“Kế hoạch Marshall” nào cho EU để vực nền kinh tế sau cú sốc Covid-19?

Thủ tướng Tây Ban Nha hôm 5/4 tuyên bố, châu Âu cần một kế hoạch Marshall quy mô toàn khối nhằm phục hồi nền kinh tế sau đại dịch Covid-19.

Đây không phải là lần đầu tiên một ý tưởng như thế được đề cập tới, trong bối cảnh các nền kinh tế Liên minh châu Âu bắt đầu “ngấm” những tác động của dịch viêm phổi cấp do virus SARS-CoV-2. Mọi dự báo lúc này đều cho thấy nguy cơ một sự suy thoái sâu sắc trong nửa cuối năm 2020.

Chủ tịch EC Ursula von der Leyen. Ảnh: Reuters.

Theo Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez, nếu virus không dừng lại ở biên giới, thì các cơ chế tài chính cũng không được dừng ở biên giới. Liên minh châu Âu cần thiết lập một ngân sách mới dưới hình thức “Kế hoạch Marshal” để giúp thúc đẩy sự phục hồi của châu Âu sau cuộc khủng hoảng Covid-19.

“Châu Âu sinh ra từ những bài học rút ra sau Chiến tranh Thế giới thứ 2 và cần rút ra bài học từ đại dịch này. Đại dịch toàn cầu đầu tiên mà thế giới đang phải chịu đựng đang gây ảnh hưởng nặng nề đến châu lục của chúng ta. Châu Âu không thể thất bại lần này”, ông Pedro Sanchez nói.

Đây không phải là lần đầu tiên một ý tưởng như thế được đề cập tới. Ngày 1/4, Chính phủ Italykêu gọi những biện pháp mạnh mẽ ở cấp độ châu Âu nhằm tránh nguy cơ một sự suy thoái lớn. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von Der Leyen ngày 3/4 thì rõ ràng hơn nhấn mạnh tới một phản ứng mạnh mẽ quy mô tương tự “Kế hoạch Marshal” nhằm phục hồi nền kinh tế khu vực sau đại dịch Covid-19.

“Chúng tôi đang đưa ra một đề xuất mới để bảo vệ trái tim của nền kinh tế châu Âu, đó là lực lượng lao động có trình độ và tay nghề cao. Các biện pháp phong tỏa đang làm tê liệt nhu cầu và nguồn cung. Nhiều công ty hiện không còn thu nhập và nếu chúng ta không làm gì, họ sẽ phải sa thải công nhân, nhân viên của mình. Điều này dẫn đến hậu quả là khi cỗ máy khởi động lại, họ sẽ không có lực lượng lao động lành nghề mà họ cần và như thế chúng ta sẽ mất thị trường. Điều này sẽ hạn chế sự phục hồi của Liên minh châu Âu”, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von Der Leyen cho biết.

Kế hoạch Marshal là một chương trình viện trợ do Mỹ khởi xướng tháng 4/1948 để giúp các nước ở Tây Âu phục hồi sau Chiến tranh Thế giới lần thứ hai. Trong những năm đầu sau khi Chiến tranh thế giới thứ 2 kết thúc, nền kinh tế của nhiều quốc gia Tây Âu rơi vào suy thoái. Tỉ lệ thất nghiệp ở mức cao, tiền mặt khan hiếm, tình trạng vô gia cư và nạn đói hoành hành trên khắp các nước bị chiến tranh tàn phá. “Kế hoạch Marshall” hướng tới việc phục hưng châu Âu thông qua các khoản viện trợ và cho vay, với tổng giá trị lên tới khoảng 13 tỷ USD và được phân bổ trong giai đoạn từ tháng 4/1948 tới tháng 6/1951.

Theo phóng viên kỳ cựu tờ Politico tại châu Âu Matthew Karnitschig, cuộc khủng hoảng thực sự có thể đã bắt đầu tại châu Âu ngay từ đầu tháng 3 vừa qua khi thị trường chứng khoán hoảng loạn trước cú sốc Covid-19. Cú đòn kép: sự sụt giảm của giá dầu và quyết định của Italy về việc phong tỏa các khu vực phía Bắc nước này do dịch Covid-19 đã khiến các quyết định bán tháo diễn ta nhanh hơn trên thị trường chứng khoán, ở mức độ mà thế giới đã chứng kiến từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Phần lớn lo lắng bắt nguồn từ sự không chắc chắn: không ai biết dịch Covid-19 sẽ kéo dài bao lâu hoặc bao nhiêu người sẽ thiệt mạng. Điều duy nhất người ta có thể nói chắc chắn là tác động kinh tế là rất lớn. Sau những ngày ít ỏi bình thản trước dịch bệnh, chính phủ các nước châu Âu đã liên tục ban bố và điều chỉnh biện pháp khẩn cấp, phong tỏa đất nước, hạn chế đi lại, đóng cửa doanh nghiệp không thiết yếu… tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình hình trong nước.

Bên cạnh đó là những gói giải ngân hàng tỷ USD với hai mục tiêu chính là cải thiện hệ thống y tế và giải cứu nền kinh tế. Liên minh châu Âu thì sẵn sàng sử dụng tất cả các công cụ linh hoạt cần thiết cho các trường hợp đặc biệt từ công bố quỹ đầu tư lên tới 37 tỷ euro để hỗ trợ khẩn cấp các nước trong khối, cam kết huy động 140 triệu euro để triển khai 17 dự án, trong đó có dự án phát triển các loại vaccine tới việc lần đầu tiên trong lịch sử quyết định ngừng các nguyên tắc tài chính về nợ công.

Dù các biện pháp chung của EU được đưa ra khi số ca nhiễm đã tăng theo cấp số nhân, nhưng có thể thấy những biện pháp này đều có ý nghĩa quan trọng, giúp các nước châu Âu nhận thấy sợi dây kết nối trong “ngôi nhà chung”.

Kế hoạch Marshal có thể xem là một hồi ức chung về cam kết tập thể và lâu dài đối với sự tái thiết châu Âu. Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng Covid-19 đang trực tiếp đặt ra vấn đề đoàn kết giữa 27 nước thành viên Liên minh châu Âu, thì theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula Von Der Leyen, công cụ đoàn kết mạnh mẽ nhất của Liên minh châu Âu chính là ngân sách chung của khối./.

Thu Hoài