Giúp nông dân đảm bảo lợi nhuận trong ‘bão giá’ vật tư nông nghiệp
Vụ Đông Xuân 2021 – 2022, giá thành sản xuất lúa của các tỉnh thành Đồng bằng sông Cửu Long tăng cao ước khoảng 15 – 20% chi phí so với cùng kỳ, do giá vật tư đầu vào tăng cao.
Tuy nhiên, do được dự báo trước từ đầu vụ nên nông dân dần thay đổi trong việc chuyển đổi phương thức canh tác theo hướng an toàn và giảm giá thành. Nhờ đó, mặc dù đầu tư ít giống và phân bón nhưng năng suất lúa vẫn đạt cao.
Vụ lúa Đông Xuân 2021 – 2022, Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long trình diễn 35 giống lúa, trong đó có 9 giống lúa đã được công nhận lưu hành. Ảnh minh họa: Thu Hiền/TTXVN
Mới đây, Cục Trồng trọt đã công nhận quy trình kỹ thuật canh tác lúa giảm chi phí và nâng cao hiệu quả tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long bao gồm 7 công đoạn cụ thể áp dụng cho vụ lúa Đông Xuân và Hè Thu gồm: làm đất chuẩn bị đồng ruộng; chuẩn bị hạt giống; phân bón; quản lý nước tiết kiệm, hiệu quả; quản lý dịch hại; thu hoạch, xử lý sau thu hoạch; phạm vị địa điểm áp dụng quy trình.
Tùy theo từng mùa vụ, điều kiện sinh thái, thời tiết và từng nhóm giống, lượng giống gieo sạ đảm bảo không quá 80kg/ha cho phương pháp sạ lan (bằng tay, máy phun hạt), sạ hàng và không quá 60kg/ha đối với phương pháp sạ theo cụm (khóm). Việc giảm lượng giống trong gieo sạ sẽ kéo theo tiết giảm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Theo tính toán sơ bộ của các địa phương, quy trình này có thể giảm 15% chi phí trong sản xuất lúa.
Theo ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt, quy trình kỹ thuật canh tác lúa giảm chi phí và nâng cao hiệu quả tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long là quy trình tổng quát. Tùy theo từng mùa vụ, điều kiện sản xuất của từng vùng, ngành trồng trọt sẽ tiếp tục rà soát, đ.ánh giá và điều chỉnh ngay cho phù hợp.
Nhìn lại vụ Đông Xuân 2021-2022, Cục Trồng trọt đ.ánh giá, trong vụ sản xuất này đã có sự chuyển biến rõ về nhận thức, thay đổi tập quán canh tác lâu đời của nông dân. Nhiều địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã đã nâng cao về nhận thức cho nông dân trong việc giảm lượng giống gieo sạ; quản lý dịch hại IPM, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo “4 đúng” thay cho tập quán cũ là phun thuốc định kỳ; giảm lượng phân bón vô cơ, đi đôi với nhiều tiến bộ kỹ thuật như “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm”, kỹ thuật tưới ngập – khô xen kẽ, kỹ thuật tưới tiết kiệm nông – lộ – phơi…
Những giải pháp, quy trình kỹ thuật đồng bộ này đã mang lại nhiều lợi ích trong thực tiễn, giúp giảm chi phí sản xuất, nhất là trong bối cảnh giá nhiều vật tư đầu vào, đặc biệt là giá phân bón tăng cao và giá bán lúa luôn biến động như hiện nay.
Tại Đồng bằng sông Cửu Long, trong vụ Đông Xuân vừa qua, hầu hết các tỉnh đều triển khai kế hoạch và thực hiện giảm lượng giống gieo sạ. Kết quả cho thấy lượng giống lúa gieo sạ dưới 100 kg/ha đang có chuyển biến tích cực, lượng giống gieo sạ trên 150 kg/ha có chiều hướng giảm, xu hướng 120 – 130 kg/ha đang được triển khai nhiều tại các tỉnh. Ngoài ra, nhiều mô hình giảm lượng giống gieo sạ xuống còn 80 kg/ha có kết quả tốt và đang được tuyên truyền nhân rộng trong sản xuất.
Tuy nhiên, vẫn còn sự biến động rất lớn giữa các tỉnh và các vụ sản xuất trong năm, nên cần tiếp tục đẩy mạnh chương trình giảm lượng giống gieo sạ trong sản xuất lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long.
Video đang HOT
Tại các tỉnh, thành duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên cũng có sự chuyển biến về việc giảm lượng giống gieo sạ các hộ. Điển hình các tỉnh, thành Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Đắk Nông và Lâm Đồng, trong đó Đà Nẵng và Quảng Nam có tỷ lệ 100% gieo dưới 100 kg/ha; tuy nhiên vẫn còn biến động rất lớn giữa các tỉnh và các vụ sản xuất.
Một số vùng miền núi còn tập quán sạ dầy do ảnh hưởng của chim, chuột và nắng hạn cục bộ thường xuyên xảy ra làm thất thoát lượng giống. Do đó, ở Tây Nguyên, lượng giống lúa gieo sạ trên 150 kg/ha còn chiếm 12%, duyên hải Nam Trung Bộ còn 10%.
Kết hợp cùng với đẩy mạnh cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa như san lấp phẳng đồng ruộng, áp dụng máy sạ hàng và máy cấy,… sẽ giúp việc giảm lượng giống lúa gieo sạ được thực hiện tốt hơn, ông Nguyễn Như Cường cho hay.
Bên cạnh đó, nhiều địa phương cũng đã có các mô hình sản xuất lúa nhằm giảm công lao động, giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, hạn chế đốt rơm rạ, giảm ô nhiễm môi trường, giúp giảm lượng phân đạm, tăng sức đề kháng cho cây lúa, giảm số lần phun thuốc bảo vệ thực vật.
Điển hình như mô hình sản xuất lúa được chứng nhận hữu cơ tại Kiên Giang 629 ha, hay sản xuất lúa theo hướng hữu cơ ở nhiều địa phương; mô hình sản xuất lúa được chứng nhận VietGAP với hàng nghìn héc ta tại T.iền Giang, Long An, Sóc Trăng, Hậu Giang… ; mô hình sản xuất lúa theo tiêu chuẩn Global GAP với diện tích 45,89 ha tại Hậu Giang; hay chương trình canh tác lúa thông minh…
So với ruộng không áp dụng theo quy trình, các mô hình trên đã chứng minh cho người nông dân thấy lợi nhuận cao hơn ruộng không áp dụng mô hình, dao động từ 3 – 8 triệu đồng/ha.
Điển hình chương trình canh tác lúa thông minh do Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp cùng Công ty cổ phần phân bón Bình Điền đã triển khai ở 13 tỉnh thành Đồng bằng sông Cửu Long nhiều năm qua đã mang lại hiệu quả rất tích cực, được nông dân nhiệt tình hưởng ứng tham gia và nhân rộng.
Nông dân tham gia được tập huấn về kỹ thuật, qua đó nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi trong canh tác lúa. Nông dân được hướng dẫn phải tuân thủ thời gian cách ly theo khuyến cáo về thời vụ sản xuất cũng như trong quá trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; nhận thức rõ tác hại của việc đốt rơm rạ, gây mô nhiễm môi trường. Thay vào đó là thu gom, trồng nấm để gia tăng hiệu quả kinh tế, sau đó tiếp tục ủ thành phân hữu cơ để rải trên đồng ruộng, tạo thành kinh tế tuần hoàn.
Trước khi gieo sạ lúa, nông dân được hướng dẫn đo độ pH của đất để điều chỉnh cho phù hợp nhằm tạo môi trường thuận lợi cho cây lúa phát triển, sử dụng phân bón hiệu quả. Nông dân không sử dụng thuốc trừ rầy xử lý hạt giống. Sử dụng phân bón chuyên dùng thay thế phân đơn phối trộn để đạt hiệu quả cao.
Qua chương trình, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia đ.ánh giá, hoàn toàn có thể giảm lượng phân bón vừa giảm được chi phí, giảm phát thải, hạn chế ô nhiễm môi trường. Đây là điều hoàn toàn có thể làm được nhưng vẫn còn sự phụ thuộc vào các vùng sinh thái; tập quán, cây trồng.
Bên cạnh đó, nông dân tăng cường bón lót phân hữu cơ; sử dụng các dạng phân Ure chậm tan để chống thất thoát đạm. Trước khi bước vào gieo cấy vụ mới, ngành nông nghiệp các địa phương thường khuyến cáo nông dân cày ải, phơi đất, cải tạo mặt bằng, vệ sinh đồng ruộng và giãn cách giữa hai vụ ít nhất 3 tuần để tránh sự lây lan dịch bệnh từ vụ trước sang vụ sau.
Năng suất lúa Nam Trung Bộ và Tây Nguyên giảm đáng kể do thời tiết bất thường
Ngày 22/4, tại Hội nghị sơ kết đ.ánh giá tình hình sản xuất vụ Đông Xuân năm 2021-2022 các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên tổ chức tại thành phố Quy Nhơn (Bình Định), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, diện tích trồng lúa toàn vùng trong vụ này là 327.000 ha (tăng 4.650 ha so với vụ Đông Xuân 2020 - 2021) nhưng sản lượng đạt trên 2 triệu tấn (giảm 144.000 tấn), năng suất đạt 63,19 tạ/ha (giảm 4,44 tạ/ha).
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh phát biểu tại hội nghị.
Nguyên nhân năng suất và sản lượng lúa giảm là do ảnh hưởng của đợt mưa lớn xuất hiện từ ngày 31/3 đến ngày 2/4 vừa qua trên địa bàn các tỉnh, thành phố duyên hải Nam Trung Bộ gây ngập lụt và ngã đổ một số diện tích lúa đang giai đoạn trổ chín.
Các địa phương có năng suất, sản lượng lúa vụ Đông Xuân 2021 - 2022 giảm như tỉnh Phú Yên năng suất giảm 22,84 tạ/ha, sản lượng giảm 60.000 tấn; Đà Nẵng năng suất giảm 13,04 tạ/ha, sản lượng giảm 3.000 tấn; Quảng Nam năng suất giảm 9,73 tạ/ha, sản lượng giảm 40.000 nghìn tấn; Quảng Ngãi năng suất giảm 2,88 tạ/ha, sản lượng giảm 9.000 tấn; Bình Định năng suất giảm 1,5 tạ/ha, sản lượng giảm 8.000 tấn; Khánh Hòa năng suất giảm 4,29 tạ/ha, sản lượng giảm 9.000 tấn.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, trong vụ Hè Thu 2022, vùng duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên sẽ gieo trồng 181.000 ha lúa, vụ Mùa 2022 sẽ gieo trồng trên 267.000 ha lúa.
Do là vùng có nguy cơ hạn hán, không đủ lượng nước sản xuất trong vụ Hè Thu và vụ Mùa nên Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn yêu cầu các địa phương bố trí lại thời vụ sản xuất phù hợp để né tránh hạn và áp dụng kỹ thuật canh tác để hạn chế tác động của khô hạn đến sản xuất lúa; đồng thời, sử dụng giống ngắn ngày và cực ngắn ngày, cứng cây để chống đổ ngã và chống chịu khô hạn tốt.
Các đại biểu tham dự hội nghị.
Các giống lúa được khuyến cáo sử dụng trong vụ Hè Thu và vụ Mùa tại các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ gồm DV108, OM6976, ML48, TH6; lúa lai TH3-3, ANS1, TBR1, Đài Thơm 8. Trong khi đó, tại các tỉnh Tây Nguyên nên sử dụng các giống lúa như HT1, ANS1, BC15, TBR45, Q5, OM4900, ML48, ML49, TH6, Nhị ưu 838, Nghi hương 2308, Đài Thơm 8.
Về tình hình cung cấp nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp vụ Hè Thu và vụ Mùa 2022, theo báo cáo của Tổng cục Thủy lợi, đến thời điểm hiện tại, dung tích các hồ chứa tại các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ còn lại từ 43-99% so với dung tích thiết kế; dự báo sẽ đảm bảo nước tưới cho vụ Hè Thu và vụ Mùa năm 2022.
Đối với các hồ chứa tại khu vực Tây Nguyên, hiện còn lại từ 50-78% so với dung tích thiết kế. Dự báo trong thời gian còn lại của mùa khô năm 2022, một số khu vực vẫn có khả năng thiếu nước và hạn hán cục bộ ở giai đoạn tháng 4 và tháng 5, diện tích bị ảnh hưởng từ 3.000-4.000 ha tại các vùng ngoài công trình thủy lợi thuộc các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk và Đắk Nông.
Để chủ động chống hạn hán, Tổng cục Thủy lợi yêu cầu các địa phương kiểm kê nguồn nước thường xuyên trước và trong vụ sản xuất để cân đối, bố trí kế hoạch sản xuất, cơ cấu cây trồng hợp lý, phù hợp với điều kiện nguồn nước. Trong số đó, các khu vực nguồn nước chắc chắn không đủ nước thì phải giãn, dừng sản xuất, khu vực nguồn nước thiếu hụt phải chuyển đổi sang loại cây trồng cần ít nước tưới hơn; xem xét xuống giống sớm để tận dụng lượng nước còn lại của vụ Đông Xuân, đồng thời tránh thời điểm hạn hán, thiếu nước vào cuối mùa khô.
Tổng cục Khí tượng Thủy văn nhận định, khu vực duyên hải Nam Trung Bộ và Tây nguyên sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ 2 đến 3 cơn bão trong năm 2022; tổng lượng mưa từ tháng 4 đến tháng 6/2022 phổ biến ở mức cao hơn trung bình nhiều năm từ 30-50%; tháng 7 đến tháng 9/2022 ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm.
ADVERTISING
Về tình hình sinh vật gây hại vụ Hè Thu và vụ Mùa năm 2022, theo Cục Bảo vệ thực vật, do tình hình thời tiết trong thời gian tới có những diễn biến phức tạp nên sinh vật gây hại trên có lúa có thể gia tăng như: chuột, ốc bưu vàng, rầy nâu, rầy lưng trắng và các bệnh đậu ôn, bệnh lem lép thối hạt. Do đó, Cục yêu cầu cơ quan chuyên môn các địa phương tăng cường bám sát đồng ruộng, điều tra dự tính, dự báo và hướng dẫn nông dân phòng trừ sinh vật gây hại kịp thời, hiệu quả.
Mưa lớn cuối tháng 3 đầu tháng 4 vừa qua khiến nhiều diện tích lúa tại tỉnh Bình Định bị ngập úng, ngã đổ (ảnh tư liệu).
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh nhấn mạnh, sản xuất vụ Hè Thu tại vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên quan trọng nhất phải chủ động đảm bảo nguồn nước tưới; tập trung xuống giống nhanh gọn để tránh hạn mặn và mưa ở thời điểm cuối vụ; không nên dùng quá nhiều giống cho một khu vực mà chỉ dùng từ 2 đến 3 loại giống chất lượng là đủ.
"Vụ Đông Xuân 2021 - 2022, mặc dù Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các địa phương chủ động trong sản xuất để né tránh những bất lợi nhưng mưa lớn bất thường vào cuối vụ đã làm cho cây lúa mất năng suất trầm trọng. Bước vào vụ Hè Thu này, Cục Trồng trọt khẩn trương làm việc với các địa phương để kịp thời khắc phục tình trạng thiếu lúa giống. Các địa phương cần nỗ lực để giành thắng lợi vụ Hè Thu, bù lại những thiệt hại trong vụ Đông Xuân vừa qua", thứ trưởng Lê Quốc Doanh nói.
Trồng lúa kiểu gì mà nông dân ở vùng này của T.iền Giang bán được sang châu Âu? Theo ông Mai Đức Tấn, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Gò Công Tây (T.iền Giang), thực hiện chủ trương trên, trong vụ Đông xuân năm 2021 - 2022, Trung tâm phối hợp cùng Công ty Trách nhiệm hữu hạn HK triển khai mô hình "Sản xuất lúa hướng hữu cơ an toàn kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ...
