Khi ca dao, tục ngữ, nhạc vào… môn Địa lý
Cô Đặng Thị Phương Tâm – Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, tỉnh Vĩnh Long – đã biến Địa lý thành môn học lý thú khi đưa ca dao, tục ngữ, nhạc vào bài giảng của mình.
Đưa thực tế vào tiết học là một trong những mục đích giảng dạy của cô Tâm. Chứng kiến cảnh học trò học chỉ để đối phó với thi cử, khi thi xong không còn đọng lại điều gì trong đầu, cô Tâm rất băn khoăn.
Trong những tiết dạy đầy sáng tạo của mình, cô Tâm đã biến môn địa lý thành môn học đầy lý thú với học sinh – Ảnh: T.uổi Trẻ.
Việc học sinh ít mặn mà với môn địa cũng khiến cô trăn trở, đau đáu bởi cô hiểu học tốt môn này sẽ giúp các em có những kiến thức hỗ trợ ngành nghề mình chọn sau này. Vì vậy, cô Tâm quyết tâm tìm mọi cách gieo vào lòng học trò tình yêu với môn địa bằng cách áp dụng những phương pháp giảng dạy hay.
Nhạc trước, học sau
Một trong những cách dạy độc đáo của cô Tâm là đưa nhạc làm nền chủ đạo cho bài giảng, khiến tiết học trở nên sôi động và hào hứng. Chẳng hạn cô sử dụng bài hát Gửi nắng cho em cho bài giảng “Thiên nhiên phân hóa đa dạng” để giải thích hiện tượng thiên nhiên nước ta phân hóa theo chiều Bắc – Nam.
Học sinh sẽ nghe trước lời ca khúc nồng nàn: “Thật diệu kỳ là mùa đông phương Nam/ Muốn gửi ra em một chút nắng vàng/ Thương cái rét của thợ cày thợ cấy/ Nên cứ muốn chia nắng đều ra ngoài ấy/ Có tình thương tha thiết của trong này…”.
Sau đó, cô Tâm giải thích cho các em hiểu sở dĩ không khí mùa đông ở miền Bắc lạnh, miền Nam vẫn ấm do miền Bắc chịu ảnh hưởng của gió mùa đông bắc, khi xuống phía Nam gió mùa đông bắc yếu dần và bị chặn lại ở dãy Bạch Mã…
Hoặc khi giảng bài “Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa”, cô Tâm chọn ca khúc Sợi nhớ, sợi thương để đi vào bài giảng với câu “Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây, bên nắng đốt, bên mưa quây…”.
Lời ca khúc trữ tình này được cô Tâm lý giải bằng kiến thức khoa học tự nhiên: từ tháng 5 đến tháng 7 gió tây nam gây mưa nhiều bên sườn tây dãy Trường Sơn, đến khi gió này vượt qua bên sườn đông dãy Trường Sơn thì khối khí trở nên khô và nóng…
Video đang HOT
Đối với cô, khi học địa học sinh phải nắm vững kiến thức cơ bản để có thể tự lý giải, phân tích được những hiện tượng tự nhiên diễn ra xung quanh. Vì vậy trong tiết giảng, cô thường đố cả lớp giải thích những câu ca dao, tục ngữ: “Đêm tháng 5 chưa nằm đã sáng, ngày tháng 10 chưa cười đã tối”, “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa”…
Từ bài giảng, cô Tâm đưa học trò ra thực tế để lý giải vì sao trong những ngày đầu tháng 10 Vĩnh Long chìm trong sương mù hay giữa tháng chạp trời Vĩnh Long rất lạnh, cô đều yêu cầu học trò giải thích bằng những kiến thức địa lý đã học.
Em Vũ Đào Tuấn Anh, lớp 12T1, thổ lộ: “Nhờ cách dạy độc đáo như vậy nên giờ học của cô Tâm rất thú vị và sôi động. Chúng em hiểu bài ngay tại lớp. Về nhà chỉ cần ôn sơ lại là nhớ luôn”.
Hướng nghiệp bằng môn Địa lý
Cô Tâm cũng rất quan tâm chuyện hướng nghiệp cho trò bởi theo cô, 12 năm đèn sách thì giây phút quan trọng nhất vẫn là lúc đặt bút chọn nghề. Cái độc đáo là cô hướng nghiệp bằng… môn Địa.
Trong tiết giảng của mình, cô thường đưa thông tin về tuyển sinh cho học sinh tham khảo. Chẳng hạn như khi dạy về bài “Lao động và việc làm”, cô đưa ra số liệu các ngành nghề, trong đó nhấn mạnh những ngành nghề mà nhu cầu xã hội đang cần, ngành nào đang bão hòa, ngành đầu vào lấy điểm cao, những ngành học có “bà con họ hàng” với nhau…
Khi giảng về chương địa lý các ngành và các vùng kinh tế, cô giảng về đặc điểm của một số ngành học cũng như tỉnh thành nào cần những nghề gì…
Cứ mỗi bài giảng cô tư vấn một ít về chuyện ngành nghề. Và điều này đã giúp rất nhiều thế hệ học sinh.
Bạn Lương Thùy Khuê – cựu học sinh Trường chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, hiện là kiến trúc sư một công ty ở TP HCM – tâm sự chính nhờ môn địa của cô Tâm đã khiến bạn chọn ngành kiến trúc. Vốn là học sinh thích kiểu học tư duy, suy luận nên cách giảng của cô Tâm khiến Khuê thích môn địa. Mặc dù định thi khối A, nhưng Khuê vẫn vô đội học sinh giỏi môn địa và đoạt giải khuyến khích toàn quốc.
Những tiết học ở lớp, chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi khiến Khuê hiểu các yếu tố thiên nhiên như dông bão, mưa lũ… tác động đến đời sống người dân ra sao. Điều này khiến Khuê mạnh tay đặt bút chọn ngành kiến trúc với khao khát thiết kế những ngôi nhà tránh được bão lũ… Khuê chia sẻ: “Kiến thức về môn địa đã giúp Khuê rất nhiều trong chuyên môn. Nhìn lại mình rất may mắn khi được là học trò của cô Tâm”.
Hoặc như bạn Nguyễn Tấn Lộc, nhân viên công ty du lịch ở TP Cần Thơ, khi còn là học sinh nghe cô Tâm giới thiệu về ngành hướng dẫn viên du lịch, Lộc thấy mình hợp với ngành này. Lộc tâm sự: “Nhờ những lời cô tư vấn ngày ấy mà Lộc đã chọn trúng nghề. Giờ Lộc đã thỏa ước mơ đi đây đi đó giới thiệu cảnh đẹp quê hương đất nước mình”.
Hàng năm, được ĐH Cần Thơ mời tham gia chấm điểm thi đại học, cô Tâm luôn chắt lọc những cái hay của thí sinh để về chỉ lại cho học trò trường mình. Với rất nhiều học sinh Trường chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, cô Tâm không chỉ là cô giáo mà còn là người bạn lớn.
Có lẽ chính vì vậy mà nhiều thế hệ học sinh ra trường đến ngày lễ tết đều về thăm cô hoặc gọi điện về tâm sự. Nhờ đó, cô nắm được những khó khăn, thuận lợi của học trò mình, để rồi lấy đó làm kinh nghiệm chia sẻ lại cho những thế hệ học trò kế tiếp.
Ông Nguyễn Hồng Phước – Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Nguyễn Bỉnh Khiêm, tỉnh Vĩnh Long – nhận xét: “Cô Tâm là một trong những giáo viên giỏi của trường chúng tôi. Nhờ cách dạy tận tâm và nhiều sáng tạo của cô mà trường có nhiều học sinh đoạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc gia môn địa.
Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia 2015, lớp cô Tâm có ba em thủ khoa môn địa khi đạt điểm 10 tròn trịa. Và một phần nhờ cô làm tốt công tác chủ nhiệm mà tỉ lệ đậu đại học ở lớp cô chủ nhiệm đạt 96 – 100%…”.
Theo Minh Tâm/Tuổi Trẻ
Vì sao cậu bé 13 t.uổi mất oan học vị tiến sĩ?
Thông minh đĩnh ngộ, học rộng, đỗ cao nhưng vì sơ suất nhỏ mà cậu bé 13 t.uổi đã không được chấm đỗ, mất học vị tiến sĩ.
Kể từ khoa thi đầu tiên được tổ chức năm Ất Mão (1075) đời Lý Nhân Tông, qua các triều đại, quy chế thi cử ngày một được xây dựng quy củ, hoàn thiện hơn. Đến đời Lê Thánh Tông, để bảo đảm sự chặt chẽ và chất lượng tuyển chọn nhân tài, tháng 4 năm Nhâm Ngọ (1462) vua đã định ra lệ "Bảo kết hương thí".
Đây là "bản cam kết" bắt các xã phải chịu trách nhiệm về tư cách và đạo đức của các sĩ tử là con em trong xã mình.
Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư, trước khi thi một thời gian, cụ thể vào khoảng tháng 8 của năm trước, các sĩ tử có ý định tham gia ứng thí "phải đến nhà giám hay đạo sở tại, khai tên và căn cước, đợi thi Hương; đỗ thì gửi danh sách đến viện Lễ nghi, tới trung tuần tháng giêng năm sau vào thi Hội. Cho quan bản quản và xã trưởng xã mình làm giấy bảo kết rằng người ấy thực là có đức hạnh thì mới được kê vào sổ đi thi. Người nào vào loại bất hiếu, bất mục, bất nghĩa, l.oạn l.uân, điêu toa... thì dù có học vấn, giỏi văn bài, cũng không cho vào thi".
Quy định về lệ bảo kết được thực hiện kể từ đó cho đến tận thời Nguyễn, triều đại phong kiến cuối cùng ở nước ta. Khoa cử thời Nguyễn thịnh nhất là vào đời vua Minh Mạng, các lề lối sơ tuyển, thi cử đều được cải cách lại, nhưng lệ bảo kết vẫn được áp dụng, trong khoa thi Hương đầu tiên của triều đại này tổ chức năm Đinh Mão (1807) đời Gia Long đã định lệ: "Trước kỳ thi, lý trưởng sở tại phải ghi tên học trò đi thi vào sổ. Những người bất hiếu, bất mục, l.oạn l.uân, điêu toa, phạm án cướp hay phản nghịch đều không được đi thi".
Sĩ tử làm bài thi. Tranh minh họa: Phụ Nữ TP HCM.
Một điều rất thú vị là không có quy định cụ thể độ t.uổi của các sĩ tử, vì vậy có những khoa thi có thí sinh t.uổi ngoài 70, lại có những thí sinh tóc vẫn còn để chỏm. Sách Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú, trong phần Khoa mục chí chép điều lệ thi Hương năm Mậu Ngọ (1678) đời Lê Hy Tông như sau: "Hoặc có người chưa đến 18 t.uổi cũng cho đi thi để mở rộng đường lấy người tài giỏi, nhưng phải khai sổ đệ lên quan huyện, quan châu khảo xét".
Thực ra trước đó cũng không có việc hạn định độ t.uổi sĩ tử nên có những cậu bé như Nguyễn Hiền 13 t.uổi đỗ Trạng nguyên, Đặng Ma La 14 t.uổi cùng đỗ khoa thi năm Đinh Mùi (1247), Nguyễn Trung Ngạn 16 t.uổi đỗ Hoàng giáp khoa Giáp Thìn (1304)...
Đời vua Minh Mạng nhà Nguyễn, trong khoa thi năm Ất Mùi (1835) có một thí sinh t.uổi mới 13 đã đỗ tiến sĩ nhưng không được công nhận dù không có tội lỗi gì mà chỉ do lỗi của chức dịch địa phương. Tuy nhiên vua Minh Mạng cho đó hành vi đó gian dối, vì thế cậu bé thông minh kia đã bị trượt oan.
Trong sách Minh Mạng chính yếu có chép sơ lược thông tin liên quan việc này như sau: "Khoa Điện thí ấy có người đậu Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân tên Lê Chân Niên, t.uổi còn ít, Hoàng đế ban sắc hỏi lại. Chân thưa thực. (Chân mới 13 t.uổi, danh sách lại ghi 19 t.uổi vì trước lý trưởng khai lầm, chưa kịp cải chính).
Hoàng đế dụ rằng:
- Khoa mục là bước đầu để tiến thân, nên lấy danh thành tín làm gốc. Nếu có việc giấu t.uổi như thế, trước đã tự dối mình, sau này ra làm quan trông mong gì giữ được công bình, trung chính. Vì thế trẫm không thể lấy đậu. Hãy cho theo đúng t.uổi mà cải chính.
Hạ lệnh cho bộ Lễ truyền dụ: Từ nay về sau, họ tên, t.uổi, quê quán của những người ứng thí, phải được kê khai xác thực. Nếu người nào đã bị lý trưởng khai lầm, phải nhận quyển về, bẩm rõ với quan trên để xin cải chính. Nếu cứ bưng bít, im lặng, đến khi biết sẽ có tội".
Cũng từ đó, sử sách không có dòng nào nhắc đến cậu bé Lê Chân Niên nữa. Đáng tiếc là vua Minh Mạng quá nghiêm khắc, khắt khe, dẫn đến việc một nhân tài bị bỏ qua, không có điều kiện được phát huy tốt hơn trí lực của mình cống hiến cho xã hội.
Theo Lê Thái Dũng/Phụ Nữ TP HCM