Học sinh Việt Nam đang học và thi cái gì?
Việc học cái gì, thi ra sao không những là biểu hiện ra ngoài của tư tưởng và tư duy giáo dục mà còn quyết định chất lượng của nền giáo dục ấy.
Tìm hiểu về vấn đề trên, vì thế, sẽ giúp gợi ý những lối ra.
Học sinh trả bài, ảnh Getty
Tôi chỉ lấy sách giáo khoa ngữ văn 12 để làm ví dụ nhằm trả lời cho câu hỏi nêu ra ở tiêu đề. Trong bộ sách này có 3 phân môn là Văn học, Làm văn và Tiếng Việt.
Trong ba phân môn ấy, nội dung thi trực tiếp gần như chỉ thuộc vào phần văn học, hai phân môn còn lại cũng được dạy và học nhưng là dưới tinh thần (tường minh hay hiển ngôn) là để phục vụ cho làm bài thi về văn học. Vấn đề là nó chẳng mấy khi được dùng tới, nếu không nói là gần như không bao giờ dùng tới. Lý do vì sao thì sẽ nói rõ ở phần dưới về cách dạy, học và thi.
Trong phần văn học, tất cả có 37 “tác phẩm”. Trong 37 tác phẩm này, chia theo thể loại thì gồm có thơ, tự sự (truyện, tiểu thuyết), kịch, nghị luận/chính luận; chia theo bộ phận thì gồm văn học Việt Nam và văn học nước ngoài; chia theo hướng tiếp cận thì có “học chính” và “đọc thêm”.
Học sinh thi tốt nghiệp và đại học những gì? Phần đọc thêm không thi, văn học nước ngoài không thi, thể loại nghị luận/chính luận không thi (trừ Tuyên ngôn độc lập). Còn lại gì? 12 tác phẩm (thơ, truyện, và “Tuyên ngôn độc lập”). Trong 12 tác phẩm này, có những bài rất hiếm khi có diễm phúc được đi vào đề thi, đến nỗi người ta gần như mặc định rằng nó không thi, ví dụ như “Những đứa con trong gia đình”.
Suốt 22 năm qua, 22 thế hệ học sinh Việt Nam đã thi quanh quẩn trong 12 tác phẩm này. Chưa hết, có những tác phẩm được lặp lại với tần số dày đặc từ năm này qua năm khác, đến nỗi có nhà văn đã phải thốt lên “Muôn thủa Vợ chồng A Phủ”.
Việc đoán đề, tủ đề vì thế, năm nào cũng rất rôm rả và trở thành hệ trọng sinh tử. Mười hai bài thơ và truyện, quần từ năm nay qua năm khác, hỏi tới hỏi lui, hỏi xuôi hỏi ngược, khai thác đến kiệt cùng, lặp lại đến nhàm chán.
Quanh đi quẩn lại, nếu không Vợ chồng A phủ thì Việt Bắc, không Việt Bắc thì Vợ nhặt, không Vợ nhặt thì Tây tiến… Mỗi tác phẩm ấy cũng chỉ có thể ra vài cái đề về nó, tập hợp tất cả lại sẽ có một “bộ đề”. Theo sau cái bộ đề ấy là những cuốn sách “cẩm nang”, “để học tốt” được gọi chung là “văn mẫu”.
Video đang HOT
Đến đây, toàn bộ việc học văn để thi cái kỳ thi quan trọng nhất của đời học sinh là ở trong cuốn sách văn mẫu ấy.
“Văn mẫu” về bản chất là loại sách “tham khảo”, tức chỉ “đọc cho biết”. Nhưng với lối dạy nhồi nhét, năng lực tạo lập văn bản của học sinh không thể hình thành và phát triển; lại dưới áp lực thành tích, việc học thuộc trở thành lựa chọn gần như tất yếu. Lúc này, vốn sẵn bảo bối trong tay là cuốn sách văn mẫu kia, học sinh như người c.hết đ.uối vớ được cọc, ngày đêm tụng niệm sao cho thuộc lòng mới thôi.
Tất nhiên, học thuộc lòng hết cả một cuốn văn rập khuôn, sáo rỗng, giáo điều và nhàm chán như thế không phải là việc dễ dàng với tất cả học sinh. Mà cái sự “học thuộc lòng” lại lắm oái oăm: vì không phải khi nào cũng hiểu và cần hiểu nên chữ “tác” có thể thành chữ “tộ”, nhớ lộn dòng trên xuống dòng dưới, ý nọ sang ý kia v.v.. Thế là chúng ta nhiều lúc phải đọc những bài văn “cười ra nước mắt”. Nó rối rắm hoặc ngô nghê hoặc “như nồi lẩu mắm”.
Học thuộc cũng có cái “đẳng cấp” của học thuộc, mà khổ nhất là “dân” các khối tự nhiên vốn không quen với “phương pháp” này. Các em trở nên kinh sợ môn văn (và các môn xã hội nói chung), và thi thì thường điểm thấp. Dù là “học thuộc lòng” văn mẫu nhưng, vì thế, cũng có sự phân hóa rất rõ ràng trên phổ điểm. Tình hình này không phải chỉ diễn ra ở học sinh bình thường mà, một cách bản chất, cũng có mặt trong những “học sinh giỏi”, kể cả học sinh giỏi quốc gia.
Đến lượt mình, các nhà quản lý giáo dục sẽ dùng kết quả trên để đ.ánh giá chất lượng của nền giáo dục nước nhà. Bản báo cáo, vì thế, về cơ bản, năm nào cũng sáng!
Tôi vừa vẽ lại chân dung của dạy và học trong nhà trường bằng vài nét cơ bản nhìn từ môn văn. Và chúng ta có thể hình dung và thấy được những điều bất thường, nếu không nói là kỳ dị trong giáo dục Việt Nam.
Nó là những gì? Toàn bộ sự phong phú của nền văn học Việt Nam và thế giới đã bị loại bỏ bằng cái cung cách thi và học này. Vì sao mà “loại bỏ”? Đáng ra, “thi gì học nấy” thì chúng ta lại đang “học gì thi nấy”. Thi về cảm nhận, về tư duy, về sáng tạo, về phản biện thì người ta sẽ học để phát triển đầu óc và cá tính; còn thi là sự lặp lại kiến thức thì người ta sẽ tìm cách học thuộc. Văn mẫu sinh ra.
Từ văn mẫu, vòng kim cô này quay lại thít vào đầu óc người học, khiến họ lệ thuộc và mất khả năng suy nghĩ, mất năng lực sử dụng tiếng Việt và tạo lập văn bản. Nó là một cái vòng tròn oan nghiệt, là một bi kịch không lối thoát.
Những gì đang diễn ra có thể thay đổi không? Rất khó, nếu ta còn muốn kiểm soát đầu óc con người bằng những cái đề thi nặng tính giáo điều và thiếu tính khoa học như mấy chục năm nay.
Chương trình mới (2018) có thể sẽ đi vào vết xe đổ của chương trình cũ nếu tư duy giáo dục và lối thi cử không có một cuộc cách mạng thật sự, dù cho sách giáo khoa có được biên soạn hoàn hảo tới đâu!
Tập đoàn TH chung tay lan tỏa tình yêu thể thao cho thế hệ trẻ Việt Nam
Hơn 10 năm qua, Tập đoàn TH không ngừng tiên phong, bền bỉ trong các hoạt động chăm lo sức khỏe học đường cho thế hệ trẻ Việt Nam, vì tầm vóc Việt.
Hành trình đầy cảm hứng cho hàng triệu học sinh sinh viên Việt Nam
Sáng 27/3, tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam, chặng đầu tiên của giải chạy S-Race 2022 đã thu hút sự tham gia của gần 4.000 học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh.
Quảng Nam là điểm đến đầu tiên trong mùa giải 2022 của giải chạy dành cho học sinh sinh viên. Với chủ đề "Bản lĩnh", S-Race Quảng Nam mang khát vọng về một thế hệ trẻ với những phẩm chất tốt đẹp như lòng dũng cảm, sự kiên trì và thái độ chuẩn mực.
Gần 4.000 học sinh, sinh viên tỉnh Quảng Nam tham gia giải chạy với chủ đề "Bản lĩnh".
Bà Ngô Thị Minh, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho rằng: "Những chủ đề tiếp nối nhau qua các mốc sự kiện của S-Race 2022 tại 5 địa phương: Quảng Nam, TP. Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Hà Nội và Nghệ An sẽ tạo nên một hành trình đầy cảm hứng và đề cao các tố chất đẹp đẽ của thế hệ trẻ Việt Nam".
Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, hoạt động dạy và học bị ảnh hưởng mạnh mẽ, học sinh sinh viên bị hạn chế các hoạt động vận động, rèn luyện thể chất khi phải tuân thủ các biện giãn cách phòng chống dịch.
Giải chạy S-Race tại Quảng Nam, với sự tiên phong đồng hành của Tập đoàn TH đã góp phần cùng xây dựng cho thế hệ trẻ một sân chơi lành mạnh, an toàn phát triển toàn diện về thể chất. Mặt khác, S-Race 2022 còn có ý nghĩa trong việc kết nối cộng đồng, lan tỏa năng lượng tích cực đến mọi tầng lớp nhân dân trong việc chăm lo phát triển thế hệ tương lai, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chia sẻ thêm.
Giải chạy nhằm khuyến khích tinh thần tập luyện thể dục thể thao trong học sinh, sinh viên.
Gần 4.000 học sinh, sinh viên tham gia giải chạy tại Quảng Nam hôm nay sẽ là những hạt nhân để lan tỏa hành trình đầy cảm hứng, kích hoạt giải chạy S-Race Online dành cho học sinh sinh viên tại 19 tỉnh thành khu vực miền Trung qua đó góp phần tuyển chọn phát hiện các em có năng khiếu tốt, đạt thành tích cao tại giải lần này để tiếp tục bồi dưỡng và tham gia thi đấu ở các giải cao hơn.
Tất cả vì thế hệ tương lai
Bước sang năm thứ hai đồng hành cùng giải chạy học sinh sinh viên S-Race, ông Vijay Kumar Pandey, Chủ tịch HĐQT CTCP Thực phẩm sữa TH chia sẻ: "Bản thân tôi cũng như Tập đoàn TH vô cùng vui mừng và tự hào khi TH tiếp tục đồng hành cùng giải chạy học sinh sinh viên S-Race, góp phần "Vì một Việt Nam hùng cường, vì tầm vóc Việt". Đó là sứ mệnh mà TH luôn theo đuổi ngay từ ngày đầu thành lập. Mỗi sản phẩm, mỗi hoạt động của Tập đoàn TH luôn gắn với từng mực tiêu chăm sóc, phát triển thế hệ tương lai Việt Nam".
Thông qua việc đồng hành với giải chạy học sinh sinh viên S-Race 2022, Tập đoàn TH mong muốn khuyến khích học sinh, sinh viên tham gia nhiều hơn vào các hoạt động thể chất, tập luyện thể thao nhằm tăng cường sức đề kháng, nâng cao sức khỏe. Sức khỏe không chỉ đến từ dinh dưỡng, từ dòng sữa tươi sạch và các sản phẩm đồ uống, thực phẩm sạch, mà sức khỏe còn đến từ những hoạt động thể chất hợp lý. Chăm lo, đảm bảo dinh dưỡng và hoạt động thể chất, đó là chìa khóa để phát triển tầm vóc, thể lực, trí lực cho thế hệ trẻ.
Hơn 10 năm qua, Tập đoàn TH tiên phong "Vì một Việt Nam hùng cường, vì tầm vóc Việt".
Với giá trị cốt lõi "Vì sức khỏe cộng đồng", Tập đoàn TH luôn ý thức về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với cộng đồng, đặc biệt là đối với t.rẻ e.m, thế hệ tương lai của đất nước. Trong hành trình hơn 10 năm qua, Tập đoàn TH luôn cam kết đồng hành cùng Chính phủ, các bộ, ban ngành triển khai nhiều chương trình, dự án về Sữa học đường, dinh dưỡng học đường, sức khỏe, thể thao học đường.
Chia sẻ thêm về hành trình chăm sóc, phát triển sức khỏe, thể chất cho thế hệ trẻ, đại diện Tập đoàn TH cho hay, ngoài việc đồng hành với S-Race, trong năm học 2020 - 2021, TH đã đồng hành với Bộ Giáo dục & Đào tạo thực hiện Mô hình điểm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho học sinh, sinh viên tại 10 tỉnh, thành trong cả nước. Đây là mô hình đầu tiên có sự kết hợp giữa chế độ dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực, nhấn mạnh tầm quan trọng của sự cân bằng giữa dinh dưỡng lành mạnh và hoạt động thể chất, thể thao học đường trong việc chăm sóc sức khỏe của t.rẻ e.m.
TH đồng hành cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện Mô hình điểm Bữa ăn học đường đảm bảo dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực từ năm 2020 đến nay.
Ngoài ra, Tập đoàn TH đã phối hợp cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai chiến dịch truyền thông "Hè vui khỏe" từ 6/2020 đến 9/2020. Chiến dịch không chỉ cung cấp những kiến thức về rèn luyện thể chất trong bơi lội cho các em nhỏ, mà còn kêu gọi sự chung tay của các gia đình và cả cộng đồng trong việc hạn chế tối đa tai nạn đuối nước ở t.rẻ e.m nói chung và học sinh nói riêng. Từ đó, tạo ra một môi trường sống an toàn, hạnh phúc cho sự phát triển của trẻ.
"Hè vui khỏe", Mô hình điểm kết hợp dinh dưỡng hợp lý và hoạt động thể chất, cùng với S-Race là một số trong những hoạt động nổi bật mà TH đã, đang và sẽ triển khai để đồng hành cùng t.rẻ e.m Việt Nam với giá trị cốt lõi "Vì sức khỏe cộng đồng".
"Chúng tôi luôn ý thức về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với cộng đồng, đặc biệt đối với t.rẻ e.m, thế hệ tương lai của Việt Nam, vì tầm vóc Việt, vì sức khỏe và trí tuệ t.rẻ e.m hôm nay là sức mạnh của Việt Nam ngày mai", ông Vijay Kumar Pandey khẳng định.
Ở Mỹ không có Giáo sư, Phó Giáo sư giảng dạy học sinh chuyên Ở Mỹ không có tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư giảng dạy cho học sinh tài năng/năng khiếu Chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thạc sĩ Giáo dục Đinh Thu Hồng, giáo viên lâu năm tại học khu Gwinett, bang Georgia, Mỹ cho biết: "Ở Mỹ có hai loại hình Gifted Program (Giáo dục tài năng/năng khiếu)....
