Hà Nội: Gặp những người cả ngày cầm… vàng

Tại làng nghề Kiêu Kỵ, hàng ngày những người thợ đều gắn với những mảnh nguyên liệu vàng. Sau các công đoạn tỉ mỉ, những nhịp búa chan chát là sự ra đời của lá vàng tuyệt hảo.

Đã hơn 400 năm nay, mảnh đất Kiêu Kỵ (Gia Lâm, Hà Nội) vẫn lưu giữ được thứ nghề dát vàng truyền thống kỳ lạ. Theo lịch sử làng nghề, Kiêu Kỵ khi xưa thuôc đât Đông Ngan, Kinh Băc. Ông tổ khởi nghiệp dát vàng của mảnh đất này là danh nhân Nguyên Quy Tri.

Nghê lam vang quy va bac quy ở Kiêu Kỵ trai qua rât nhiêu công đoan tinh xao va ti mi, day công, tôn sưc. Một trong những nghệ nhân của làng nghề là Ông Lê Văn Vòng, tính đến hiện tại, gia đình của ông Vòng đã bước sang đời thứ 9 tiếp nối thứ nghề độc nhất vô nhị trên mảnh đất hình chữ S. Ông Vòng tâm sự vui rằng, nhiều nơi cứ nghĩ vàng, bạc là quý nhưng ở vùng Kiêu Kỵ này người dân ngày nào cũng sờ đến vàng.

Công đoạn đậ.p quỳ đòi hỏi rất nhiều công sức và kỹ thuật tỉ mỉ để có được lá vàng đạt chất lượng

Để làm ra được lá vàng bạc mỏng như lá lúa, người thợ phải trải qua ít nhất 40 công đoạn. Nhưng công đoạn đán.h quỳ là khó nhất, những lá quỳ được đem ra đán.h với hàng nghìn nhịp búa đậ.p xuống. Muốn có lá vàng đạt chất lượng, ban đầu, những người thợ lấy loại giây “gio” đem căt thanh ô vuông rông khoang 5cm đê lam giây quy, xêp thanh 1 sâp gôm 15 la, day khoang 2cm.

Các lá vàng phải được bóc tách, rồi xếp cẩn thận

Môi môt sâp giây trên đươc tach thanh tưng la mong va gia qua môt lân cho thât phăng rôi đươc quet lên môt loai mưc chê tư hôn hơp keo da trâu, nhưa thông, hô va mun cưa rồi đem phơi khô.

Tiếp đó, người thợ ở Kiêu Kỵ phải nâu vang va đô vang đa tan chay vao khuôn trang thanh tưng miêng mong. La vang được cắt thanh nhưng ô vuông khoang 2cm rôi kep vao giưa 2 la quy đa đươc khô mưc, sau đó dung môt tâm vai mau đen đê goi chăt, tranh đê bi xê dich vi tri cua miêng vang va miêng giây quy. Đăt boc đo lên môt hon đa tang to, nhăn nhui va băng phăng rôi dung bua gia liên hôi.

Nghề dát vàng ở Kiêu Kỵ là thứ nghề “độc nhất vô nhị”

Công đoạn này quỳ được đán.h liê.n tụ.c, sức đậ.p của búa làm cho lá vàng bạc mỏng dần. Đán.h quỳ phải đều, nếu không miếng vàng bạc sẽ không mỏng đều, khi bóc dễ bị rách…

Sau đó người thợ gỡ những miếng vàng bạc để cắt chúng thành từng miếng nhỏ. Mỗi dát vàng bạc có thể cắt nhỏ từ 9 – 12 miếng vuông nhỏ, có cạnh chừng 1cm. Những lá vàng bạc cắt nhỏ lại được xếp xen kẽ vào giữa các lá quỳ (gọi là long quỳ). Một long quỳ có từ 400 – 500 lá vàng bạc.

Vàng được đem ra dát lên chữ

Nghệ nhân Vòng bảo rằng, đán.h quỳ là giai đoạn khó nhất cần phải hết sức tỉ mẩn và tinh tế mới làm được. Giai đoạn này sẽ quyết định chất lượng của vàng dát có màu sáng hay xỉn. Muốn có một sản phẩm hoàn chỉnh nhiều người phải kết hợp với nhau, riêng khâu đán.h quỳ thì cũng phải mất hàng tiếng đồng hồ. Sau khi làm ra những lá vàng, những người thợ mang đi dát cho các sản phẩm hoặc các công trình nhà, đền thờ… mà người ta hay gọi là nghề “sơn son thếp vàng”.

Tâm sự về nghề dát vàng, lão nghệ nhân cho hay, những năm 80 của thế kỷ trước tưởng chừng nghề truyền thống của cha ông bị biến mất, nguồn nguyên liệu lúc đó khan hiếm. Một nă, làng nghề chỉ được cấp một vài cân nguyên liệu vàng, bạc. Vì thế mà hầu như mọi người đều bỏ nghề. May mắn, cuối những năm 80 bước vào thời kỳ mở cửa, vàng bạc được cung cấp nhiều hơn, làng nghề được hoạt động trở lại.

Thời gian gần đây, do thị trường phát triển, nhiều nhu cầu cua xa hôi nhât la khach du lich va cac công ty chuyên san xuât đô mỹ nghệ, ky nghê nên người dân Kiêu Kỵ làm ra cả quy tân, quy thiêc, quy bac, tuy nhiên phat triên nhât vân la quy vang. Nhiều đại gia ở Hà Nội cũng thuê thợ ở làng Kiêu Kỵ để dát vàng cho những đồ dùng, thậm chí là nhà để thêm phần bề thế.

Tuy nhiên, một thực tế đáng lo ngại đang diễn ra ở Kiêu Kỵ đó là sự xâm lấn của một vài cá nhân thuê nhân công tư nơi khac đên. Đặc biệt, môt sô cơ sơ san xuât con nhâp lâu san phâm kém chất lượng tư Trung Quôc vê tra trôn vao hang cua lang nghê gây anh không nho đên môt bô phân lanh nghê trong lang.

Hiện ở Kiêu Kỵ vẫn còn hơn 100 hộ làm nghề dát vàng, trung bình thu nhập khoảng 300.000 – 500.000 đồng/ngày. Nghề dát vàng đã góp phần giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm lao động ở Kiêu Kỵ và là thứ nghề phụ “hái ra tiề.n” trong những lúc nông nhàn của nhiều người dân.

Theo Dantri