin, Mỹ lên tiếng vào ngày 25/2 rằng nước này đã sẵn sàng chuẩn bị đối phó với dịch covid-19 trước bối cảnh mối đe dọa bùng phát dịch bệnh tại Iran, Hàn Quốc, Italy và lo ngại mức độ lây nhiễm toàn cầu. Iran đã có tới 16 người tử vong vào ngày 25/2 bên ngoài Trung Quốc trong...