“Hiểu mình – hiểu nghề – sáng tương lai”
Trường THPT Phú Mỹ (TX. Phú Mỹ) sáng đầu tuần đông vui hơn. Sau tiết chào cờ, tại sân trường diễn ra chương trình tư vấn do Tỉnh Đoàn phối hợp Trung tâm Hướng nghiệp TP. Hồ Chí Minh tổ chức.
“Em muốn học một ngành nhưng ba mẹ lại định hướng ngành khác. Em làm sao để thuyết phục ba mẹ?”; “Em muốn theo học một ngành được xem là “hot” hiện nay, nhưng không biết ra trường có việc làm hay không?”… là những câu hỏi được các HS đặt ra trong chương trình tư vấn hướng nghiệp “Hiểu mình-hiểu nghề- sáng tương lai” do Tỉnh Đoàn tổ chức.
Nguyễn Thị Tú Anh, Lớp 12A3, Trường THPT Trần Hưng Đạo bày tỏ phân vân giữa ngành Đông Phương học và Nhật Bản học với TS Huỳnh Anh Bình.
LÀM SAO ĐỂ CHỌN ĐÚNG NGHỀ?
Trường THPT Phú Mỹ (TX. Phú Mỹ) sáng đầu tuần đông vui hơn. Sau tiết chào cờ, tại sân trường diễn ra chương trình tư vấn do Tỉnh Đoàn phối hợp Trung tâm Hướng nghiệp TP. Hồ Chí Minh tổ chức.
Trần Anh Thư, lớp 12N1 chia sẻ, hoàn cảnh gia đình em rất khó khăn. Ba mẹ bị bệnh, mất sức lao động, chỉ có anh chị của Thư đi làm, trong khi Thư và người em song sinh đang học lớp 12. “Gia đình em không đủ khả năng lo cho cả 2 con lên ĐH cùng lúc. Em phải làm thế nào để viết tiếp ước mơ ĐH của mình?”, Thư hỏi. Người em song sinh – Anh Thy thì băn khoăn: “Em nên chọn ngành công nghệ thông tin hay thiết kế để ra trường là có việc làm ngay?”.
Nguyễn Trần Anh Minh, lớp 12A1 cho biết, em muốn học ngành marketing nhưng gia đình lại hướng em theo ngành ngân hàng. “Em đã giải thích với ba mẹ là em muốn học maketing nhưng ba mẹ em nói đó không phải là một nghề ổn định. Em phải thuyết phục ba mẹ thế nào ạ?”, Minh đặt vấn đề.
Tương tự, buổi tư vấn hướng nghiệp tại Trường THPT Trần Hưng Đạo (TX. Phú Mỹ) cũng diễn ra sôi động với những cánh tay liên tục giơ lên của các em HS. Trương Thanh Tuyến, lớp 12A12 băn khoăn việc chọn khối C00 (Văn-Sử-Địa) hay D1 (Toán-Văn-Anh). Cha mẹ em là lao động tự do, muốn con học ĐH tại tỉnh BR-VT, trong khi người thân lại khuyên em nên chọn TP. Hồ Chí Minh vì có nhiều trường ĐH uy tín, phù hợp với ngành học Logistic của em…
Video đang HOT
Ngoài ra, các HS còn đặt nhiều câu hỏi xoay quanh những thắc mắc về việc đi du học hay học trong nước, ngành nào đang “hot”, nếu không đậu ĐH thì nên thi vào CĐ hay học nghề…
CHỌN NGHỀ SỞ THÍCH HAY SỞ TRƯỜNG?
Chuyên gia tâm lý, TS. Huỳnh Anh Bình, Giám đốc Trung tâm Hướng nghiệp TP. Hồ Chí Minh chưa vội trả lời ngay mà đặt câu hỏi: “Những em nào còn chưa biết mình sẽ học ngành gì và nghề gì phù hợp?”. Gần nửa số HS giơ tay bày tỏ băn khoăn. TS. Bình tiếp tục: “Vậy theo các em, khi chọn nghề, chúng ta ưu tiên chọn theo sở thích hay sở trường?”. Nhiều HS cho biết sẽ chọn theo sở thích vì có thích mới đạt được mục tiêu đã chọn.
Chuyên gia tâm lý, TS. Huỳnh Anh Bình tư vấn: “Việc chọn nghề theo sở thích, không xét đến sở trường là một trong những sai lầm của HS. Nhiều em chọn nghề “hot”, nghề mình thích hoặc chọn theo lựa chọn gia đình dù mình không có khả năng làm tốt. Nhiều SV của các trường ĐH nổi tiếng sắp tốt nghiệp hoặc đã tốt nghiệp rồi mới phát hiện mình chọn ngành không phù hợp”.
Tham gia Ban tư vấn, đại diện Trường ĐH Bà Rịa-Vũng Tàu, ĐH Quốc tế Việt-Đức, Trường CĐ Kỹ nghệ 2, CĐ FPT, Học viện Chất lượng cao MNI… đã lần lượt trả lời những thắc mắc của HS. Ông Trần Anh Tuấn, Phó Viện trưởng, Giám đốc Chương trình Dự báo nhân lực (Viện Nghiên cứu Đào tạo Kinh tế Quốc tế thuộc Hiệp hội Nghiên cứu khoa học Đông Nam Á – Việt Nam) lưu ý: Các em cần có nền tảng là khối lượng kiến thức đã học trên ghế nhà trường để đạt điểm tốt trong kỳ thi học kỳ, thi tốt nghiệp. Ngoài ra, các em cũng cần tính đến việc chọn trường, ngành nghề phù hợp với khả năng và điều kiện kinh tế gia đình. “Chính các em phải chịu trách nhiệm về việc chọn ngành nghề chứ không phải ba mẹ mình”, ông Tuấn khẳng định.
TS. Huỳnh Anh Bình cho rằng, xu thế xét tuyển bằng học bạ sẽ tăng, do đó HS cần phải làm “đẹp” học bạ của mình. Cụ thể, cái “đẹp” ở đây không chỉ là điểm văn hóa mà còn là những kỹ năng tích lũy được thông qua các hoạt động văn nghệ, TDTT… “Nhà tuyển dụng không quan tâm bạn học trường nào, ngành nào mà quan tâm bạn có năng lực ra sao đối với lĩnh vực đó, nghĩa là bạn phải tự thể hiện khả năng của mình”, TS. Huỳnh Anh Bình nói thêm.
Phần lớn các em gặp phải 2 vấn đề: chọn ngành nhưng không hiểu ngành mình sẽ theo học và không xác định được bản thân yêu thích ngành nghề gì. Điều này thể hiện qua khảo sát của Bộ LĐTBXH, có tới 60% SV tốt nghiệp ra trường làm trái ngành nghề. Vì vậy, chúng tôi phối hợp tổ chức tư vấn cho HS để các em xác định rõ hơn mục tiêu của bản thân và thực hiện tốt nhất mục tiêu đó.
(TS Huỳnh Anh Bình, Giám đốc Trung tâm Hướng nghiệp TP.Hồ Chí Minh)
Tỉ lệ sinh viên có việc làm: Để những con số không 'vênh' nhau
Thời điểm này, các trường ĐH đã rục rịch công bố đề án tuyển sinh 2021-2022. Theo yêu cầu bắt buộc của Bộ GDĐT, Đề án tuyển sinh phải công khai tỉ lệ sinh viên (SV) tốt nghiệp có việc làm sau ra trường của các năm trước.
Đây là căn cứ quan trọng để người học quyết định việc chọn ngành/nghề phù hợp.
Nhiều cử nhân ra trường chạy grab mưu sinh.
Gần 70% sinh viên có việc làm
Báo cáo mới nhất năm 2020, tổng hợp tình hình việc làm SV tốt nghiệp của 220/236 cơ sở giáo dục ĐH (SV tốt nghiệp năm 2019) cho thấy: Tỉ lệ SV có việc làm trên tổng số SV tốt nghiệp ĐH đạt 68%.
Trước đó, theo số liệu khảo sát của Trung tâm Hỗ trợ đào tạo và Cung ứng nhân lực (Bộ GDĐT) năm 2019, tổng hợp tình hình việc làm SV tốt nghiệp của 181/240 cơ sở giáo dục ĐH (SV tốt nghiệp năm 2018) cho thấy: Tỉ lệ SV có việc làm/tổng số SV tốt nghiệp: 65,5%. Số SV tốt nghiệp làm việc đúng ngành được đào tạo: 66.877 (tương đương 57%); liên quan đến ngành đào tạo: 26.250 (23%); không liên quan đến ngành đào tạo: 23.251 (20%).
Như vậy, lượng SV tốt nghiệp được làm những công việc đúng ngành đào tạo hoặc liên quan đến ngành đào tạo đạt khoảng 80% qua các năm. Còn lại là làm việc không đúng ngành đào tạo, khoảng 19-20%. Đây là một thống kê đáng lưu tâm.
Theo quy định của Bộ GDĐT, từ mùa tuyển sinh năm 2018, các trường ĐH phải công bố công khai tỉ lệ SV tốt nghiệp có việc làm sau ra trường của các năm trước- nhằm làm căn cứ quan trọng cho chỉ tiêu tuyển sinh hàng năm. Đây không phải là yêu cầu mới, song tính thực chất của tỉ lệ này đến đâu, làm sao để những con số thống kê không phải là hình thức... hiện đang là băn khoăn của người học trước thềm mùa tuyển sinh 2021.
Những con số có chuẩn?
Cũng từ mùa tuyển sinh 2018, một số trường ĐH đã công bố tỉ lệ SV ra trường có việc làm sau 12 tháng. Con số này có sự khác biệt rõ rệt giữa các nhóm trường khác nhau. Đơn cử nhóm các trường ĐH vùng như: ĐH Tây Bắc, ĐH Hồng Đức, ĐH Điều dưỡng Nam Định... tỉ lệ SV ra trường có việc làm sau 12 tháng thấp (khoảng từ trên 30% - 70%).
Trong khi tỉ lệ này ở nhóm các trường "top" đầu như ĐH Kinh tế Quốc dân Hà Nội, ĐH Ngoại thương, ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Hà Nội, ĐH Sư phạm TPHCM, ĐH Y dược TPHCM... đều đạt từ 90-96%. Tuy nhiên, so với tổng số trường ĐH trên cả nước, trước thềm mùa tuyển sinh 2018, số trường công khai tỉ lệ này mới chỉ chiếm khoảng 1/4.
Khi ấy, nhiều câu hỏi đã được đặt ra, liệu bao nhiêu phần trăm trong số đó là thống kê thực chất? Bởi từ cuối năm 2017 Bản tin cập nhật thị trường lao động Việt Nam (do Bộ LĐTBXH phối hợp Tổng cục Thống kê công bố) cho biết trong quý III-2017, số người thất nghiệp có trình độ ĐH trở lên là 237.000 người, tăng 53.900 người so với quý II-2017.
Vậy đâu là số liệu thật? Lẽ nào những số liệu thống kê từ các Bộ liên quan với các trường ĐH lại có sự "vênh" nhau?
Khởi động mùa tuyển sinh 2021, chương trình tư vấn hướng nghiệp đã được tổ chức ở một số địa phương. Dự ngày hội tuyển sinh, những mối quan tâm của học sinh THPT được đặt ra rất thực tế: Covid-19 ảnh hưởng thế nào đến cấu trúc nghề nghiệp xã hội?
Thời đại 4.0 với sự chuyển đổi số mạnh mẽ sẽ cần nhân lực ở những ngành nào? Nguy cơ thất nghiệp hiện hữu trong bão Covid- 19 là có thật. Trước bối cảnh dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, vậy chắc chắn những ngành nghề liên quan đếnquản trị khách sạn, kinh doanh lữ hành du lịch...SV ra trường sẽ khó kiếm việc làm. Các trường quảng bá tuyển sinh như thế nào, tỉ lệ SV có việc làm của những ngành này trong năm 2019 ra sao, có thực chất không?
Kết quả SV có việc làm sau khi ra trường là tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo theo hướng gắn với thị trường lao động. Việc công khai tình hình việc làm của SV tốt nghiệp là trách nhiệm của các trường, nhưng Bộ GDĐT cũng phải có trách nhiệm kiểm chứng. Dư luận xã hội và phụ huynh có nhu cầu được biết những thông tin trung thực, chính xác do các trường ĐH cung cấp để hướng nghề nghiệp vào đời cho thanh niên, chứ họ không cần những con số đẹp.
Chỉ có điều, trên thực tế nhiều trường đã không hề thực hiện nghiêm túc quy định về công bổ tỉ lệ SV có việc làm. GS Nguyễn Quý Thanh- Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục, ĐHQG Hà Nội từng nhận định: Số liệu SV có việc làm của các trường còn mang tính hình thức, chưa cụ thể theo từng ngành và có tình trạng các trường công bố số liệu SV ra trường có việc làm cao hơn so với thực tế.
Hướng nghiệp từ gốc Thời điểm học sinh lớp 9 và lớp 12 kết thúc thi học kỳ I cũng là lúc rộ nở các hoạt động tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp chuẩn bị cho mùa tuyển sinh 2021. Ảnh minh họa/INT Không chỉ tổ chức các chương trình tư vấn độc lập trực tuyến và trực tiếp, nhiều trường ĐH, CĐ, trung cấp còn...