Hành trình nuôi dạy con tài năng của bà mẹ Mỹ
Thất vọng vì con trai bị từ chối cho học vượt cấp, chị April Kopcsick-Bergrin đã dạy con học tại nhà, sau đó tìm được ngôi trường phù hợp.
Khi 4 tháng tuổi, Nathan Bergrin đã biết cầm, lật giở các trang sách. Vào sinh nhật một tuổi, khi bạn bè đồng trang lứa mới bập bẹ nói “bố, mẹ”, em đã nó được câu hoàn chỉnh. Một ngày, khi April Kopcsick-Bergrin, mẹ của Nathan, đưa con vào công viên, em nói: “Con mèo đã nhảy qua hàng rào”.
Là mẹ đơn thân, April biết con trai thông minh. Nhưng cô không nhận ra Nathan thông minh đến mức nào cho đến khi con làm bài kiểm tra IQ. Kết quả cho thấy Nathan là “ tài năng xuất chúng” (profoundly gifted), nằm trong nhóm 0,01% người thông minh nhất thế giới. Sở hữu bộ não hoạt động khác với người bình thường, Nathan có khả năng xử lý, kết nối thông tin nhanh và hiệu quả.
Con trai có khả năng trí tuệ đặc biệt dường như là mơ ước của mọi phụ huynh, nhưng để hỗ trợ các em phát triển là thách thức. Tại Mỹ, các trường phổ thông công lập lẫn tư thục không dành cho trẻ tài năng. Việc đáp ứng nhu cầu học tập cho trẻ tài năng cũng khó như giúp đỡ trẻ khuyết tật hay trẻ giáo dục đặc biệt. Điều này càng căng thẳng hơn khi April phải nuôi dạy con một mình.
Khi Nathan tròn 4 tuổi, April đăng ký cho con vào trường mầm non Montessori tại thành phố West Palm Beach, bang Florida. Nhưng Nathan không phù hợp với môi trường này. Trong khi những đứa trẻ khác học về hình tròn, hình vuông, Nathan nói về hình bình hành, hình thoi.
April lập tức chuyển con đến trường tư thục dành cho trẻ có năng khiếu. Dù học mẫu giáo, Nathan có trình độ đọc tương đương lớp hai, tự học phép cộng và trừ. Khi Nathan lên tiểu học, April đã đề nghị nhà trường cho con học lớp ba nhưng bị từ chối. Trường học giải thích không muốn trẻ “tăng tốc” quá nhanh vì gây tác động xấu đến cảm xúc, mối quan hệ xã hội của trẻ.
Tuy nhiên, April cho biết dù học với bạn bè đồng trang lứa, Nathan vẫn bị cô lập, bắt nạt. Nhiều người thân của April cũng ngăn cản cô thúc đẩy con học tập. Họ cho rằng April quá tham vọng trong khi Nathan chỉ cần học tại trường thường, đạt điểm A như bè bạn.
Bỏ qua những ý kiến trái chiều, April vẫn tìm cách để con trai có thể phát triển trình độ học thuật như mong muốn. Sau khi tìm kiếm các nghiên cứu khoa học về trẻ tài năng, April càng vững tin vào lựa chọn của mình.
Nathan Bergrin nhận chứng nhận học trực tuyến dành cho trẻ tài năng từ Trung tâm Johns Hopkins. Ảnh: April Kopcsick-Bergrin.
Nghiên cứu chỉ ra hầu hết trẻ tài năng thích nghi tốt hơn với học sinh lớn tuổi, phát triển mạnh khi được tăng tốc trong học tập. Ví dụ, Miraca Gross, nhà nghiên cứu người Australia đã theo dõi nhóm 60 học sinh có chỉ số IQ cao trong hai thập kỷ. Cô nhận ra những học sinh được phép học vượt ba lớp phát triển tốt về mặt học thuật và xã hội. Hầu hết có bằng tiến sĩ, sự nghiệp thăng tiến. Ngược lại, 33 người không được học vượt cấp có cuộc sống khó khăn hơn. Hầu hết theo học trường cao đẳng có tỷ lệ chọi thấp. Một số chưa tốt nghiệp trung học và đại học. Các mối quan hệ xã hội cũng bị hạn chế.
Lựa chọn duy nhất phù hợp vào thời điểm này là học tại nhà. Vì vậy, giữa năm lớp 1, April cho Nathan nghỉ học và trực tiếp dạy tại nhà. Sau 2 năm, April chuyển nhà đến thành phố Trenton, bang New Jersey. Cô đề nghị trường cao đẳng địa phương cho phép Nathan tham gia một số lớp Hóa học vì tại nhà em không được làm thí nghiệm. Dù kết quả kiểm tra cho thấy Nathan đạt trình độ học Hóa cấp đại học, chính quyền địa phương không đồng ý. Họ không muốn trẻ 9 tuổi có mặt trong phòng thí nghiệm nên April tiếp tục cho con học tại nhà.
12 tuổi, Nathan đã có phong thái tự tin, đĩnh đạc nhờ dành phần lớn thời gian trò chuyện cùng người lớn. Em đam mê với côn trùng, âm nhạc, hóa học, nghệ thuật, tôn giáo và biến đổi khí hậu. Với trình độ khi đó, Nathan có thể đăng ký học đại học. Trong khi April có phần khiêm tốn trước thành tích của con trai, Nathan luôn tự tin, nói: “Cháu rất tự hào về thành tích này”. April thừa nhận chưa muốn con học đại học và đang tìm kiếm phương pháp học tập thích hợp.
Câu trả lời nằm ở phía bên kia nước Mỹ, tại thành phố Reno, bang Nevada. Học viện Davidson là trường công lập do tư nhân tài trợ dành cho học sinh tài năng. Để được đăng ký theo học, ứng viên phải có chỉ số IQ từ 145 trở lên, đạt điểm gần như tuyệt đối trong các chứng chỉ tiêu chuẩn như SAT.
Khi April nộp đơn cho con theo học, trường từ chối em. Giáo viên tại Davidson nhận xét Nathan phải cải thiện kỹ năng viết, đề nghị em tham gia khóa học trực tuyến dành cho thanh thiếu niên có năng khiếu của Trung tâm John Hopkins trong thời gian bổ sung kỹ năng. Một năm sau, khi 13 tuổi, Nathan chính thức trở thành học sinh tại Học viện Davidson.
Tại học viện, không có các cấp như trường phổ thông thông thường. Thay vào đó, mỗi học sinh được làm bài đánh giá để xây dựng kế hoạch học cá nhân, phù hợp với khả năng của mình. Khi học sinh tại Davidson hoàn thành các yêu cầu của trường, em có thể tham gia các lớp học tại Đại học Nevada cơ sở Reno. Vào thời điểm học sinh trường tốt nghiệp, các em đã tích lũy 1-2 tín chỉ đại học.
Kế hoạch học tập của Nathan giúp April nhận ra, con phát triển không đồng bộ. Em được xếp vào lớp Hóa có trình độ cao nhất dù là học sinh nhỏ tuổi nhất. Nhưng ở môn tiếng Anh, Nathan được xếp vào lớp có trình độ thấp nhất, học cùng bảy học sinh 9-12 tuổi. Phương pháp học này đã thay đổi Nathan. Từ việc chỉ giải toán trong đầu, em phải học cách trình bày, diễn giải các công thức, phương pháp ra giấy hoặc bằng miệng.
“Cháu rất thích trường học. Cháu có những người bạn luôn sẵn sàng thảo luận về các ý tưởng và những lớp học có tính thử thách cao”, Nathan nói. Năm 2019, Nathan tốt nghiệp Học viện Davidson và hiện theo học tại Đại học Rice, bang Texas. Ngoài việc học, chàng trai 21 tuổi dành thời gian đá bóng và trò chuyện với bè bạn.
Nhớ lại những năm tháng Nathan học tại Davidson, April cảm thấy may mắn vì đã tìm ra phương pháp học tập phù hợp với khả năng của con trai. Nhờ có quãng thời gian này, Nathan có thể vừa phát huy tài năng vừa hoàn thiện những khiếm khuyết để bước vào giảng đường đại học như hiện nay.
Cô giáo tiểu học gợi ý mẹo "hóa giải" các dạng đề tiếng Việt cuối kỳ lớp 1, bố mẹ có thể tự dạy ở nhà để con thi đạt điểm cao
Video hướng dẫn cực kì chi tiết về kĩ năng cần đạt và các dạng bài tiếng Việt cơ bản để bố mẹ tự ôn tập cùng con ở nhà trong kì thi này.
Kỳ thi cuối kỳ 1 đang sắp cận kề. Với những đứa trẻ lớp 1, việc kèm con học chưa bao giờ là chuyện dễ dàng. Có thể do khả năng tiếp nhận của mỗi bé khác nhau, cũng có thể do bố mẹ chưa biết cách giúp con tiếp cận bài học hiệu quả.
Với video hướng dẫn cực kì chi tiết về kĩ năng cần đạt và các dạng bài tiếng Việt cơ bản từ cô giáo Lương Ngọc Anh, giáo viên tiểu học ở Hà Nội sau đây, bố mẹ nào cũng có thể kèm con ôn thi một cách dễ dàng.
Lưu ý hai kỹ năng quan trọng: Đọc và Viết
Theo cô Ngọc Anh, trong môn tiếng Việt lớp 1 có hai kỹ năng quan trọng mà các con cần lưu ý: Đọc và Viết.
Ở kỹ năng viết sẽ thể hiện thông qua các bài viết chính tả, tập chép, hoặc nghe viết. Thông thường, cuối học kỳ 1 lớp 1 các con sẽ dừng lại ở kỹ năng Tập chép, tức là nhìn lên bảng và chép theo. Ở một số trường hoặc ở một số chương trình nâng cao hơn thì các giáo viên có thể đưa vào kỹ năng nghe viết nhưng khá ít.
Một bài chính tả, tập chép đạt yêu cầu trong bài thi phải viết đúng độ rộng và độ cao của các con chữ, viết đúng khoảng cách giữa các chữ cái với nhau, và viết đúng khoảng cách giữa các từ, các tiếng với nhau.
Một số lỗi nhỏ các con hay mắc phải và bị trừ điểm như độ rộng của nét móc ngược, nét khuyết trên khuyết dưới chưa được thẳng. "Mình vẫn thường lưu ý với học sinh những điều rất cơ bản. Đó là khi viết chữ các con hãy nhớ, độ rộng của nét cong kín, nét móc ngược hay những nét khuyết trên và nét khuyết dưới bao giờ cũng cố gắng đưa về đường kẻ dọc, và chỉ cần tô lại đường kẻ dọc đó là các nét khuyết của con đã rất thẳng và đẹp rồi".
Cô giáo Lương Ngọc Anh nói về kĩ năng cần đạt trong kỳ thi cuối học kỳ 1 lớp 1.
Ở kỹ năng đọc được chia thành: Kỹ năng đọc thành tiếng và kỹ năng đọc hiểu. Với kỹ năng đọc thành tiếng các con sẽ phải đọc trơn được tất cả các tiếng, từ có âm có vần đã học. Bố mẹ hãy hướng dẫn cho các con đọc thật to và rõ ràng, đồng thời lưu ý ngắt ở những chỗ có dấu chấm hoặc dấu phẩy vì các con rất hay quên.
Ở phần đọc hiểu cuối học kỳ 1, các con phải trả lời được những câu hỏi đơn giản liên quan đến bài đọc.
Một số dạng bài tập tiếng Việt và cách hướng dẫn con dễ hiểu
Cô Ngọc Anh cho rằng, có 1 phần vô cùng quan trọng cần lưu ý là kỹ năng làm bài tập tiếng Việt. Trong một bài kiểm tra tiếng Việt cuối học kỳ 1 sẽ gồm các dạng đề sau:
Nối các từ để tạo thành câu
Điền âm hoặc điền vần : Điền âm (điền âm đầu: s hay x; ch hay tr...), Điền vần (điền những vần đã học và những từ ngữ để tạo thành tiếng, từ thích hợp)
Đây là hai dạng bài cơ bản nhưng các bạn nhỏ rất hay sai. Cô Ngọc Anh chia sẻ mẹo để các con dễ dàng "chinh phục" dạng đề này: "Đối với các bài nối để tạo thành từ hoặc câu có nghĩa, mình sẽ yêu cầu các con ghi số thứ tự vào cột bên tay trái, từng câu một. Các con ghi xong số câu 1, nối xong với cột bên tay phải rồi thì lúc đó mới được đánh số câu thứ hai. Cứ lần lượt như vậy đến khi các con nối xong hết. Không được đánh số cùng lúc cả 4 câu, để các con biết là mình đang nối ở đâu".
Đối với các bài nối từ, các con ghi số thứ tự vào cột bên tay trái, từng câu một.
Ở phần điền âm đầu liên quan đến quy tắc chính tả, cô giáo lưu ý các bố mẹ sẽ hướng dẫn cho con chỉ có chữ k , chữ ngh và gh ... sẽ đi với i, e và ê . Còn đối với dạng bài điền vần để tạo thành tiếng đúng, với những bạn nào đọc chưa tốt, chưa đoán được từ đó là gì, các con sẽ ướm thử cả hai vần đó vào dấu ba chấm, đọc thử lên từ nào có nghĩa hơn thì các con sẽ điền vần đó.
Cô giáo Lương Ngọc Anh nói về các dạng đề thi cuối học kỳ 1 lớp 1.
Ngoài ra còn có các dạng bài:
Dạng bài nhìn hình để viết từ thích hợp , tức là đề bài sẽ cho một hình ảnh cụ thể và con phải nhìn vào hình để viết ra nội dung hình đó. Ví dụ con cá, con gà... Bố mẹ hãy nhắc các con trước khi viết hãy trả lời xem đó là cái đồ vật hay con vật gì. Điều thứ hai là con hãy đánh vần thầm trong đầu trước khi viết ra.
Ví dụ hình ảnh cái chén. Con sẽ đánh vần thầm là ch-en-chen-sắc-chén. Và đánh vần chữ gì trước thì con sẽ viết chữ đó trước. Con đánh vần chữ ch trước thì viết chữ ch trước, đánh vần vần en sau thì viết vần en sau.
Tuy nhiên có những bạn không biết viết chữ en đó viết như thế nào. Bố mẹ phải dặn con là đánh vần chữ en đó ra: e-nờ-en. Con vừa đánh vần âm e trước thì viết chữ e trước, đánh vần âm n sau thì viết âm n sau.
Dạng bài Tìm tiếng chứa vần và đặt câu với tiếng đó . Có rất nhiều bạn lúng túng với dạng bài tập này, có thể do vốn từ của các con chưa nhiều. Cô Ngọc Anh gợi ý: "Ví dụ đề bài yêu cầu con tìm một tiếng gì đó chứa vần am thì con sẽ giữ nguyên vần đó, chỉ cần thay âm đầu đi. Chẳng hạn giữ nguyên vần am , thêm âm t đằng trước thì con được tiếng Tam , tiếng Tám . Và con sẽ ghép thêm tiếng vào, như tiếng "số" thì con sẽ được "số Tám" .
Hoặc con vẫn giữ nguyên vần am nhưng con thay âm t bằng âm l thì con có tiếng Lam hoặc Làm. Và con sẽ tìm thêm 1 tiếng nữa, ví dụ Việc làm để tạo thành từ có hai tiếng. Bố mẹ cần nhắc con nếu đề bài yêu cầu tìm từ thì con phải nhớ là từ đó phải gồm hai tiếng trở lên ghép lại với nhau".
"Mình vẫn hay hướng dẫn các con là ở bên trên các con đã tìm được những từ nào rồi thì bên dưới các con cố gắng nghĩ thêm về màu sắc, hình dáng hay đặc điểm của cái đồ vật, con vật vừa tìm được thì chắc chắn con sẽ tạo nên một câu có nghĩa. Một câu thông thường sẽ có hai phần. Một phần nói về đồ vật nào, cây cối... còn phần thứ hai mới nói về hoạt động, tính cách hay màu sắc của nó. Con phải có đủ hai phần đó mới tạo đủ một câu".
Dạng sắp xếp các từ ngữ để tạo thành câu . Dạng này nếu như đề bài dễ sẽ có gợi ý đi kèm. Ví dụ: Từ nào có dấu chấm thì sẽ đứng ở cuối câu và viết hoa sẽ đứng ở đầu câu. Sau đó những từ còn lại thì các con sẽ lựa và sắp xếp ở giữa. Tuy nhiên, có đề bài không cho sẵn những dấu chấm hay chữ viết hoa, các con sẽ phải làm như thế nào?
"Việc đầu tiên, các con sẽ phải đọc thật kỹ, hai ba lần những từ mà đề bài đã cho. Sau đó bố mẹ gợi ý cho con là một câu bao giờ cũng nói về các đồ vật, con vật, cây cối hay con người nào đó. Vì vậy những từ ngữ nào để chỉ đồ vật, con vật... thì sẽ đặt lên đầu câu. Những từ chỉ màu sắc, tính cách sẽ ở giữa câu, phần tiếp theo", cô Ngọc Anh nói.
Mặt tối trong sự phát triển của thần đồng Nằm trong số 0,1% người thông minh nhất nước Anh, tuổi thơ của Tom không mấy hạnh phúc. Em từng đập đầu vào tường vì muốn tự sát. Hiện, Tom đã 12 tuổi, sống tại phía nam London, Anh. Ban đầu, Chrissie, mẹ của Tom, nghĩ việc con trai thích các con số là bình thường. Cô đưa con đến các buổi diễn...