GS Hồ Ngọc Đại: ‘Ngô Bảo Châu không phải học trò tôi tự hào nhất mà là một cậu sửa xe’
GS Hồ Ngọc Đại – cha đẻ của Công nghệ Giáo dục Thực nghiệm là người gây bão trong dư luận nhiều ngày qua về phương pháp dạy Tiếng Việt. Nhưng ông nói, Công nghệ Giáo dục của ông không chỉ là chuyện dạy Tiếng Việt. Giấc mơ lớn hơn, là tạo nên một thế hệ biết mình là ai, biết mình muốn gì.
Rất nhiều người hỏi tôi, tại sao tôi là con rể TBT Lê Duẩn, là một Tiến sĩ Tâm lý học, mà lại đi làm ông thầy giáo dạy cấp I, có đáng không?
Đáng đến từng xu!
Khi tôi còn đi học, có một lần tôi được chọn làm học sinh tiêu biểu, là đại biểu của cả tỉnh. Nhưng tôi thấy không hạnh phúc.
Hồi đó tôi nói với thầy giáo tôi: Em muốn làm cái gì đó thật lớn, thật đích đáng, vượt lên hơn hẳn tầm của họ chứ không phải chỉ nhỉnh lên chút chút. Và tôi chọn làm giáo dục.
Tôi đi học Liên Xô về, là Tiến sĩ Tâm lý học, chú Sáu Búa ( ông Lê Đức Thọ – PV) đề nghị tôi làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục. Tôi từ chối.
Nhiều người nghĩ Thứ trưởng, Bộ trưởng là cao nhất. Nhưng tôi nghĩ Bộ trưởng thì cũng chỉ chịu trách nhiệm với nền giáo dục này, với đất nước này 1-2 nhiệm kỳ. Tôi muốn giúp ích đất nước này lâu hơn thế. Nên tôi nói với Thủ tướng Phạm Văn Đồng cho phép tôi đi dạy lớp 1, mở trường Thực nghiệm.
Vì sao tôi lại muốn dạy lớp 1? Giai đoạn phát triển quan trọng nhất của một con người là 11 năm đầu đời. Tôi muốn dạy cho trẻ con ngay từ đầu để chúng khỏi lầm lạc và mất thời gian.
Một dân tộc muốn đi lên thì cần có nền tảng. Nền tảng đó chính là giáo dục. Tôi nghĩ rằng sự phát triển của một dân tộc sẽ bắt đầu từ chính những đứ.a tr.ẻ lớp 1 đó. Giấc mơ của tôi là tạo thành một dân tộc Việt Nam từ chính những đứ.a tr.ẻ cấp 1 ấy. Thế nên người ta nghĩ chức vụ là quan trọng, làm Bộ trưởng, Thứ trưởng mới là quan trọng, còn tôi, tôi nghĩ rằng dạy trẻ con mới là quan trọng.
Khoá đầu tiên của trường Thực nghiệm có rất nhiều đứ.a tr.ẻ xuất thân trong những gia đình trí thức danh giá. Tôi biết ơn những ông bố, bà mẹ ấy vô cùng. Đó là những phụ huynh tuyệt vời nhất trong cuộc đời làm giáo dục của tôi.
Họ không biết tôi là ai, không hiểu về mô hình Giáo dục Thực nghiệm. Nhưng họ gửi con cho tôi. Chỉ vì họ tin tôi – một ông tiến sĩ khoa học.
Tôi luôn hình dung, tôi sẽ tạo ra những đứ.a tr.ẻ mà tự chúng nó phải trở thành chính mình, không giống một ai, vì nó là một, là riêng, là duy nhất, không giống bất cứ ai trên đời này từ ADN đến cách nghĩ. Ở trường tôi cũng không có thi đua, xếp hạng, không có khen thưởng, không có chấm điểm. Ở đó, thầy trò chúng tôi dạy và học theo một phương pháp hoàn toàn khác với những ngôi trường khác bên ngoài.
Khi trẻ con ở các nơi khác học đán.h vần, học trò tôi học thơ lục bát. Khi trẻ con ở các trường khác viết văn tả người, tả cây, thì tôi cho học trò đọc Balzac, Hugo. Tôi không ép lũ trẻ phải viết theo những bài văn mẫu. Chúng tôi ra một đề bài, và học sinh có thể trả bài theo cảm nhận: đôi khi chúng viết một bài văn, đôi khi chúng làm thơ, đôi khi chúng nộp một bức tranh chúng vẽ. Và đều được chấp nhận.
Tôi không chấm điểm học trò, vì tôi nghĩ rằng, quan trọng là tụi nhỏ thích môn học đó, chứ điểm cao hay điểm thấp không có ích gì. Nếu nó thấy đó là môn học nó thích và có ích cho nó, nó sẽ tự khắc học. Không thì ép thế nào cũng vô nghĩa.
Tôi cho rằng mọi đứ.a tr.ẻ đều phải được yêu thương và tôn trọng, được hạnh phúc. Nên tôi không chấp nhận mọi hành vi bạo lực của người khác dành cho học trò mình. Một lần, tôi thấy một người mẹ đán.h co.n trong sân trường Thực nghiệm. Tôi bước lại hỏi lý do.
Người mẹ nói:
-Thằng bé lề mề nên đến muộn.
Tôi giận lắm:
-Nó đến muộn tôi vẫn cho vào lớp. Sao cô đán.h nó? Cô phải xin lỗi học trò tôi ngay!
Người mẹ ngạc nhiên lắm:
-Nhưng nó là con tôi, tôi có quyền đán.h nó, thưa thầy!
Tôi trả lời:
-Con của cô là ở nhà cô. Còn bước vào cổng trường này thì là học trò tôi. Cô đán.h học trò của tôi thì cô phải xin lỗi. Nếu không thì cô đưa con cô về, không để thằng bé học ở đây nữa.
Và thế là người mẹ phải xin lỗi con, còn tôi tự tay dẫn thằng nhỏ vào lớp.
Sau này thằng bé lớn lên, trở thành một người rất tốt, tôi rất hài lòng.
Ở trường Thực nghiệm cũng có một ông bố rất hay đán.h co.n. Và mỗi ngày bị bố đán.h, thằng nhỏ đều đán.h bạn ở trường, như một cách trút giận.
Khi tôi biết chuyện, mỗi ngày tôi đều chờ ông bố đó đến đón con và dặn dò:
-Hôm nay về đừng đán.h co.n nhé!
Ngày hôm sau tôi lại gặp, và lại hỏi:
-Hôm nay anh có đán.h co.n không?
Ông bố trả lời:
-Thưa thầy, không ạ!
- Tốt lắm. Thế cố gắng thêm một ngày nữa nhé. Đừng đán.h nó hôm nay!
Cứ như thế trong hơn nửa tháng trời tôi liên tục thoả thuận với ông bố đó như thế, rất vui vẻ và kiên trì thì ông bố bỏ thói đán.h co.n, còn thằng nhỏ đến trường cũng không đán.h bạn nữa.
Thằng nhỏ lớn lên cũng rất tốt, rất đàng hoàng. Tôi rất vui!
Tôi không chấp nhận giáo dục trẻ con bằng bạo lực. Tôi không đán.h co.n và cũng không dùng các phương pháp đe doạ tinh thần với học trò của mình.
Duy nhất một lần trong đời tôi phạt học trò, vì lỗi liên tục bỏ học và đi học muộn. Hội đồng Kỷ luật nhà trường yêu cầu tôi xử phạt nó.
Tôi gọi thằng bé lên, hỏi:
-Hôm qua đến muộn phải không?
-Phải ạ!
-Còn đi muộn nữa không?
-Thưa thầy, chưa biết ạ!
Thế là tôi véo tai nó một cái. Nó kêu đau, nhưng miệng vẫn đáp:
-Thầy vẫn còn khoẻ nhỉ?
Và tôi bật cười, tha cho thằng nhỏ về lớp.
Năm ngoái ngày Hội trường, gặp lại thằng nhóc đã lớn đó, nó vẫn làu bàu:
-Thầy ơi, tai em vẫn còn đau đấy!
Thằng nhỏ giờ cũng trở thành người đàng hoàng, tôi rất vui!
Tôi quan niệm rằng, thời gian là thứ duy nhất trên đời này không lấy lại được, nên mọi khoảnh khắc trôi qua với lũ trẻ, tôi đều không muốn lãng phí. Tôi muốn để lũ trẻ cảm nhận cuộc sống theo mọi cách.
Các ông bố bà mẹ thường hay cấm con tắm mưa. Mà bọn trẻ con thì lại rất thích nên suốt ngày giấu bố mẹ đi tắm mưa trộm. Hôm đó hết giờ học, trời mưa to, tôi bảo tụi nhỏ thích thì cứ ra sân trường mà nghịch cho thoả thích. Thế là lũ trẻ oà ra. Bố mẹ chứng kiến cũng lo con ốm. Nhưng tôi thì nghĩ một trận mưa ốm sao được, quan trọng là bọn trẻ con vui.
Ở trường Thực nghiệm, tôi chỉ treo duy nhất một khẩu hiệu – cũng là kim chỉ nam của trường Thực nghiệm: ‘Học tập là hạnh phúc. Mỗi ngày đến trường náo nức một ngày vui’.
Hồi đó, ngày nào tôi cũng ra đứng trước cổng trường mỗi giờ tan học, gặp từng phụ huynh và hỏi: ‘Hôm nay con anh chị đến trường có vui không?’.
Tôi cũng hay hỏi mẹ Ngô Bảo Châu như thế. Nhưng thằng bé rất đáo để. Khi mẹ nó bảo: ‘Thầy quan tâm đến con lắm đấy’. Nó phủ nhận ngay: ‘Không phải thầy quan tâm đến con đâu. Tại mẹ đẹp đấy’. Khi mẹ thằng bé kể lại chuyện đó cho tôi, tôi cười sung sướng, vì học trò của tôi đã có suy nghĩ riêng của chính nó và dám nói suy nghĩ đó ra. Thế là tôi mừng, không thể trách giận gì được.
Ngô Bảo Châu có lẽ là một trong những học trò nổi tiếng và thành đạt nhất của trường Thực nghiệm. Khi Ngô Bảo Châu đạt giải Fields, báo chí viết về cậu ấy, người người ca ngợi cậu ấy. Là thầy, tôi cũng rất tự hào. Nhưng Ngô Bảo Châu không phải là học sinh khiến tôi tự hào nhất, ưng ý nhất. Niềm tự hào lớn nhất của tôi là một cậu học trò giờ làm nghề sửa xe!
Cậu học trò tôi kể có một niềm đam mê kỳ lạ với máy móc và đặc biệt thích sửa xe. Cậu ấy đi du học, có hai bằng đại học ở nước ngoài. Nhưng đến khi về nước, cậu ấy không làm việc văn phòng máy lạnh, mà mở một quán sửa xe. Cậu ấy nói với con trai tôi – cũng là bạn học của cậu ấy: ‘Tao bây giờ hạnh phúc lắm vì ngày nào cũng được vặn ốc’.
Tôi hài lòng vô cùng, vì thế là tôi đã giáo dục thành công, để học trò của tôi trở thành chính nó chứ không phải trở thành ai khác, biết mình muốn gì, biết mình thích gì, chứ không bận tậm đến áp lực của bố mẹ hay sức ép của người đời.
Mỗi khi gặp các phụ huynh có con học ở trường Thực nghiệm ngày xưa, tôi rất vui vì họ đều nói: ‘Con tôi lúc đi học thì thấy lo. Nhưng càng lớn càng ổn’. Không lời khen nào với tôi giá trị hơn lời khen đó
Những ngày qua, dư luận lên án công nghệ giáo dục của tôi. Tôi cười, vì họ không hiểu. Nhiều người hỏi tôi bị xúc phạm, bị thoá mạ như thế tôi có buồn không? Tôi cũng cười, vì tôi không quan tâm. Tôi thấy cũng có cái tốt, là nhân chuyện này, có nhiều người chưa biết về Công nghệ giáo dục của tôi đã mày mò tìm hiểu xem đó là gì. Khi biết rồi thì họ không chử.i nữa. Còn những người vẫn chử.i, tôi tin vì họ vẫn chưa hiểu. Tôi mừng vì phương pháp giáo dục của mình đã được người ta quan tâm và biết đến nhiều hơn.
Dù có rất nhiều khó khăn, nhưng tôi chưa bao giờ nản chí. Tôi vẫn nhớ, ba vợ tôi (cố TBT Lê Duẩn – PV) từng nói khi còn sống: ‘Thằng Đại đúng đấy! Nhưng vài chục năm nữa người ta mới nhận ra’ . Bây giờ thì tôi hiểu, có khi không phải mấy chục năm, mà nhiều lần mấy chục năm nữa mới thành công. Nhưng tôi vẫn kiên trì và sẽ có người tiếp tục thay tôi để kiên trì giấc mơ đó.
Cũng có người nói chuyện đưa sách CNGD (sách công nghệ giáo dục – pv) vào dạy ở các tỉnh là có động cơ tiề.n bạc, có biểu hiện lợi ích, và ông Hồ Ngọc Đại cũng nhận kha khá tiề.n, tôi cũng cười.
Chứ cả gia đình tôi đều biết, tôi là một người cả đời không để ý đến tiề.n. Con trai tôi vẫn nói tôi ’số đỏ’. Hồi bé thì có bố mẹ nuôi. Đến lúc lớn thì có vợ nuôi. Về già có con nuôi. Luôn có người chăm lo cho tôi để tôi yên tâm làm khoa học. Nên cả đời mình tôi chưa từng một lần phải lo gánh nặng cơm áo, lo chuyện mang tiề.n về nuôi vợ nuôi con.
Tôi nhớ có duy nhất một lần tôi được lĩnh một khoản tiề.n lớn, tôi mang về cho vợ. Vợ tôi cười, bảo: ‘Thôi, anh giữ lại mời bạn uống bia’. Nhà có việc gì dù bé dù lớn vợ tôi cũng không kêu ca với tôi. Ai mà nói với tôi, bà ấy lại gạt đi, bảo: ‘Để yên cho ông Đại làm khoa học’.
Hồi đó khi Bộ trưởng Bộ Giáo dục Phạm Vũ Luận ngỏ ý muốn nhân rộng sách CNGD và trình bày rằng Bộ rất khó khăn về kinh phí, tôi đã nói tôi tặng Bộ Giáo dục công trình của tôi, không lấy tiề.n.
Nhưng dù không quan tâm đến tiề.n, tôi cũng hiểu, SGK là một lĩnh vực thu lợi nhuận khủng khiếp. Mà không chỉ có sách giáo khoa, còn có rất nhiều loại sách bổ trợ đi kèm nữa. Giống như khi có một bệnh nhân ốm, người ta kê kháng sinh và hàng chục loại thuố.c bổ đi kèm.
Sách CNGD của tôi chỉ có một cuốn, không có sách bổ trợ. Năm học này có hơn 800.000 học sinh trong cả nước dùng sách của tôi. Thì hẳn sẽ có nhiều nhóm làm sách giáo khoa khác bị ảnh hưởng về lợi ích. Và tôi cho rằng cơn bão tấ.n côn.g tôi xuất phát từ đó.
Nhưng tôi đã đủ già để hiểu: ‘Họ chỉ chấp nhận vì lợi ích của họ. Đừng hy vọng họ vì lợi ích của chúng ta’. Tôi là nhà khoa học, tôi không biết chuyện sách giáo khoa được bán thế nào, không quan tâm chuyện lỗ lãi của ai đó ra sao. Tôi chỉ quan tâm một việc, sách giáo khoa của tôi đến được tay trẻ con. Việc còn lại, pháp luật sẽ có nhiệm vụ điều chỉnh!
Theo tintuc.vn
Phương pháp đọc 'vuông, tròn, tam giác' được dạy phổ biến ở nhiều nước
Nhiều nước trên thế giới cũng dùng hình vuông, tròn để giúp trẻ nhận biết, đếm âm tiết của từ, nắm bắt ngôn ngữ tốt và vận dụng chúng linh hoạt.
GS Hồ Ngọc Đại nói về Công nghệ Giáo dục và đán.h vần 'tròn, vuông' GS Hồ Ngọc Đại giải thích việc phân biệt rõ âm và vần trong dạy tiếng Việt cho trẻ lớp 1. Ông cũng khẳng định chương trình Công nghệ Giáo dục sẽ thay thế cách dạy cũ.
Sau clip cô giáo hướng dẫn phụ huynh cách đán.h vần, người ta bắt đầu "mổ xẻ" cuốn Tiếng Việt Công nghệ Giáo dục của GS Hồ Ngọc Đại.
Một trong những yếu tố bị chỉ trích nhiều nhất và việc dùng các hình tròn, vuông, tam giác để đại diện cho tiếng. Nó nhanh chóng trở thành chủ đề chế ảnh, video.
Thậm chí, một số người suy diễn thế hệ sau sẽ dùng tròn, vuông, tam giác để giao tiếp thay vì tiếng Việt như hiện nay, biến nó thành cái cớ chỉ trích phương pháp của GS Đại.
Cách dạy phổ biến ở nhiều nước
Thực tế, cách làm của GS Đại không hề mới. Nhiều nước sử dụng nó để dạy trẻ từ cấp mẫu giáo.
Phương pháp này được áp dụng phổ biến trong việc dạy các ngôn ngữ dùng chữ cái latin như tiếng Anh, tiếng Tây Ban Nha...
Ví dụ, học sinh mẫu giáo ở Mỹ bắt đầu từ học âm của từ. Các em không cần biết từ đó gồm những chữ cái nào tạo thành hay nó có nghĩa gì mà trước hết cần nắm khi đọc, các em phát ra bao nhiêu âm tiết.
Tách từ thành âm tiết, vật thể hóa chúng bằng các hình vẽ là phương pháp dạy học được áp dụng tại nhiều nước. Ảnh: Pinterest.
Ví dụ, với từ "computer", học sinh sẽ biết nó có 3 âm tiết trước khi hiểu nó chỉ cái máy tính.
Bài tập phổ biến nhất là trẻ dùng khuy tròn để xác định từ có bao nhiêu âm tiết. Giáo viên dùng bảng vẽ các đồ vật, con vật cùng ô vuông. Trẻ đếm xem từ để gọi vật đó có bao nhiêu âm tiết thì đặt từng đó khuy tròn vào các ô vuông.
Việc tiếp cận ngôn ngữ đầu đời ở các nước Anh, Mỹ thường không đề cập nhiều đến cách viết của từ cũng không viết từ cho từng đồ vật. Họ xác định đầu tiên, trẻ nắm được số âm tiết rồi mới đến cách dùng các chữ cái để tạo thành từ.
Ở dạng vừa học vừa chơi khác liên quan đến dạy trẻ nhận biết âm tiết, giáo viên phát cho học sinh các bức tranh in vật mà tên gọi của chúng có một, hai hoặc ba âm tiết. Trẻ có nhiệm vụ phân loại các bức tranh theo nhóm căn cứ vào số lượng âm tiết.
Họ còn hướng dẫn trẻ ghép các âm tiết để tạo thành từ, bất kể chúng có nghĩa hay không, hoặc loại bớt một âm tiết ở từ có nhiều âm tiết.
Cách học tương tự được áp dụng tại Tây Ban Nha. Giáo viên dạy trẻ dùng các hình vuông, tròn để nắm khái niệm cơ bản nhất về âm tiết - bài học đầu tiên trẻ tiếp cận khi học ngôn ngữ.
Tương tự, học sinh Singapore cũng dùng hình vuông, khuy tròn hoặc que tính, tiếng vỗ tay để xác định âm tiết.
Trong khi đó, vì phải học 3 thứ tiếng, học sinh Malaysia càng được chú trọng vào phần phân biệt âm tiết. Các em học đếm số âm tiết trước khi tiếp xúc với mặt chữ.
Phương pháp này cũng được áp dụng tại nhiều nước khác. Về cơ bản, hình vuông hay khuy tròn không mang ý nghĩa. Chúng tượng trưng cho âm tiết, nhầm phân biệt âm tiết với vần hay từ, vật thể hóa những âm vốn vô hình để trẻ dễ nhận biết.
Hỗ trợ tư duy ngôn ngữ
Không phải ngẫu nhiên người ta dùng các hình tròn, vuông để dạy về âm tiết. Phương pháp này được đán.h giá cao đối với việc dạy trẻ nắm bắt và hình thành tư duy ngôn ngữ.
Theo trang Spanishdict, việc nắm được cách tách từ thành âm tiết giúp người học phát âm và đán.h vần chính xác, xác định phần âm tiết phải nhấn trọng âm tốt hơn.
Cho trẻ dùng hình vuông, khuy tròn khi học ngôn ngữ không phải phương pháp xa lạ ở Anh, Mỹ, Tây Ban Nha hay Singapore. Ảnh: ThisReadingMama.
Trong khi đó, trang web giáo dục School Run nêu rõ học về âm tiết là một phần trong quá trình học cách giải mã và đán.h vần từ. Nó giúp trẻ hiểu quy ước chính tả tiếng Anh, bao gồm bao giờ phải gấp đôi chữ cái và cách phát âm các nguyên âm trong từ mà các em có thể chưa tiếp xúc trước đó.
Theo đó, việc học ngôn ngữ của trẻ cũng không bắt đầu từ những từ gần gũi. Thay vào đó, các em tiếp xúc với những từ đơn giản, tức có ít âm tiết.
School Run vạch rõ hai giai đoạn học. Ở giai đoạn 1, trẻ học những từ có một hoặc hai âm tiết. Các em tách âm tiết ra và học cách đán.h vần theo từng âm tiết một.
Ở giai đoạn 2, học sinh học lên các từ có nhiều âm tiết hơn và quy luật âm tiết trong thơ.
Nhiều trường ở Mỹ khuyến khích trẻ viết thơ haiku - thể loại thơ 3 dòng của Nhật Bản, dòng 1 và 3 cùng có 5 âm tiết, dòng thứ 2 có 7 âm tiết.
Bài tập này giúp trẻ nắm vững kiến thức về âm tiết, đồng thời rèn luyện tư duy ngôn ngữ, tăng cường sự linh hoạt trong sử dụng từ.
Ngoài ra, việc sử dụng các ô vuông, khuy tròn nhiều màu sắc để vật thể hóa âm tiết của từ cũng giúp trẻ phát triển thêm khả năng học Toán cùng sự nhạy bén đối với màu sắc.
Điều quan trọng cần nắm là những hình vẽ này chỉ đóng vai trò thay thế cho âm tiết, hoàn toàn không mang ý nghĩa của từ và cũng không thể thay thế từ trong giao tiếp.
Clip cô giáo dạy đọc qua dấu chấm, hình vuông gây tranh cãi Sau khi xem clip cô giáo dạy học sinh đọc qua dấu chấm, hình vuông, nhiều cư dân mạng đã vội vàng chỉ trích GS Hồ Ngọc Đại, dù chưa tìm hiểu kỹ.
Theo Zing
Hiệu ứng đám đông Mới đây, một clip được đưa lên YouTube với tiêu đề "Cô giáo hướng dẫn cách đán.h vần tiếng Việt lạ và độc" được lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội. Một số báo lập tức khai thác nội dung này, nhân thêm rất nhiều tranh luận, dù trên thực tế, đây là nội dung không mới. Phản ứng tích cực của...