Hungary làm thế nào để đánh giá đúng trình độ ứng viên giáo sư?

Tất cả hồ sơ ứng viên giáo sư phải được Ủy ban Kiểm định chất lượng giáo dục Hungary xem xét và bỏ phiếu kín.

GS Đỗ Văn Tiến, Đại học Kỹ thuật và Kinh tế Budapest, Hungary. Ảnh: NVCC.

Trao đổi với PV, giáo sư Đỗ Văn Tiến (Đại học Kỹ thuật và Kinh tế Budapest, Hungary) cho biết, việc xét công nhận giáo sư ở Hungary được thực hiện khi trường đại học ra thông báo cần tuyển giáo sư. Các ứng viên đáp ứng được điều kiện trường đưa ra, sẽ nộp hồ sơ như hồ sơ xin việc.

Hô sơ sẽ lần lượt qua hôi đông khoa, hôi đông khoa hoc cua trương, hôi đông trương, Ủy ban Kiểm định chất lượng giáo dục, Bộ Nguồn lực quốc gia xem xét. “Trương phai xin y kiên thâm đinh cua Ủy ban va quyêt đinh hô sơ cua ai se đươc gưi lên Bô Nguôn lưc quốc gia đề nghị xem xét phong giáo sư. Bộ trưởng Nguồn lực quốc gia và Thủ tướng Hungary là người ký quyết định công nhận và thông báo như thông báo luật”, giáo sư Đỗ Văn Tiến nói.

Hungary bỏ phiếu kín nhưng công khai đánh giá ứng viên giáo sư

Các hội đồng xét công nhận giáo sư, theo ông Tiến, gồm goc đô khoa học và hanh chinh. Góc độ khoa học gồm: hội đồng khoa học của trường, Ủy ban Kiểm định chất lượng giáo dục đại học Hungary. Góc độ hành chính có hội đông khoa (co thê bo qua khâu nay), hôi đông trương và Bộ Nguồn lực quốc gia. Thanh viên cua cac đơn vi hanh chinh không cân la giao sư, nhưng đây là yêu cầu tiên quyết với thanh viên hôi đông.

Theo phap luât Hungary, cac quyêt đinh cua hôi đông hanh chinh phai đươc tham khao va dưa vao quyêt đinh cua cac hôi đông, chuyên gia khoa hoc. Vi du quyêt đinh cua hôi đông trương phai tham khao quyêt đinh cua hôi đông giáo sư, quyêt đinh cua bô trương nên dưa vao kêt qua thâm đinh cua Ủy ban Kiểm định chất lượng giáo dục.

Quyêt đinh của Ủy ban Kiểm định chất lượng giáo dục đại học, cao đẳng Hungary dưa trên y kiên thâm đinh cua giáo sư cac chuyên gia nganh. Nêu y kiên trương va Ủy ban không đông bô, Bô trương Nguồn lực quốc gia se xin lai y kiên cua Ủy ban lần nữa.

“Hungary cũng bo phiêu kin để xét công nhận giáo sư như Việt Nam hiện nay, nhưng công khai nhân xet va kêt qua nêu đươc. Việc xem xét và so sánh kết quả của các ứng viên giáo sư cũng đơn giản và dễ dàng khi họ buộc phải tông hơp cac bai bao cua ban thân vao hê thông online do Viên Han Lâm khoa hoc Hungary quan ly. Những sản phẩm này sẽ được kiêm đinh về thật giả và đánh giá chất lượng”, giáo sư Đại học Kỹ thuật và Kinh tế Budapest nói.

Ủy ban Kiểm định chất lượng giáo dục Hungary co ngân sach riêng cua nha nươc va hoạt động đôc lâp, không phu thuôc vao Bộ Nguôn lưc hay chinh quyên. Nêu Ủy ban này không đươc chinh phu đam bao hoat đông đôc lâp thi theo quy định của ENQA (European Association for Quality Assurance in Higher Education), băng cấp do họ thông qua (tiến sĩ, giáo sư, đánh giá trường đại học) co thê không đươc công nhân ơ châu Âu.

Thành viên của Ủy ban Kiểm định chất lượng giáo dục Hungary đa phần là giáo sư uy tin, không giư chưc vu gi trong chinh quyên và không là hiệu trưởng đương nhiệm. Những người này được Bô trương Nguồn lực quốc gia, Viên Han Lâm khoa hoc Hungary, hôi nghi hiêu trương Hungary, hôi sinh Hungary, hôi nghiên cứu sinh, đai diên tôn giao (nhưng tôn giao co trương đại học do nha thơ quan ly va vân hanh) tiên cư.

Bài báo đăng trên tạp chí nội bộ không tính là tiêu chí xét công nhận giáo sư

Ứng viên chức danh giáo sư phai thoa mãn tiêu chí cua Ủy ban Kiểm định chất lượng giáo dục mơi đươc ung hô. Tiêu chí này gôm: có đóng góp vê giang day; hương dân nghiên cứu sinh; tiêu chí khoa hoc, trích dân và tham gia tô chưc khoa hoc; làm đê tài khoa hoc, quan hê quôc tê. Mỗi nội dung đều có quy định cụ thể.

Việc hướng dẫn nghiên cứu sinh, Ủy ban đòi hỏi ứng viên giáo sư phải hướng dẫn thành công ít nhất một tiến sĩ. Tuy nhiên, theo giáo sư Đỗ Văn Tiến, yêu cầu này có thể được bỏ qua nếu ứng viên xuất sắc về nghiên cứu khoa học. Ứng viên giáo sư ở Hungary không bắt buộc viết sách bởi quốc gia này quan niệm, sách đôi khi chỉ tổng hợp cái đã có hoặc từ các công trình của ứng viên. Trong hồ sơ, những người muốn được công nhận giáo sư chỉ được đưa vào 10 bài báo khoa học. 5 bài trong đó phải xuất bản vào 5 năm cuối tính từ khi ứng viên nộp hồ sơ.

“Ơ Hungary, nhiêu ngành manh khi xét công nhận giáo sư thường đánh giá rât thâp các bài đăng trên tap chí xuât ban trong nước, tap chí nôi bô không đươc tính. Một sô trương đại học lơn, hay khoa lơn có uy tín thậm chí yêu cầu ứng viên phai có chưc danh tiến sĩ khoa học cua Viên Hàn Lâm khoa hoc Hungary thì mơi đươc ung hô cua hôi đông khoa hoc trương và đươc trương xử lý hô sơ”, giáo sư Tiến nói.

Một tiêu chí quan trọng bắt buộc khác là có chứng chỉ dr.habil do trường đại học cấp sau khi có bằng tiến sĩ. Chưng chi này dưa trên thành tích nghiên cứu khoa học, giảng day của các tiến sĩ và phai bao vê trươc hôi đông.

Không dùng chức danh giáo sư khi tham gia chính quyền

Quyền lợi của các giáo sư ở Hungary, theo giáo sư Đỗ Văn Tiến, là có ít giờ giảng dạy bắt buộc, được tự do sắp xếp công việc, nhận mức lương cao, có thê làm viêc đên 70 tuôi mơi vê hưu. Tuy nhiên, họ có trách nhiệm bao vê danh dư cua trương đại học và tư nguyên nghiên cưu tiêp, đóng góp cho trương, hương dân nghiên cứu sinh. Nêu không nghiên cưu tiêp và có bài, các giáo sư se không đươc tham gia hôi đông khoa hoc, không đươc nhân tài trơ khoa hoc… và bị ảnh hưởng đến thu nhập, sự thăng tiến, danh dự cá nhân.

Giống Việt Nam, chức danh giáo sư ở Hungary là không xác định thời hạn. Trương đại học có thê miên nhiêm (xóa hơp đông) với các giáo sư khi họ không hoàn thành nhiêm vu, hoăc chuyển sang trương khác. Chi Tông thông mới có quyền xóa chưc danh giáo sư. Hiêu trương chỉ đê nghi xóa chưc danh nêu giáo sư đê nghi xóa, hoăc pham tôi, hay bi ky luât.

“Thương khi vê hưu, không ai ở Hungary sư dung chưc danh giáo sư nữa mà gọi rõ là giáo sư về hưu. Một số giáo sư sau khi được phong đã tham gia chính quyền như làm Thứ trưởng, Bộ trưởng hoặc Tổng thống. Trong lịch sử Hungary, những người này đều tạm ngừng hợp đồng với nhà trường và không sử dụng chức danh giáo sư trên báo chí hay các quyết định mà họ ký khi tham gia chính quyền”, giáo sư Tiến nói.

Nhận xét về chất lượng giáo sư, phó giáo sư Việt Nam, ông Đỗ Văn Tiến cho rằng nhiều người đã và đang làm nghiên cưu có chât lương. Những người này nên nhận được ung hô và sư dung đê tăng chât lương đào tao nghiên cứu sinh, nghiên cưu khoa học. “Việt Nam nên ưu đãi mức lương cho các giáo sư, ưu tiên tài trơ nghiên cưu dưa trên kêt qua 5 năm cuôi của họ. Biên pháp này nhiêu nươc đã áp dung rât thành công”, ông Tiến đề xuất.

Để giảm tiêu cực, lách luật trong xét phong giáo sư, giáo sư Tiến cho rằng, viêc thâm đinh nên đôc lâp vơi hành chính và nên công khai hô sơ nghiên cưu khoa hoc của ứng viên, kêt qua đánh giá của hội đồng. “Công băng, công minh và công khai là biên pháp tôt nhât đê giúp lơp tre tiêp cân khoa hoc, làm nghiên cứu có chât lương”, giáo sư Đại học Kỹ thuật và Kinh tế Budapest nói.

Theo VNE