Gợi ý giải đề thi môn Văn tốt nghiệp THPT 2010

Nhiều thí sinh rời khỏi phòng thi với nụ cười tươi tắn.

BÀI GIẢI GỢI Ý

I. PHẦN CHUNG CHO TẤT CẢ THÍ SINH (5,0 điểm)

Câu 1.

Nêu những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn học của nhà văn M. Sô-lô-khốp

- M. Sô-lôkhốp (1905 -1984) là một trong những nhà văn lớn nhất của văn học Xô viết, tác giả của hai thiên tiểu thuyết sử thi hoành tráng, giải Nobel văn chương 1965, anh hùng lao động Liên xô, đại biểu Xô viết tối cao.

- Ông sinh trưởng trong một gia đình cô-dắc sông Đông, suốt đời viết về những người dân sông Đông.

- Tham gia họat động xã hội sớm, từ khi chưa hết bậc phổ thông. Suốt đời tích cực tham dự vào đời sống chính trị xã hội: Nội chiến (1918 – 1922), Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại (1941 -1945), Công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa.

- Viết văn sớm và sớm thành công: Năm 1925 (khi mới 20 tuổi) ra tác phẩm đầu tiên (Truyện sông Đông), năm 1940 hòan thành tiểu thuyết Sông Đông êm đềm, năm 1957 viết truyện ngắn nổi tiếng Số phận con người, năm 1960 hòan thành tiểu thuyết Đất vỡ hoang.

- Vấn đề nổi bật trong tác phẩm của ông là số phận nhân dân, đất nước, số phận cá nhân. Văn xuôi của ông có chất bi và chất hùng, tính sử thi kết hợp với phân tích tâm lí một cách nhuần nhuyễn. Ông được liệt vào hàng những nhà văn lớn nhất thế kỉ XX.

Câu 2:

Yêu cầu của đề: Đây là một đề bình luận một vấn đề xã hội, học sinh cần làm rõ những nét cơ bản sau:

- Giải thích:

Lòng yêu thương con người là gì? (Ví dụ: Mối xúc động trước mỗi nỗi đau trong cuộc sống, cảm thông và biết chia sẻ với đồng lọai, theo tinh thần của dân tộc: thương người như thể thương thân. Trong yêu thương, con người sẽ cảm thấy hạnh phúc. Không biết yêu thương, con người sẽ tự làm mình bất hạnh và cô đơn…)

Tại sao lòng yêu thương con người của tuổi trẻ lại được đặt ra trong chính mọi thời đại nói chung và trong xã hội ta hiện nay nói riêng? Cần nhấn mạnh sự vô cảm trước nỗi đau của đồng lọai trong thời buổi văn minh máy móc là một vấn đề bức xúc ngày nay. Chứng minh bằng những sự kiện diễn ra hàng ngày mà học sinh chứng kiến, mà báo chí đưa tin: vụ em Hào Anh, Hồng Anh…

- Bình luận:

Tình yêu thương con người của tuổi trẻ cho học sinh thấy sự gắn bó và trách nhiệm với cộng đồng, sự chung tay giải quyết những vấn nạn xã hội.

Tình yêu thương con người của tuổi trẻ cho học sinh sức mạnh tinh thần, sống quả cảm, có ý nghĩa hơn ở cuộc đời.

- Hướng giải quyết vấn đề đặt ra: học sinh sẽ làm gì để chứng tỏ lòng yêu thương con người.

II. PHẦN RIÊNG – PHẦN TỰ CHỌN (5,0 điểm)

Câu 3.a.

A) Yêu cầu: Học sinh biết làm bài văn nghị luận phân tích những đặc điểm của nhân vật trong tác phẩm tự sự, bố cục chặt chẽ, văn viết trong sáng.

B) Bài làm thể hiện những ý chính :

1. Nguyễn Thi (1928 – 1968), là cây bút văn xuôi hiện thực xuất sắc trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ông đặc biệt thành công với những tác phẩm viết về đất và người Nam Bộ. Những đứa con trong gia đình đã thể hiện rõ điều đó. Đặc biệt, nhân vật Việt được tác giả khắc họa thật sinh động và giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của tuổi trẻ Việt Nam trong thời chống Mỹ cứu nước.

2. Phân tích nhân vật Việt :

a) Việt – chàng trai Nam Bộ mới lớn với những phẩm chất hồn nhiên :

- Giữ trong mình cái ná thun từ thuở nhỏ dù đã cầm súng đi đánh giặc.

- Khi bị thương nặng trong đêm tối giữa rừng sâu, không sợ chết mà sợ ma.

- Tranh giành với chị Chiến từ việc đi soi ếch đến việc lập chiến công, giành đi bộ đội với chị.

=> Việt là một hình ảnh sinh động của tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc sống đời thường những năm kháng chiến chống Mỹ.

b) Việt – mang tình cảm gia đình sâu nặng, sâu sắc :

- Thương mẹ, thương chị, thương chú Năm. Qua dòng hồi tưởng của Việt, hình ảnh người mẹ đã mất đã hiện lên qua người chị. Thương chị nhưng tính còn trẻ con nên giấu chị với đồng đội.

=> Tình thương yêu của Việt đối với mẹ, chị là vô bờ bến, đó là động lực giúp Việt cầm súng đánh giặc để trả thù nhà.

c) Việt – mang phẩm chất người anh hùng :

– Gan góc, chiến đấu với tất cả sức mạnh thể chất và tinh thần, với ý chí và truyền thống của gia đình cách mạng.

– Dũng cảm cùng chị bắn cháy tàu giặc.

– Dù bị thương nặng, đói khát, dù tỉnh dù mê, dù kiệt sức vẫn sẵn sàng chiến đấu.

=> Việt mang phẩm chất anh hùng cách mạng của thanh niên thời chống Mỹ cứu nước.

C) Qua dòng hồi tưởng của chính nhân vật Việt, nhà văn Nguyễn Thi đã khắc họa thành công nhân vật Việt với những phẩm chất đẹp đẽ: trẻ trung, tình yêu thương gia đình sâu nặng, gan dạ. Việt thật đáng yêu nhưng cũng rất mực dũng cảm anh hùng. Nếu câu chuyện của gia đình Việt là một “dòng sông”, thì Việt là “khúc sông sau”. Việt tiếp nối truyền thống yêu nước của cha ông, của dân tộc Việt Nam trong thời đại chống Mỹ cứu nước.

Câu 3.b.

Thí sinh có thể trình bày theo những cách khác nhau. Tuy nhiên, nên có những nội dung cơ bản sau đây:

- Giới thiệu vài nét về nhà thơ Xuân Quỳnh : nhà thơ nữ tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời kỳ chống Mỹ; thơ nói lên tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhiều trắc ẩn, hồn nhiên, tươi tắn, chân thành, đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng về hạnh phúc đời thường.

- “Sóng” là một trong những bài thơ tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của thơ Xuân Quỳnh.

- Đây là khổ một và hai của bài thơ, thể hiện cảm nhận của nhà thơ về khát vọng tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu.

- Tình yêu là cây đàn muôn điệu gảy lên muôn bản nhạc tình, có khi trầm bổng thiết tha, có khi nghẹn ngào đau đớn, cũng có khi e ấp, nũng nịu, dễ thương. Trong bài thơ Sóng, tình cảm của nhân vật “Em” cũng biến thiên như thế!

- Sóng – là một hình tượng ẩn dụ, là phương tiện bộc lộ tình cảm của nhân vật “Em”:

“Dữ dội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ

Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể”

- Nhà thơ sử dụng những cặp từ ngữ đối lập để diễn tả những trạng thái tâm hồn trái ngược nhau, giằng xé nhau, buồn vui lẫn lộn trong tình yêu.

- Sông và bể cũng là hai hình ảnh đối lập, được dùng để thể hiện hai không gian có tính chất rộng lớn và nhỏ bé. Còn “Sóng” là hình tượng thể hiện tình cảm đang rạo rực trong trái tim người con gái và nói lên khát vọng của tâm hồn trong tình yêu: vươn lên để thể hiện cái lớn lao của tình yêu. Tâm hồn con người là một cõi mênh mông vô tận. Làm sao ta có thể đi xuyên suốt hết cái cõi vô tận ấy. Và ngay chính trong lúc cõi lòng đang bùng lên ngọn lửa yêu thương thì cô gái trẻ lại càng trăn trở, bâng khuâng, khắc khoải, dằn vặt với chính lòng mình. Phải vượt khỏi cái giới hạn chật hẹp này, phải lao mình vào chân trời bao la, những miền vô tận để hiểu rõ lòng mình. Con sóng đã rời bờ ra đi, đi thật xa, cố tìm hiểu và soi mình với những con sóng khác để biết được sự huyền diệu của tình yêu, mà hiện tại đối với sóng vẫn còn là một bí mật.

- Một nhà thơ Pháp đã từng khẳng định: “tình yêu là điều mà con người không thể hiểu nổi”. Và thế rồi con sóng vẫn đi tìm mãi, tìm mãi:

“Ôi con sóng ngày xưa

Và ngày sau vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ”

- Ngày xưa, ngày sau là hai từ ngữ mang tính chất ẩn dụ, thể hiện thời gian quá khứ và tương lai. Nó được sử dụng theo cách thức tương phản để khẳng định: sóng, khát vọng tình yêu của người phụ nữ, là khát vọng vĩnh hằng không thay đổi dù trước kia, hiện tại và sau này.

- Đến khổ thơ này, nhà thơ đã khẳng định một cách tường minh: con sóng chính là biểu tượng của nỗi khát vọng tình yêu, nhất là tình yêu của tuổi trẻ. Tuy nhiên có lẽ ngực trẻ là hai từ chưa chín, bởi vì dù trẻ hay già thì tình yêu thực sự vẫn luôn nồng nàn, say đắm và dữ dội như nhau.

- Tuy chỉ là hai trong số chín khổ thơ của bài thơ nhưng đoạn thơ là một khúc dạo đầu đầy ấn tượng để nói lên khát vọng tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu. Hình tượng sóng trong hai khổ thơ này vẫn để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu đậm về sự mãnh liệt của tình yêu.

Đề thi Ngữ Văn chính thức kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2010 của Bộ GD-ĐT như sau:

I. Phần chung cho tất cả thí sinh (5,0 điểm).

Câu 1 (2,0 điểm): Nêu những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn học của nhà văn M. Sô–lô-khốp.

Câu 2 (3 điểm): Hãy viết về một bài văn ngắn (khoảng 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về lòng yêu thương con người của tuổi trẻ trong xã hội hiện nay.

II. Phần riêng – phần tự chọn (5 điểm). Thí sinh chỉ được làm một trong hai câu sau:

Câu 3.a: Theo chương trình Chuẩn (5,0 điểm): Phân tích nhân vật Việt trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi (phần trích trong Ngữ văn 12, tập hai, NXB Giáo dục – 2008).

Câu 3.b: Theo chương trình Nâng cao (5,0 điểm): Phân tích đoạn thơ sau trong bài Sóng của Xuân Quỳnh: Dữ dội và dịu êm/ Ồn ào và lặng lẽ/ Sông không hiểu nổi mình/ Sóng tìm ra tận bể/ Ôi con sóng ngày xưa/ Và ngày sau vẫn thế/ Nỗi khát vọng tình yêu/ Bồi hồi trong ngực trẻ. (Ngữ văn 12 Nâng cao, Tập một tr.122 – 123, NXB Giáo dục – 2008).

Theo Dân Trí