Gỡ khó trong dạy học tiếng Pháp

Toàn quốc có 35 tỉnh/thành phố giảng dạy tiếng Pháp với khoảng 38.000 học sinh theo học. Bên cạnh thuận lợi, dạy học tiếng Pháp tại Việt Nam còn không ít khó khăn cần tháo gỡ để Pháp ngữ tiếp tục phát triển.

Dạy học tiếng Pháp tại Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội).

Thuận lợi song hành cùng thách thức

Theo đánh giá của Ban chỉ đạo giảng dạy tiếng Pháp, dạy học tiếng Pháp tại Việt Nam đang có những thuận lợi đáng kể. Trước hết, học sinh các lớp tiếng Pháp đều được tuyển chọn kỹ càng, có năng lực để có thể theo học lộ trình tiếng Pháp với thời lượng khá lớn, đặc biệt với học sinh chương trình song ngữ.

Học sinh học ngoại ngữ 2 đều khá tiếng Anh và có niềm yêu thích với tiếng Pháp. Kết quả học tập của các học sinh khối Pháp ngữ khả quan, nhiều học sinh tốt nghiệp loại giỏi, nhiều học sinh du học tại các nước Pháp ngữ các trường Đại học danh tiếng. Sinh viên đại học khối Pháp ngữ năng động.

Đặc biệt với sự quan tâm của Bộ GD&ĐT, các đối tác đã có những đóng góp quan trọng về ý tưởng, tài chính và kỹ thuật nhằm tăng cường việc giảng dạy tiếng Pháp, góp phần giải quyết nhu cầu cụ thể giảng dạy tiếng Pháp, nhất là trong đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực của đội ngũ giảng viên, giáo viên và cán bộ quản lý. Các khóa tập huấn, bồi dưỡng dù ở trong hay nước ngoài cũng đều chú trọng đến yếu tố chất lượng và hiệu quả.

Mặt khác, chương trình giảng dạy tiếng Pháp bậc phổ thông đều có chương trình chính thức do Bộ GD&ĐT ban hành. Chất lượng các công cụ sư phạm như tài liệu giảng dạy tiếng Pháp ngoại ngữ 2-Netado.vn, website FAD-FLE, bộ tư liệu số hóa môn Toán bằng tiếng Pháp lớp 6 đều được đảm bảo. Các công cụ này mang tính hiện đại, cập nhật, hấp dẫn và đáp ứng đúng nhu cầu người học.

Về phía đội ngũ giáo viên tiếng Pháp và các môn khoa học bằng tiếng Pháp tại Việt Nam hiện nay cũng được đào tạo bài bản, thường xuyên tham gia các khóa bồi dưỡng do các đối tác Pháp ngữ phối hợp với Bộ GD&ĐT tổ chức nhằm nâng cao năng lực.

Cũng theo đánh giá của Ban chỉ đạo giảng dạy tiếng Pháp thì dù số lượng người học tiếng Pháp chưa tăng, nhưng chất lượng các hoạt động hợp tác, việc giảng dạy tiếng Pháp vẫn được duy trì. Một số trường đã được cấp Label France Education, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy, hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ GDTrH, Phó ban chỉ đạo quốc gia về giảng dạy tiếng Pháp cũng chỉ ra những khó khăn.

Hiệu quả thực tế quản lý, chất lượng giảng dạy chưa được như mong muốn. Chương trình song ngữ tiếng Pháp ở các cấp đã được ban hành từ năm 2010 cần được điều chỉnh bổ sung cập nhật theo chương trình GDPT mới.

Đến nay chưa có tài liệu giảng dạy chuyên biệt dành cho chương trình. Hệ thống giáo viên dạy môn khoa học bằng tiếng Pháp ngày càng thiếu và chưa có đội ngũ kế cận dẫn tới một số tỉnh thành xin rút khỏi chương trình song ngữ và chỉ duy trì chương trình tăng cường tiếng Pháp. Giá trị của chứng nhận Pháp ngữ không được như trước.

Việc tập huấn, đào tạo thường xuyên cho giáo viên và các cán bộ quản lý trong suốt những năm vừa qua đã đạt kết quả khả quan, tăng thêm động lực cho người dạy và người học, cải thiện chất lượng dạy học… nhưng số lượng các đợt tập huấn giảm do dịch Covid, tập huấn cán bộ quản lý không được tổ chức như trước.

Đội ngũ giáo viên giảng dạy tiếng Pháp còn thiếu và cần được tập huấn thường xuyên

Đề xuất từ thực tế

Từ quá trình triển khai, Ban chỉ đạo quốc gia về giảng dạy tiếng Pháp đã đưa ra một số đề xuất để việc dạy học tiếng Pháp thời gian tới đẩy mạnh và phát huy hiệu quả.

Trước hết, chương trình song ngữ môn tiếng Pháp cần điều chỉnh lại lớp 1, 2 tiếng Pháp là môn tự chọn, xây dựng chương trình làm quen với tiếng Pháp; Tiếng Pháp cần được coi như ngoại ngữ 1 và tăng cường thêm thời lượng, nội dung bổ trợ và nâng cao, tăng cường thêm một số năng lực phục vụ nghiên cứu và học đại học tại cộng đồng Pháp ngữ. Môn tiếng Pháp trở thành môn học bắt buộc từ lớp 3 đến 12.

Chương trình môn Toán bằng tiếng Pháp về cơ bản thực hiện theo chương trình GD phổ thông môn Toán của Việt Nam có bổ sung tích hợp thêm một số nội dung được dạy bằng tiếng Pháp và tăng thêm thời lượng, bổ sung vốn từ vựng kỹ thuật chuyên ngành toán và một số phương pháp học toán mới của Pháp…

Vấn đề đáng lưu ý khác, 3 năm gần đây việc cấp chứng nhận Pháp ngữ còn thể hiện bất cập như: thông báo kết quả Kỳ thi tốt nghiệp của Việt Nam thường vào tháng 6, thậm chí tháng 7, vì vậy việc cấp chứng nhận Pháp ngữ cho học sinh song ngữ bị chậm hơn so với thời điểm học sinh đăng ký du học Pháp.

Một số học sinh học song ngữ tiếng Pháp nhưng muốn tuyển sinh vào các trường Đại học có sự dụng tiếng Anh nên không đăng ký thi tốt nghiệp môn tiếng Pháp mà đăng ký thi môn tiếng Anh dẫn tới không có điểm thi môn tiếng Pháp để được công nhận chương trình song ngữ tiếng Pháp và cấp chứng nhận pháp ngữ.

Năm 2020, nhiều học sinh thành phố Hồ Chí Minh do ảnh hưởng của Covid đã không được dự thi tốt nghệp THPT và được xét đặc cách tốt nghiệp. Vì vậy cũng không có điểm thi môn tiếng Pháp…

Từ bất cập thực tế, ông Nguyễn Xuân Thành – Phó Ban chỉ đạo giảng dạy tiếng Pháp đưa ra đề xuất: Điều chỉnh hình thức công nhận tốt nghiệp chương trình song ngữ kể từ năm 2022, không kiểm tra chung 1 đề; học sinh Việt Nam chỉ có 1 bằng tốt nghiệp THPT, điểm kiểm tra chương trình song ngữ được ghi vào học bạ theo các quy định của Việt Nam.

Hướng dẫn học sinh thi Delf B2 với sự hỗ trợ của Đại sứ quán Pháp. Đại sự quán Pháp hỗ trợ in chứng nhận Pháp ngữ cho học sinh đã tốt nghiệp chương trình song ngữ tiếng Pháp năm 2020-2021.

Khi triển khai chương trình và sách giáo khoa môn tiếng Pháp ngoại ngữ 2 và tiếng Pháp ngoại ngữ 1 tại các trường phổ thông theo chương trình GDPT mới cần có sự hỗ trợ biên soạn sách giáo khoa môn tiếng Pháp ngoại ngữ 1 và ngoại ngữ 2 của Đại sứ quán Pháp và Cộng đồng Pháp ngữ.

Ngoài ra trong công tác tập huấn bồi dưỡng giáo viên tiếng Pháp cần tiếp tục duy trì theo các cấp học và đối tượng khác nhau…